အခန္း(၁)

ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ နာမည္ ဆုိးျဖင့္ ေက်ာ္ၾကားခဲ့သည့္ ကြယ္လြန္သူ ရဲေဘာ္သုံးက်ိပ္၀င္၊ ေတာ္ လွန္ေရး ေကာင္စီဥကၠဌ၊ ျမန္မာ့ဆုိရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီဥကၠဌ၊ ႏုိင္ငံေတာ္ ေကာင္စီဥကၠႏွင့္ သမၼတေဟာင္း စစ္အာဏာရွင္ အၿငိမ္းစား ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္းသည္ သူ႔ဘ၀တစ္ေလွ်ာက္တြင္ တရား၀င္ ထိမ္းျမားလက္ထပ္ခဲ့သည့္ အိမ္ေထာင္ေပါင္းမွာ ၇ဦး ရွိခဲ့သည္။ ပထမဆုံးအိမ္ေထာင္ အ ျဖစ္ ေဒၚသန္းၫြန္႔ႏွင့္ သူ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ဥပစာသိပၸံ (I.Sc) အထက္တန္းမွထြက္ခဲ့ရသည့္ ၁၉၃၂ ခုႏွစ္ တြင္ လက္ထပ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ေဒၚသန္းၫြန္႔သည္ အပ်ဳိမဟုတ္ေပ။ ပထမအိမ္ ေထာင္ႏွင့္ သား တစ္ေယာက္ ပါခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ ေဒၚသန္းၫြန္႔ ေခၚ ေမရီႏွင့္ ၁၉၇၃ ခုႏွစ္ အထိ ေပါင္းသင္းေနထုိင္၍ ကုိသိန္း (တာတီး) ေခၚ ဦးေက်ာ္သိန္းကုိ ထြန္းကားခဲ့သည္။ ဦးေန၀င္း၏ သားႀကီးဦးေက်ာ္သိန္းသည္ ျမန္မာ့ေရနံတြင္ အလုပ္လုပ္ကုိင္ခဲ့ၿပီး ျပည္ၿမိဳ႕ေန ဦးစိန္သီး၊ ေဒၚဆုိင္ တုိ႔၏ သမီး မၾကည္ၾကည္ေအးႏွင့္ ထက္ထပ္ခဲ့သည္။ ဦးေက်ာ္သိန္းသည္ အသက္ ၄၅ ႏွစ္ အရြယ္ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္ ၊ ႏုိ၀င္ဘာ ၃၀ တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ၎၏ ဇနီး ေဒၚၾကည္ၾကည္ေအူသည္ အသက္ ၅၉ ႏွစ္ အရြယ္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ ၊ စက္တင္ဘာလ ၂၁ ရက္ေန႔တြင္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့သည္။

ထုိ႔ေနာက္ ေဒၚတင္တင္ႏွင့္ ၁၉၇၃ ခုႏွစ္ ၊ ဇူလုိင္လ ၁၈ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ေမာင္ဂုိမာ ရီလမ္း (ယခု ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အိမ္အမွတ္ ၁၀၆ ၌ လက္ထပ္ခဲ့သည္။ လက္ထပ္မဂၤလာပြဲသုိ႔ ဗုိလ္ေန၀င္း၏ ဖခင္ ဦးဖုိးခကုိယ္တုိင္ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ သခင္႐ႈေမာင္ (ဗုိလ္ေန၀င္း) ႏွင့္ ႐ႈေမာင္ ဂ်ပန္ျပည္ ဟုိင္နန္ကၽြန္းသို႔ စစ္ပညာသင္သြားေရာက္စဥ္က ေမာင္ေငြစုိးမွာ ၂ ႏွစ္ သား အရြယ္မွ်သာ ရွိေသးသည္။ ေငြစုိးသည္ ေနာက္ပုိင္းတြင္ ယူဘီေအ (U.B.A) ေခၚ ျမန္မာ့ေလ ေၾကာင္းဌာနတြင္ ဒါကုိတာေလယာဥ္မွဴး ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ဒုတိယသား ေအးေအာင္၀င္း ေခၚ ကိုေအာင္ေအာင္ကုိ ၁၉၄၉ ဇူလုိင္လ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။

ယင္းေနာက္ ေဒၚတင္တင္ႏွင့္ တရား၀င္ကြာရွင္းျခင္းမရွိဘဲ ၁၉၅၂ ခုႏွစ္ ၊ မတ္လ ၁၀ရက္ တနလၤာေန႔တြင္ ေဒၚခင္ေမသန္း ေခၚ ကစ္တီဘသန္းႏွင့္ ရန္ကုန္ေဆး႐ုံႀကီး၀င္းအတြင္ းရွိ ေဆး ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးေနအိမ္၌ လက္ထပ္ခဲ့ျပန္သည္။ ေဒၚခင္ေမသန္းမွာ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေဆး ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး ေဒါက္တာဘသန္းႏွင့္ ေဒၚခင္ၾကည္တုိ႔၏ ေမြးခ်င္းသားသမီးသုံးဦးအနက္ ဒုတိယ သမီး ျဖစ္သည္။ ေဒၚခင္ေမသန္း၏ အစ္ကုိႏွင့္ ညီမမ်ား မွာ ေဂ်ာ့ဘသန္းေခၚ ေဒါက္တာေက်ာ္သိန္း (ဆီးအိမ္ႏွင့္ ေက်ာက္ကပ္အထူးကုဆရာ၀န္) ႏွင့္ ခင္မေအး (သြားဘက္ဆုိင္ရာ ေဆးေကာလိပ္ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး ေဒါက္တာေအာင္သန္းတုိ႔၏ ဇနီး) တုိ႔ ျဖစ္သည္။

ေဒၚခင္ေမသန္း (၂၅)ႏွစ္ ႏွင့္ လက္ထပ္စဥ္က ဦးေန၀င္းသည္ အသက္ ၄၂ႏွစ္ ရွိၿပီး ဒုတိယ ဇနီး ေဒၚတင္တင္ႏွင့္ တရား၀င္ မကြာရွင္းရေသးေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လက္ထပ္ရၿပီး ၃ရက္အၾကာတြင္ မယား ျဖစ္သူ ေဒၚတင္တင္က ၁၉၅၂ ခုႏွစ္ ၊ မတ္လ ၁၃ရက္ေန႔ထုတ္ "ဗမာ့ေခတ္" သတင္းစာမွစ၍ "ကၽြန္မသာလွ်င္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္း၏ မယားႀကီးပါ" ဟူ၍ ေခါင္းစဥ္တပ္ကာ ေၾကညာခဲ့ေလ သည္။

ဗမာ့ေခတ္သတင္းစာပါ ေၾကညာခ်က္အျပည့္အစုံမွာ ေအာက္ပါအတုိင္း ျဖစ္သည္။

သတုိ႔သား ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ စစ္ေသနာပတိခ်ဳပ္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းသည္ မတ္ လ ၁၀ရက္ေန႔က သတုိ႔သမီး ကစ္တီဘသန္းႏွင့္ လက္ထပ္ထိမ္းျမားခဲ့ၿပီး ျဖစ္သျဖင့္ သတုိ႔သား၏ မယားႀကီး ျဖစ္သူ ေဒၚတင္တင္က ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ၁၉၅၂ မတ္လ ၁၃ရက္ေန႔စြဲ ေၾကညာခ်က္ျဖင့္ တုိင္းျပည္အား တုိင္တည္လုိက္ေလသည္။

နုိင္ငံေတာ္ သမၼတႀကီး အမွဴးျပဳ၍ ႏုိင္ငံေတာ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ သခင္ႏုႏွင့္ အစုိးရအဖြဲ႔၀င္၀န္ႀကီး မ်ား ၊ ႏုိင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား ၊ ဗမာ့တပ္မေတာ္ ရဲေဘာ္မ်ား ၊ ရဲေဘာ္ေဟာင္းမ်ား ႏွင့္ တကြ တုိင္းသူျပည္သားၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖအေပါင္းတုိ႔အား စစ္ေသနာပတိခ်ဳပ္ သတုိးသီရိသုဓမၼ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေန၀င္း၏ ဇနီး ျဖစ္သူ ကၽြန္မ ေဒၚတင္တင္ႏွင့္ သားကုိေငြစုိး၊ ကုိေအးေအာင္တုိ႔က ႐ုိေသေလးျမတ္ စြာ ေမတၱာရပ္တုိင္ၾကားအစီရင္ခံပါသည္။

ကၽြန္မ၏ ခင္ပြန္း ျဖစ္သူ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းသည္ တေပါင္းလျပည့္ေန႔က ရန္ကုန္ေဆး႐ုံႀကီး ၀င္းအတြင္ းရွိ ေဆးေက်ာင္းအုပ္ႀကီး ေဒါက္တာဘသန္းႏွင့္ ဇနီးေဒၚခင္ၾကည္တုိ႔၏ ေနအိမ္တြင္ ေဆးေက်ာင္းအုပ္ႀကီးေဒါက္တာဘသန္း၊ ေဒၚခင္ၾကည္တုိ႔၏ သမီးႀကီး ကစ္တီဘသန္းႏွင့္ လက္ထပ္ခဲ့ပါသည္။

ကၽြန္မႏွင့္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းတုိ႔မွာ လြန္ခဲ့ေသာ ၁၄ ႏွစ္ ခန္႔ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၉၉ ခု ဒုတိယ ၀ါဆုိလဆန္း ၁၁ရက္ (၁၉၇၃ ဇူလုိင္လ ၁၈ရက္) တနဂၤေႏြေန႔တြင္ ေမာင္ဂုိမာရီလမ္း အိမ္နံပါတ္ ၁၀၆ ၌ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္း၏ ဖခင္ဦးဖုိးခကုိယ္တုိင္ ႏွစ္ ဦးႏွစ္ ဖက္မိဘမ်ား ေရွ႕၌ အတိအလင္း လူသိ ရွင္ၾကား ထိမ္းျမားမဂၤလာလက္ထပ္ေပးခဲ့ပါသည္။ ကၽြန္မသည္ ကၽြန္မ၏ ခင္ပြန္း ယခုကဲ့သုိ႔ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ျဖစ္လာလိမ့္မည္ ဟုလည္း မေမွ်ာ္မွန္းမထင္ျမင္မိခဲ့ပါ။ အဂၤလိပ္ကုိ ခုခံတုိက္ခုိက္ေသာ မ်ဳိး ခ်စ္ႏုိင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ႀကီးတစ္ဦးအ ျဖစ္ျဖင့္ ၾကည္ညိဳေလးစားၿပီးလွ်င္ ဆင္းရဲဒုကၡအမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ငုံ႔ခံခဲ့ပါသည္။ ထုိခံခဲ့ရေသာ ဒုကၡမ်ား ကုိ ကၽြန္မ မေျပာလုိေတာ့ပါ။ အဂၤလိပ္လက္ထက္ ႏုိင္ငံေရး သမားမ်ား ၏ ဇနီးတုိင္း ေကာင္းစြာ ခစားခဲ့ဖူးၾကပါသည္။

ဗုိလ္ေန၀င္း ဂ်ပန္ျပည္သြားစဥ္အခါက ကၽြန္မ၏ သားအႀကီး ကုိေငြစုိးမွာ ၂ ႏွစ္ သားမွ်သာရွိ ပါေသးသည္။ ထုိ ၂ ႏွစ္ သား ကုိေငြစုိးႏွင့္ ကၽြန္မမွာ ဆင္းရဲဒုကၡအမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ ခံခဲ့ရပါသည္။

ဗုိလ္ေန၀င္း ဂ်ပန္ျပည္က ျပန္လာၿပီးေနာက္ တာ၀ါလိန္းလမ္းေနအိမ္ (ယခု ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ျပတုိက္ဖြင့္ထားေသာ အေဆာက္အအုံ)တြင္ ကၽြန္မတုိ႔မိသာစု ေပ်ာ္ရႊင္စြာ အတူေနထုိင္ၾကပါ သည္။ ဂ်ပန္ေတာ္ လွန္ေရး တြင္ ကၽြန္မႏွင့္ သားကုိေငြစုိးတုိ႔မွာ ဂ်ပန္ရန္ေဘးမွ ရတနာသုံးပါး ဂုဏ္ ေက်းဇူးေၾကာင့္ လက္မတင္ကေလး လြတ္ေျမာက္ခဲ့ၾကရပါသည္။

ျမန္မာျပည္ႀကီး လြတ္လပ္ေရး ရၿပီးေနာက္ ကၽြန္မ၏ ခင္ပြန္းသည္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ျဖစ္လာပါ သည္။ ကၽြန္မတုိ႔မိသားစု ၀င္ဒါမီယာ အိမ္အမွတ္ ၂၁ တြင္ အတူတကြ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ေနထုိင္ၾကပါ သည္။ ထုိအိမ္မွာ ပင္ သကၠရာဇ္ ၁၃၁၀ ျပည့္ႏွစ္ ၀ါဆုိလျပည့္ေက်ာ္ ၈ ရက္ (၁၉၄၉ ဇူလုိင္လ ၁၇ ရက္) တနဂၤေႏြေန႔တြင္ ဒုတိယေျမာက္သားငယ္ ကုိေအးေအာင္ကုိ ေမြးဖြားခဲ့ပါသည္။

ယခု ကၽြန္မ၏ ေယာက်္ားသည္ တေပါင္းလျပည့္ေန႔ (မတ္လ ၁၀ ရက္) က ေဒါက္တာ ဘသန္း၏ သမီးကစ္တီဘသန္းႏွင့္ လက္ထပ္ၾကပါသည္။ ကၽြန္မ၏ ေယာက်္ားသည္ မည္ သည့္မိန္း မကုိ လက္ထပ္ေစကာမူ ကၽြန္မ ေဒၚတင္တင္သာလွ်င္ မယားႀကီး ျဖစ္ေၾကာင္းကုိ နုိင္ငံေတာ္ သမၼတႀကီးႏွင့္ တကြ ႏိုင္ငံေတာ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္သခင္ႏု အစုိးရအဖြဲ႕၀င္၀န္ႀကီးမ်ား ၊ ႏုိင္ငံေတာ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ၊ ဗမာ့တပ္မေတာ္ ရဲေဘာ္ႀကီးမ်ား ၊ ရဲေဘာ္ေဟာင္းမ်ား ႏွင့္ တကြ ၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖ တုိင္းသူ ျပည္သားတုိ႔အား ကၽြန္မေဒၚတင္တင္ႏွင့္ တကြ သားႀကီးကုိေငြစုိး၊ သားငယ္ကုိေအးေအာင္တုိ႔က ႐ုိေသေလးျမတ္စြာ ေမတၱာရပ္ တုိင္ၾကားအပ္ပါသည္။

ၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖမ်ား ၏ ေမတၱာရိပ္ကုိ ခုိလႈံလ်က္ရွိေသာ

(ပုံ) ေဒၚတင္တင္

(ပုံ) ေငြစုိး (သားႀကီး)

(ပုံ) ေအးေအာင္ (သားငယ္)

ဦးေန၀င္းႏွင့္ လက္ထပ္ခဲ့ေသာ ေဒၚခင္ေမသန္းသည္ အပ်ဳိမဟုတ္ေပ။ ၎၏ ပထမအိမ္ ေထာင္မွာ ေဒါက္တာေတာင္ႀကီး (၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏု၏ သမီး ေဒၚစန္းစန္းႏု၏ ခင္ပြန္း ဗုိလ္မွဴး သက္တင္ေတာင္ႀကီးႏွင့္ သမီးလဲ့လဲ့၀င္းႏွင့္ အႁမႊာသမီးမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ သီတာ၀င္း (အင္ဂ်င္နီယာ)၊ ေသာ ္တာ၀င္း (ပါရဂူဘြဲ႕ရ) တုိ႔ ထြန္းကားခဲ့သည္။

ေဒၚခင္ေမသန္းသည္ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္ ၊ ၾသဂုတ္လ ၁၆ ရက္ အဂၤါေန႔တြင္ မႏၲေလးၿမိဳ႕၌ အဖ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေဆးေက်ာင္အုပ္ႀကီး ေဒါက္တာ ဘသန္းႏွင့္ အမိေဒၚခင္ၾကည္တုိ႔မွ ဖြားျမင္ ခဲ့သည့္ ေမြးခ်င္းသုံးဦးအနက္ ဒုတိယသမီး ျဖစ္သည္။ ငယ္စဥ္က ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ စိန္ဂၽြန္းကြန္ဗင့္ အမ်ဳိး သမီးေက်ာင္းတြင္ ပညာသင္ၾကားခဲ့ၿပီး ဂ်ပန္ေတာ္ လွန္ေရး ကာလတြင္ ဖခင္စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ ရန္ကုန္ေဆး႐ုံႀကီး၌ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ မွစ၍ သူနာျပဳဆရာမ အ ျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ စစ္ၿပီး ေခတ္တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ၀ါရွင္တန္ၿမိဳ႕ေတာ္ ရွိ ကက္သလစ္ တကၠသုိလ္တြင္ လည္း ေကာင္း၊ ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံ မန္ခ်က္စတာၿမိဳ႕ရွိ သူနာျပဳတကၠသုိလ္တြင္ လည္းေကာင္း သူနာျပဳ ပညာသင္ ၾကားေရး ဆရာမ အတတ္ပညာမ်ား ကုိ အစုိးရပညာသင္အ ျဖစ္ တက္ေရာက္သင္ၾကားခဲ့သည္။ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္ မွ ကြယ္လြန္ခ်ိန္ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္ အထိ ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလုံးဆုိင္ရာ သူနာျပဳအသင္းႀကီး၏ နာယကအ ျဖစ္ ထမ္းရြက္ခဲ့သည္။

ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္းသည္ ေဒၚခင္ေမသန္းႏွင့္ လက္ထပ္ခဲ့စဥ္က ေဒၚခင္ေမသန္းသည္ ပထမအိမ္ေထာင္သည္ ေဒါက္တာေတာင္ႀကီးႏွင့္ တရား၀င္ကြာရွင္းျပတ္စဲခဲ့ျခင္းမရွိေသာ ေၾကာင့္ မယားခုိးမႈ ျဖစ္ပြားခဲ့ရသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္းအား လင္ရွိမယားအား ေပါင္းသင္း လက္ထပ္မႈ ေၾကာင့္ တပ္မေတာ္ အက္ဥပေဒျဖင့္ ႏုိင္ငံေတာ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုက အေရး ယူရန္ ျပင္ဆင္ေနစဥ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္အား ၀ိဓူရသခင္ခ်စ္ေမာင္၊ ဗုိလ္ခင္ေမာင္၊ ကေလးအပါအ၀င္ အျခား ႏုိင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား ၀ုိင္း၀န္ေဖ်ာင္းဖ်တားျမစ္ခဲ့သျဖင့္ တပ္မွ မျဖဳတ္ပစ္ခဲ့ရေပ။ ေဒၚခင္ေမ သန္းကုိသာ ေဒါက္တာေတာင္ႀကီးႏွင့္ တရား၀င္ ကြာရွင္းျပတ္စဲရန္ ျပဳလုပ္ေစခဲ့သည္။

ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္းသည္ ေဒၚခင္ေမသန္းႏွင့္ လက္ထပ္ၿပီးေနာက္ သမီးစႏၵာ၀င္း၊ ေၾကးမုံ ၀င္း ႏွင့္ သားၿဖိဳးေ၀၀င္း (ယခု ႐ုရွားႏုိင္ငံ ဆုိက္ေဘးရီးယားေဒသ၌ ေရနံလုပ္ငန္းလုပ္ကုိင္ေနသူ) တုိ႔ ထြန္းကားခဲ့သည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းသည္ ပထမအိမ္ေထာင္ ႏွစ္ ဆက္ႏွင့္ သားသုံးေယာက္ ထြန္း ကားခဲ့ၿပီး ေဒၚခင္ေမသန္း ပထမအိမ္ေထာင္ႏွင့္ သမီးသုံးဦး ထြန္းကားခဲ့သည္။ ၎တုိ႔ႏွစ္ ဦးသည္ သမီးႏွစ္ ေယာက္ ၊ သား တစ္ေယာက္ ထပ္မံထြန္းကားေသာ ေၾကာင့္ ရင္းႏွီးသူမ်ား ကုိ ေဒၚခင္ေမ သန္းက He three, Me three and We three ဟူ၍ ေနာက္ေျပာေျပာဆုိခဲ့ေလသည္။

ဦးေန၀င္းႏွင့္ ေဒၚခင္ေမသန္းတုိ႔၏ သမီး ခင္စႏၵာ၀င္းသည္ ငယ္စဥ္ေက်ာင္းေနစဥ္ကပင္ အဂၤလိပ္စာ အလြန္ညံ့ေသာ ္လည္း အထက ၁ ဒဂုံေက်ာင္းမွ ၁၀ တန္း ေအာင္ျမင္၍ ေဆးတကၠ သုိလ္ တက္ခြင့္ရခဲ့သည္။ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္ တြင္ ရန္ကုန္ေဆးတကၠသုိလ္ ၁ မွ M.B.B.S ဘြဲ႔ရရွိခဲ့သည္။ ေဆးပညာဘြဲ႕ရၿပီးေနာက္ တပ္မေတာ္ ေဆး႐ုံ (BMH-2) တြင္ သားဖြားႏွင့္ မီးယပ္ဆရာ၀န္အ ျဖစ္ အမႈ ထမ္းခဲ့ရာ ဗုိလ္မွဴးအဆင့္သုိ႔ တုိးျမႇင့္ခံရသည္။ ယင္းေနာက္ ေဒါက္တာခင္စႏၵာ၀င္းသည္ ၁၉၇၆ ခု၊ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ၿဗိတိန္ေတာ္ ၀င္ေဆးသိပၸံေကာလိပ္၌ ပညာသင္ၾကားရန္ (MRC-OG) မဟာေဆးသိပၸံစာေမးပြဲ ၀င္ေရာက္ေျဖဆုိရာ က်႐ႈံးခဲ့သည္။ သူႏွင့္ အတူ ေျဖဆုိသူေပါင္း ၁၄ ဦးရွိရာ ၁၁ဦး ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ သမီး ျဖစ္သူ အဂၤလိပ္စာညံ့ဖ်င္းမႈ ေၾကာင့္ ဦးေန၀င္းသည္ ပညာေရး ၀န္ႀကီးအား ေခၚယူ၍ အစုိးရေက်ာင္းမ်ား အားလုံးတြင္ သူငယ္တန္းမွစ၍ အဂၤလိပ္စာသင္ၾကားရန္ အမိန္႔ေပးခဲ့သည္။

ထုိ႔ေနာက္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံ ေတာ္ လွန္ေရး ေကာင္စီဥကၠဌႏွင့္ အစုိးရအဖြဲ႕၀န္ႀကီး ခ်ဳပ္ ဦးေန၀င္း၏ ေဒၚခင္ေမသန္းသည္ ေက်ာက္ကပ္ေ၀ဒနာအေျခအေနဆုိး၀ါးေနေသာ ေၾကာင့္ ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံ လန္ဒန္ၿမိဳ႕ရွိ ဖူလ္ဟင္ေဆး႐ုံသုိ႔ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္ ၊ စက္တင္ဘာလ ၂၉ ရက္ေန႔တြင္ တက္ ေရာက္ကုသခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ ္ ေရာဂါ မွာ သက္သာမႈ မရွိဘဲ စက္တင္ဘာလ ၃၀ ရက္ လန္ဒန္စံ ေတာ္ ခ်ိန္ ညေန ၄ နာရီ ၂၄ မိနစ္ (ျမန္မာစံေတာ္ ခ်ိန္ ည ၁၀ နာရီ ၅၄ မိနစ္)တြင္ ဦးေႏွာက္ေသြး ေၾကာျပတ္ ေရာဂါ ျဖင့္ ကြယ္လြန္ခဲ့ေလသည္။ ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ ေဒၚခင္ေမသန္း၏ နံေဘး၌ ၿဗိတိန္ ႏုိင္ငံဆုိင္ရာ ျမန္မာသံအမတ္ႀကီး ဦးခ်စ္ၿမိဳင္ႏွင့္ ဇနီး၊ ျမန္မာသံရံုးမွ ပထမအတြင္ း၀န္ ဦးသာထြန္း၊ သြားဖက္ဆုိင္ရာ ပညာသင္ ေဒါက္တာသိန္းသိန္း၀င္းႏွင့္ ဗုိလ္ႀကီးေဒၚရင္ျမတုိ႔ ရွိေနၾကသည္။ ႂကြင္းက်န္ေသာ ႐ုပ္ကလပ္ကုိ ဦးေန၀င္းသည္ ျပန္လည္သယ္ယူလာရာ ေအာက္တုိဘာလ ၄ ရက္ ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ေလဆိပ္သို႔ ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ ကြယ္လြန္ခ်ိန္၌ သမီး မလဲ့လဲ့၀င္း၊ မသီတာ၀င္း (ကုိထြန္းဦး)၊ မေသာ ္တာ၀င္း (ကုိစုိးလူေက်ာ္)၊ မခင္စႏၵာ၀င္း၊ ေမာင္ၿဖိဳးေ၀၀င္း၊ မေၾကးမုံ၀င္းတုိ႔ က်န္ရစ္ခဲ့သည္။ ႂကြင္းက်န္ေသာ ႐ုပ္ကလာပ္ကုိ ၁၉၇၂ ေအာက္တုိဘာလ ၆ ရက္ ေသာ ၾကာေန႔ မြန္းလဲ ၁ နာရီတြင္ မရမ္းကုန္းၿမိဳ႕နယ္၊ ေအဒီလမ္း (ယခု ေမခလမ္း အမွတ္ ၂၆ ေနအိမ္မွ ႀကံေတာသုႆာန္သုိ႔ ပုိ႔ေဆာင္၍ ကြယ္လြန္သူဖခင္ႀကီး ေဒါက္တာဘသန္းႏွင့္ မိခင္ေဒၚခင္ၾကည္ တုိ႔၏ ဂူေျခရင္းတြင္ ဂူသြင္းသၿဂႋဳဟ္ခဲ့သည္။

ဦးေန၀င္းသည္ တတိယဇနီးေဒၚခင္ေမသန္း ကြယ္လြန္ၿပီး ၅လ ၂၉ ရက္ေန႔အၾကာ ၁၉၇၃ ဧၿပီလ ၄ ရက္ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ ရန္ကုန္၀ိဇၨာႏွင့္ သိပၸံတကၠသုိလ္ သမုိင္းဌာန နည္းျပဆရာမ ေဒၚနီနီ ျမင့္ႏွင့္ လက္ထပ္ခဲ့ျပန္သည္။

ဦးေန၀င္းသည္ ေဒၚခင္ေမသန္း မကြယ္လြန္မီကပင္ နာမည္ ႀကီး အကယ္ဒမီထူးခၽြန္ဆုရ ႐ုပ္ရွင္မင္းသမီးတစ္ဦးႏွင့္ ေနာက္ကြက္ဇာတ္လမ္း႐ႈပ္ခဲ့ေနသည္။ သူ၏ လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဖက္ အေပါင္း အသင္း မိတ္သဂၤဟမ်ား က အဆုိပါ႐ုပ္ရွင္မင္းသမီးႏွင့္ လက္ထပ္ေပါင္းသင္းသြားမည္ ကုိ သေဘာ မတူခဲ့ၾကေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဦးေန၀င္းဇာတိမွ ရပ္ေဆြရပ္မ်ဳိးမကင္းေသာ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ အဂၤလိပ္ စာကတိကဆရာမ ေဒၚသိန္းၫြန္႔ (အင္းလ်ားအေဆာင္မွဴး) ႏွင့္ ထက္ထပ္ေပးရန္ ေဆြမ်ဳိးမ်ား အား ေအာင္သြယ္ခုိင္းသည္။ ေဒၚသိန္းၫြန္႔က ဦးေန၀င္း၏ မိန္းမ႐ႈပ္တတ္သည့္ ၀ါသနာအထုံကုိ သိထား ၍ ျငင္းပယ္ခဲ့သည္။ ဦးေန၀င္းကလည္း ဦးေန၀င္းပင္။ ဘူရိဒတ္ဇာတ္ေပါင္းပ်ဳိ႕လာ “ပမာခင္းမူ၊ ပုလင္းအုိး၀ယ္၊ ေသရက္လွယ္ေသာ ္၊ မျပယ္နံ႔ေဟာင္း၊ အေငြ႔ေလွာင္းသုိ႔၊ လွဲေျပာင္း ခႏၶာ၊ အ ျဖစ္မွာ လွ်င္၊ မကြာစဥ္ဆုိက္၊ အၿမဲလုိက္၍ ၊ ေရွး၌ ေလ့လာ၊ ၀ါသနာျဖင့္ ” ဆုိသလုိ “မ” ႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ ပ်ဳိပ်ဳိအုိအုိ၊ ႀကီးႀကီးငယ္ငယ္ လုံး၀ အလြတ္မေပးေခ်။ တဖန္ ေရာင္ းရင္းမ်ား က တပ္မေတာ္ စစ္ေဆး႐ုံ၌ အမႈ ထမ္းေနေသာ စစ္သူနာျပဳ အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးႏွင့္ ေစ့စပ္ခဲ့ျပန္သည္။ သုိ႔ေသာ ္ ႏြားအုိျမက္ႏုႀကိဳက္ဆုိသလုိ ႏုႏုထြတ္ထြတ္ေလးကုိမွ ႏွစ္သက္္ ္ ္ ေသာ ဦးေန၀င္းက “ငါစား ခ်င္တာက မွ်စ္၊ ငါ့ကုိ ၀ါးေတြ လာေကၽြးေနတယ္” ဟုဆုိကာ ေဒါသပုန္ထခဲ့သျဖင့္ ၎တုိ႔ အစီ အစဥ္ပ်က္ခဲ့ရေလသည္။

ထုိ႔ေနာက္ ေဒၚခင္ေမသန္း၏ မိဘမ်ား ပိုင္ဆုိင္ေသာ တုိက္ႀကီးရွိ လယ္ယာေျမမ်ား ကုိ စီမံ ခန္႔ခြဲေပးေနရေသာ အေဒၚႀကီးခင္၏ တူမ နီနီျမင့္ကုိ ေဆြမ်ဳိးမ်ား က အတင္းေစ့စပ္ေပးရာမွ ဦးေန၀င္းႏွင့္ လက္ထပ္ ျဖစ္သြားခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ ္ ေဒၚနီနီျမင့္သည္ ထုိစဥ္က ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွ မဟာ၀ိဇၨာဘြဲ႕ရ ဖေလာ့ရင့္ေမာင္စိန္ႏွင့္ လူငယ္တို႔ဘာသာဘာ၀ ခ်စ္ႀကိဳက္ေနေပသည္။ ဖေလာ့ ရင့္ေမာင္စိန္သည္ ေတာင္ႀကီးမွ ေရႊလိေမၼာ္အရက္ခ်က္လုပ္ငန္း ပုိင္ရွင္၏ သား ျဖစ္သည္။ ဦးေန၀င္း သည္ ေဒၚနီနီျမင့္ မယူမိ ၎၏ ငယ္ရည္းစား ဖေလာ့ရင့္ေမာင္စိန္ကုိ ေထာက္လွမ္းေရး အဖြဲ႕မ်ား ကုိ ေျမလွန္ရွာခုိင္းရာ သူေဌးသားသည္ အင္းေလးကန္ထဲ၌ သြားပုန္းေနရသည္။ ထုိ႔ေနာက္ မိဘမ်ား က စုိးရိမ္လာသျဖင့္ သား ျဖစ္သူအား ထုိင္းႏုိင္ငံမွတစ္ဆင့္ ျပည္ပႏုိင္ငံသုိ႔ သြားေရာက္ေနထုိင္ေစခဲ့ ေၾကာင္း၊ ဖေလာ့ရင့္ေမာင္စိန္၏ ငယ္သူငယ္ခ်င္း စုိင္းေစာစံက စာေရး သူအား ေနာင္တြင္ ျပန္ေျပာင္းေျပာျပခဲ့သည္။

ေဒၚနီနီျမင့္သည္ ဦးေန၀င္းႏွင့္ လက္ထပ္စဥ္က အသက္ ၃၂ ႏွစ္ ရွိၿပီး ဦးေန၀င္းသည္ အသက္ ၆၃ ႏွစ္ ရွိၿပီ ျဖစ္သည္။

ေဒၚနီနီျမင့္သည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ကမာရြတ္ၿမိဳ႕နယ္ေန အဖဦးလွေဖ၊ အမိေဒၚေအးျမင့္တုိ႔မွ ၁၉၄၁ ခုႏွစ္ ၊ ဒီဇင္ဘာလ ၈ ရက္ေန႔တြင္ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ငယ္စဥ္က ေဒၚရိမ္အလြတ္ပညာသင္ ေက်ာင္းတြင္ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ မွ စတင္ကာ ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။ ၁၉၅၄ တြင္ ကမာရြတ္ က်ားမူလ တန္းေက်ာင္း၊ ၁၉၅၁ တြင္ က်ားအဂၤလိပ္အထက္တန္းေက်ာင္းတုိ႔တြင္ ပညာဆက္လက္သင္ၾကား ခဲ့ၿပီး ၁၉၅၆၌ တကၠသုိလ္၀င္တန္းစာေမးပြဲကုိ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ ၁၉၆၅-၅၇ ပညာသင္ႏွစ္ တြင္ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ႏွင့္ ေပါင္းစည္းထားသည့္ ထိီးတန္းေကာလိပ္သုိ႔ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ ထီးတန္း ေကာလိပ္မွ ဥပစာပထမႏွစ္ ေအာင္ျမင္ၿပီး ရန္ကုန္တကၠသုိလ္သုိ႔ ဆက္လက္တက္ေရာက္ခဲ့၍ ၁၉၆၁တြင္ အေနာက္တုိင္းသမုိင္း၊ ဒႆနေဗဒႏွင့္ ႏုိင္ငံေရး သိပၸံဘာသာရပ္မ်ား ျဖင့္ ၀ိဇၨာဘြဲ႕ ရရွိခဲ့ သည္။

ထုိ႔ေနာက္ မဟာ၀ိဇၨာတန္း ဆက္လက္တက္ေရာက္ခဲ့ၿပီး ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး ႀကိဳးပမ္းမႈ သမုိင္း (၁၈၈၅-၁၈၉၅)ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ မဟာ၀ိဇၨာ (သမုိင္း)ဘြဲ႕ကုိ ဂုဏ္ထူးျဖင့္ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္မွ ႏုိင္ငံေရး သိပၸံဌာနတြင္ နည္းျပအ ျဖစ္ စတင္အမႈ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ မွ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ အထိ ၁၇ ႏွစ္ တာ ကာလအတြင္ း ရန္ကုန္တကၠသုိလ္၊ ေတာင္ႀကီးေကာလိပ္တုိ႔ တြင္ နည္းျပ၊ လက္ေထာက္ကထိက၊ ကထိကအ ျဖစ္ အဆင့္ဆင့္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၇၃ ဧၿပီလ ၄ရက္ေန႔တြင္ ေတာ္ လွန္ေရး ေကာင္စီဥကၠဌ ဦးေန၀င္း (ေနာင္သမၼတ)ႏွင့္ လက္ထပ္ ခဲ့သည္။ ဦးေန၀င္းႏွင့္ သားသမီး မထြန္းကားခဲ့ေပ။

ယင္းေနာက္ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ တြင္ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္သမုိင္းဌာန (သုေတသန) ၫႊန္ၾကားေရး မွဴး၊ ၁၉၉၁ တြင္ တကၠသုိလ္မ်ား သမုိင္းသုေတသန ဦးစီးဌာန (ၫႊန္ၾကားေရး မွဴး)အ ျဖစ္ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၉၉တြင္ တကၠသုိလ္မ်ား သမုိင္းသုေတသနဦးစီးဌနကုိ အဆင့္ျမႇင့္ခဲ့၍ ၫႊန္ၾကားေရး မွဴးခ်ဳပ္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ၁၉၉၉ တြင္ စီမံထူးခၽြန္ (ပထမဆင့္) ဂုဏ္ထူးေဆာင္ဘြဲ႕ႏွင့္ တံဆိပ္မ်ား ခ်ီးျမႇင့္ျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၅ ရက္တြင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ပညာေရး ၀န္ႀကီးမ်ား ၏ ဆီမီယုိေဒသဆုိင္ရာ သမုိင္းႏွင့္ ႐ုိးရာဓေလ့ဌာန SEAMEO Regional Centre for History and Tradition (SEAMEO-CHAT) ဖြင့္လွစ္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ ခဲ့သည္။ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၇ရက္တြင္ ၫႊန္ၾကားေရး မွဴးခ်ဳပ္ရာထူးမွ အၿငိမ္းစားယူၿပီးေနာက္ ျမန္မာ့သမုိင္း အခ်ိန္ျပည့္အဖြဲ႔၀င္အ ျဖစ္ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္ မွ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ အထိ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ သည္။

ယင္းေနာက္ ဦးေန၀င္းသည္ ငယ္ခ်စ္ဦး အိမ္ေရွ႕စံကေနာင္မင္းသားႀကီး (၁၈၂၀ ဇန္န၀ါရီ လ ၃၁-၁၈၆၆ ၾသဂုတ္လ ၂)၏ ျမစ္၊ လင္းပင္မင္းသားႀကီးႏွင့္ ေရနံ႔သာခင္ခင္ႀကီးတုိ႔ေျမး၊ လင္းပင္ ထိပ္တင္မလတ္ႏွင့္ ဟားဘတ္ဘယ္လာမီ (Mr. Herbet Bellamy) ႏွင့္ လက္ထပ္ရန္ အျပစ္မရွိ အျပစ္ရွာ၍ ေဒၚနီနီျမင့္ႏွင့္ ကြာရွင္းခဲ့သည္။ ေဒၚနီနီျမင့္ႏွင့္ ျပတ္စဲေၾကာင္းကုိ The Guardian အဂၤလိပ္သတင္းစာ၌ Ne Win divorced Ni Ni Myint ေခါင္းစဥ္ငယ္ျဖင့္ ေၾကာ္ျငာထည့္ခဲ့သည္။ အခ်ဳိ႕ကလည္း ေဒၚနီနီျမင့္၏ အစ္မ ေဒၚထားထားျမင့္သည္ ကုန္သြယ္ေရး ေကာ္ပုိေရး ရွင္းမွ ဇင္ပိတ္မ်ား ကုိ တရားမ၀င္ထုတ္ယူေရာင္ းခ်မႈ ျဖင့္ လင္မယားခ်င္း စကားမ်ား ရမွာ ကြာရွင္းျပတ္စဲမႈ ျဖစ္ခဲ့ရသည္ဟု ဆုိသည္။

ရတနာနတ္မိမယ္၏ မိခင္မွာ လင္းပင္ထိပ္တင္မလတ္ ျဖစ္ၿပီး အိမ္ေရွ႕စံကေနာင္မင္းသား (ပဥၥမသဂၤါယနာတင္ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီး၏ ညီေတာ္ ) ႏွင့္ ကုိယ္လုပ္ေတာ္ ရ သခင္ႀကီးခင္ေဖာ့ တုိ႔၏ သားေတာ္ လင္းပင္မင္းသားႏွင့္ ေရနံ႔သာခင္ခင္ႀကီးတုိ႔၏ သမီးေတာ္ ျဖစ္သည္။

အိမ္ေရွ႕စံကေနာင္မင္းသားႀကီးသည္ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီး၏ ညီေတာ္ ျဖစ္ၿပီး အမည္ ရင္း မွာ ဦးေကာက္ ျဖစ္သည္။ ကေနာင္မင္းကုိ ၁၈၁၉ ခုႏွစ္ ၊ စက္တင္ဘာလ ၅ ရက္ေန႔တြင္ ခမည္ း ေတာ္ မိဘုရား (ေက်ာက္ေမာ္ဓိဘုရား)တုိ႔မွ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ကေနာင္မင္းသည္ ဦးရီးေတာ္ မကၡရာ မင္းသားႀကီးကဲ့သုိ႔ မင္းဧကရာဇ္၏ ယုံၾကည္မႈ ၊ အားထားမႈ ခံရသူ ျဖစ္ၿပီး ႏုိင္ငံေတာ္ ၏ တုိးတက္မႈ အတြက္ ထိေရာက္စြာ စြမ္းေဆာင္ခြင့္ရခဲ့သူ ျဖစ္သည္။

ကေနာင္မင္းသည္ အိမ္ေရွ႕ဥပဇာ အပ္ႏွံျခင္းခံရၿပီးေနာက္ သာယာ၀တီမင္းႏွင့္ အေနာက္ နန္းမိဘုရား မျမကေလးတုိ႔မွ ဖြားျမင္ေသာ လႈိင္ထပ္ေခါင္တင္ႏွင့္ စုံမက္ခဲ့သည္။ လႈိင္ထပ္ထားႏွင့္ ထန္းတပင္မင္းသားတုိ႔ ထြန္းကားသည္။

ကေနာင္မင္းသည္ မင္းတုန္းမင္းတရားကဲ့သုိ႔ပင္ မိဘုရားႏွင့္ ကုိယ္လုပ္ေတာ္ အလြန္မ်ား ျပားသူ ျဖစ္သည္။ မိဘုရားေပါင္ ၁၀၀ ေက်ာ္ခန္႔ ရွိသည္။ ထင္ရွားေသာ မိဘုရား၊ ကုိယ္လုပ္ေတာ္ မ်ား မွာ အိမ္ေရွ႕မိဘုရားလႈိင္ထိပ္ထား၊ ေျမာက္နန္းေတာ္ ရွင္ေက်း၊ ေက်ာက္ဆည္သခင္၊ ခင္ေကာက္ႀကီး၊ ခင္ေစာ၊ ခင္ဖဲ၊ ေရႊလွခင္ဖြား၊ ေဆာင္ရသခင္ႀကီးခင္ျမင့္၊ ခင္သဲအူ၊ ခင္ေအး၊ ခင္အစ္၊ သခင္ရွမ္း၊ ေညာင္ဇင္သခင္ဥ၊ အၿငိမ့္အပ်ဳိေတာ္ ခင္ေဖာ့တုိ႔ ျဖစ္ၾကသည္။

ကေနာင္မင္းသည္ အၿငိမ့္အပ်ဳိေတာ္ ေဆာင္ရသခင္ႀကီး ခင္ေဖာ့ႏွင့္ လက္ဆက္ရာမွ လင္းပင္မင္းသားကုိ ထြန္းကားခဲ့သည္။

လင္းပင္မင္းသားကုိ သမုိင္းကထိက ဦးသက္တင္က (He is am imposter) အတု အေယာင္သာ ျဖစ္သည္ဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာျပည္ေျမပုံတြင္ လင္းပင္ဟူသည့္ ေနရာလည္း မရွိဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ သီေပါမင္း၏ ေျမးေတာ္ ေတာ္ ဘုရားကေလး ေျပာျပဖူးေၾကာင္း စာေရး ဆရာ ေမာင္သန္းေဆြ (ထား၀ယ္) (ယခု ယဥ္ေက်းမႈ ၀န္ႀကီးဌာန ဒုတိယ၀န္ႀကီး)က သူ၏ ကုန္းေဘာင္ အလြန္ (ဒုတိယအုပ္)၌ ေရး သားေဖာ္ျပထားသည္။

ကထိကဦးသက္တင္က မည္ သုိ႔ေသာ ္ အေထာက္အထားအရ ဤသုိ႔ေျပာသည္ကုိ မသိရ ေပ။ လင္းပင္မင္းသားသည္ အိမ္ေရွ႕စံ ကေနာင္မင္းသားႏွင့္ ကုိယ္လုပ္ေတာ္ ေဆာင္ရ သခင္ႀကီး တုိ႔မွ ထြန္းကားခဲ့ေသာ သားေတာ္ စစ္ ျဖစ္သည္။ ငယ္မည္ မွာ ေမာင္ေဆြျမစ္ဟု ေခၚသည္။ သတိုး မင္းရဲဒိဗၺဘြဲ႕မည္ ခံခဲ့သည္။ လင္းပင္ဆုိသည့္ေနရာသည္ ပခုကၠဴျမစ္ေျခ ကားလမ္းအေဟာင္း ေတာင္ဘက္ေဘး၊ လမ္းသစ္မွ သြားလွ်င္ တစ္မုိင္ခြဲ၊ ေအာင္သာ၏ အေနာက္ျမစ္ေျခ အေရွ႕ ၂ မုိင္ ခန္႔တြင္ ရွိသည္။ လင္းပင္၊ ဖက္ပင္ဆုိသည့္ ရြာမ်ား သည္ သဲေခ်ာင္းက်၍ ရြာေရႊ႕သြားၿပီး ျမစ္ေျခ အေရွ႕ထန္းစဥ္ရြာႏွင့္ ပူးေပါင္းသြားသည္။

မူရင္းေနရာတြင္ ေစတီသုံးဆူ ရွိေသးသည္။ အေနာက္ပန္းခ်ီစုဟူ၍ လည္း ေခၚသည္။ အိမ္ ေရွ႕စံ ကေနာင္မင္း၏ သမီးေတာ္ ျဖစ္ေသာ ထိပ္ေခါင္တင္အုိႀကီးသည္ ျမစ္ေခ်ကုိ ဘြားစားရေသာ မင္းသမီး ျဖစ္သည္။ ကေနာင္မင္း၏ သားေတာ္ ၊ သမီးေတာ္ အမ်ား စုသည္ ပခုကၠဴ၊ ပုဂံ၊ ေညာင္ဦးတ ၀ုိက္မွ ၿမိဳ႕ရြာမ်ား ကုိ ဘြာစားရၾကသည္။

လင္းပင္မင္းသား၏ မယ္ေတာ္ ခင္ေဖာ့သည္ ေလးျပင္ေထာင္မွဴး၏ သမီး ျဖစ္သည္။ ေလးျပင္ေထာင္မွဴးဟူသည္မွာ ေရႊနန္းေတာ္ ေလးမ်က္ႏွာပတ္လည္၊ တစ္မ်က္ႏွာ အမႈ ထမ္းတပ္ သားတစ္ေထာင္ကုိ ႀကီးမွဴးအုပ္ခ်ဳပ္ရသူ ျဖစ္သည္။ ေလးမ်က္ႏွာရွိ၍ ေလးျပင္ေထာင္မွဴးေလး ေယာက္ ရွိသည္။ ေနာင္အခါ ေရွ႕၀င္းမွဴး၊ အေနာင္၀င္းမွဴး၊ လက္ယာ၀င္းမွဴး၊ လက္၀ဲ၀င္းမွဴး ဟူ၍ ေခၚသည္။ နန္းေတာ္ လုံၿခံဳေရး အတြက္ တာ၀န္ယူရသည့္ အမႈ ထမ္းမ်ား ျဖစ္သည္။

ေလးျပင္ေထာင္မွဴးတြင္ ခင္ေသာ ့၊ ခင္ေၾကာ့၊ ခင္ေဖာ့ဟူ၍ သမီးသုံးေယာက္ ရွိရာ သမီးႀကီး ခင္ေသာ ့သည္ မဟာမင္းလွသခၤယာဘြဲ႕ခံ အိမ္ေရွ႕အတြင္ း၀န္ဦးသင္ကေတာ္ ျဖစ္သည္။ ခင္ေၾကာ့ မွာ အခြန္ေတာ္ ၀န္ မဟာမင္းေက်ာ္သူရိန္ ဦးစစ္ခါးကေတာ္ ျဖစ္သည္။ ခင္ေဖာ့သည္ အၿငိမ့္အပ်ဳိ ေတာ္ အ ျဖစ္ ခစားေနရာမွ ကေနာင္မင္းက ျမတ္ႏုိး၍ ေကာက္ေတာ္ မူျခင္းခံရကာ ေဆာင္ရသခင္ ႀကီး ျဖစ္လာခဲ့ေလသည္။

ၿဗိတိသွ်သမုိင္းမ်ား က လင္းပင္မင္းသား၏ မယ္ေတာ္ ခင္ေဖာ့ကုိ ကေခ်သည္ (Dancer) ဟု ေရး ေလ့ရွိသည္။ ဤေနရာ၌ အၿငိမ့္အပ်ဳိေတာ္ ဟေသာ ေ၀ါဟာရကုိ ရွင္းျပပါသည္။ အၿငိမ့္အပ်ဳိ ေတာ္ ဆုိသည္မွာ ဘုရင္ႏွင့္ မိဘုရားႀကီးမ်ား ကုိ အေဆာင္ဘက္တြင္ ကျပတီးမႈ တ္ေဖ်ာ္ေျဖၾကရ ေသာ အပ်ဳိေတာ္ မ်ား ျဖစ္သည္။ အျခားအပ်ဳိေတာ္ မ်ား ကဲ့သုိ႔ ဘုရင္၊ မိဘုရားႏွင့္ သမီးေတာ္ မ်ား ၏ ေ၀ယ်ာ၀စၥကုိ ေဆာင္ရြက္ရသူမ်ား မဟုတ္ပါ။ နန္းေတာ္ ၏ အေနာက္ေဆာင္တြင္ တန္းလ်ားႏွင့္ ေနၾကရသည္။ အၿငိမ့္အပ်ဳိေတာ္ ၃၀ ေက်ာ္ခန္႔ ရွိသည္။

အၿငိမ့္အပ်ဳိေတာ္ မိန္းမသားမ်ား သည္ အကအခုန္၊ အတီးအမႈ တ္၊ လူျပက္လူရႊင္ေတာ္ လုပ္ တတ္ၾကရသည္။ ဇာတ္ခင္းျပႏုိင္ၾကရသည္။ ဘုရင္၊ မိဘုရား အလုိရွိလွ်င္ အဆုိ၊ အတီး၊ အက ဆက္ၾကရသည္။ ဘုရင့္အပါးေတာ္ မွာ လည္း ခစားရသည္။ နန္းေတာ္ တြင္ က်င္းပသည့္ ပြဲလမ္း သဘင္မ်ား တြင္ အသုံးေတာ္ ခံၾကရသူမ်ား ျဖစ္သည္။ သခင္ႀကီးခင္ေဖာ့သည္ အၿငိမ့္အပ်ဳိေတာ္ ဘ၀က အကျဖင့္ ေျဖေဖ်ာ္ရသူသာ ျဖစ္သည္။

အိမ္ေရွ႕စံကေနာင္မင္းႏွင့္ ကုိယ္လုပ္ေတာ္ ေဆာင္ရ သခင္ႀကီးခင္ေဖာ့တုိ႔မွ လင္းပင္မင္း သား ျဖစ္လာမည္ ့ သားေတာ္ ေမာင္ေဆြျမစ္ တစ္ပါးသာ ထြန္းကားပါသည္။ ေမာင္သန္းေဆြ (ထား၀ယ္)က သူ၏ ကုန္းေဘာင္အလြန္ ဒုတိယအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၁၄၅ ၌ လင္းပင္မင္းသားသည္ ၁၂၂၀ ျပည့္ႏွစ္ ဖြားဟူ၍ ေဖာ္ျပထားသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆုိေသာ ခမည္ းေတာ္ ကေနာင္ မင္းသား လုပ္ႀကံခံရစဥ္က လင္းပင္မင္းသားသည္ အသက္ ၈ႏွစ္ အရြယ္သာ ရွိေသးသည္ဟု သူ႔ အား လင္းပင္မင္းသားအႏြယ္ေတာ္ မ်ား က ေျပာျပခဲ့သည္ဟု ဆုိသည္။

အိမ္ေရွ႕စံ ကေနာင္မင္း၏ သမီးေတာ္ တစ္ပါး ျဖစ္ေသာ ငယ္မည္ မယ္ေဆြစုိးေခၚ ထိပ္ေခါင္ တင္စုိးက ထန္းသာမင္းသမီး၊ သီေပါမင္းသား၊ လင္းပင္မင္းသားတုိ႔သည္ တစ္ႏွစ္ တည္း ဖြားၾက သူမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း၊ အားလုံးထက္ လင္းပင္မင္းသားက လႀကီးေၾကာင္း၊ သူ၏ ေခၽြးမေတာ္ ရန္ေအာင္ျမင္ ေခါင္ေခါင္ႀကီးကုိ ေျပာျပဖူးသည္။

အိမ္ေရွ႕စံ ကေနာင္မင္း မရွိသည့္ ေနာက္ပုိင္း တစ္ေန႔တြင္ ဘႀကီးေတာ္ မင္းတုန္းမင္းတရား က ညီေတာ္ အိမ္ေရွ႕စံ၏ သားေတာ္ ၊ သမီးေတာ္ ၊ ေျမးေတာ္ မ်ား ကုိ ေရွ႕ေတာ္ ေမွာ က္ေခၚယူ၍ ၾကည့္ေတာ္ မူသည္ဟု ဆုိသည္။ အိမ္ေရွ႕စံတြင္ ေရႊတုိက္စာရင္းေပါက္ သားေတာ္ ၅၃ ပါး၊ သမီး ေတာ္ ၅၂ ပါး၊ ေျမးေတာ္ ေယာက်္ား ၁၈ ပါး၊ မိန္းမ ၂၁ ပါး၊ သားေတာ္ သမီးေတာ္ ၊ ေျမးေတာ္ စုစု ေပါင္း ၁၄၄ ပါး ရွိသည္။ အိမ္ေရွ႕စံ၏ သားေတာ္ ၊ သမီးေတာ္ ၊ ေျမးေတာ္ မ်ား ႀကီးစဥ္ငယ္လုိက္ ၁၀၀ ေက်ာ္ ခစားေနရၾကရာ ေနာက္တန္းတြင္ ရွိသည့္ သားေတာ္ ၊ သမီးေတာ္ ငယ္မ်ား ကုိ မင္းတရားႀကီး ေကာင္းစြာ ျမင္ေတာ္ မမူ၍ မွန္ေျပာင္းျဖင့္ ႐ႈေတာ္ မူရသည္ဟု ဆုိသည္။ ထိပ္ေခါင္တင္စုိး၏ ေနာက္ တြင္ လင္းပင္မင္းသား ခစားေနရာ မင္းတရားႀကီးက -

“ဟဲ့ ….. မယ္ေဆြစုိး အေနာက္က ခစားေနတာ ဘယ္သူတုန္းကြယ့္” ဟု အမိန္႔ရွိလုိက္ သည္။ ထိပ္ေခါင္တင္စုိးက -

“မယ္ေဆြက်ားပါဘုရား”

ဟု ေလွ်ာက္ထားလုိက္သည္။ မင္းတရားႀကီးကမူ မည္ သုိ႔မွ် မေျပာေတာ့ဘဲ ေခါင္းေတာ္ တညိတ္ညိတ္ လုပ္ေတာ္ မူသည္။ ဓာတ္သိအေၾကာင္းသိမ်ား က အားလုံး ၿပံဳးေတာ္ မူေနၾကစဥ္ လင္းပင္မင္းသားသည္ ထိပ္ေခါင္တင္စုိးကုိ ေနာက္မွ အသာကုတ္၍ တုိးတုိးကေလး ဆဲေနသည္ ဟု ဆုိသည္။ ဤအ ျဖစ္ကုိ ၾကည့္ျခင္းျဖင့္ နန္းေတာ္ ေပၚတြင္ ရွိသည့္ အိမ္ေရွ႕မင္းသမီးေတာ္ မ်ား ကုိ သာ မင္းတရားႀကီးက အမွတ္ရေတာ္ မူပုံရွိ၍ လင္းပင္မင္းသားကုိ မင္းတရားႀကီးသည္ လ်စ္လ်ဴ႐ႈ ခဲ့ဟန္တူေပသည္။

နန္းဓေလ့အရ ဘုရင္က ေမးမွသာလွ်င္ ျပန္ေျဖရ႐ုိး ထုံးစံရွိသည္။ ဘုရင္မေမးဘဲႏွင့္ ဦးေအာင္ေလွ်ာက္တင္ရ႐ုိးမရွိပါ။ လင္းပင္မင္းသားအေနႏွင့္ လည္း မဟုတ္မခံစိတ္ျဖင့္ “ဘုရား ကၽြန္ေတာ္ မ်ဳိး လင္းပင္မင္းသားပါဘုရား”ဟူ၍ ရွင္းလင္းေလွ်ာက္တင္ခြင့္ မျပဳရေပ။

အိမ္ေရွ႕စံကေနာင္မင္းသား က်ဆုံးရသည့္ ျမင္ကြန္းျမင္းခုံတုိင္အေရး ႏွင့္ တစ္ဆက္တည္း ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ပန္းတိမ္းမင္းသား အေရး ေတာ္ ပုံေၾကာင့္ အိမ္ေရွ႕မင္း၏ ကုိယ္လုပ္ေတာ္ မ်ား ၊ သား ေတာ္ ၊ သမီးေတာ္ မ်ား သည္ ကစဥ့္ကလ်ားႏွင့္ အတိဒုကၡေရာက္ၾကရသည္။ ကုိယ္လုပ္ေတာ္ ခင္ေဖာ့၏ အစ္မမ်ား ျဖစ္ေသာ အိမ္ေရွ႕အတြင္ း၀န္ ဦးသင္ကေတာ္ ခင္ေသာ ့မိသားစု အခြန္ေတာ္ -၀န္ ဦးစစ္ခါးကေတာ္ မိသားစုတုိ႔သည္ ရန္ကုန္သုိ႔ ထြက္ေျပးၾကရသည္။ ဦးသင္မိသားစုသည္ ရန္ကုန္တြင္ က်န္ခဲ့သည္။ ဦးစစ္ခါးမိသားစုကုိ ၿဗိတိလွ်အစုိးရက ထား၀ယ္သုိ႔ ပုိ႔လုိက္သည္။ လင္းပင္မင္းသားကေလးႏွင့္ မယ္ေတာ္ ခင္ေဖာ့တုိ႔မွာ မိခင္ ေလးျပင္ေထာင္မွဴး ကေတာ္ ေဟာင္းႏွင့္ အတူေနရသည္။

ၿဗိတိသွ်မွတ္တမ္းမ်ား အရ လင္းပင္မင္းသား၏ အဘြားသည္ မဟာမုနိဘုရားတြင္ အ႐ုပ္ မ်ား ေရာင္ းခ်၍ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း ျပဳေနရသည္ ဆုိရာ မယ္ေတာ္ ခင္ေဖာ့သည္ ကံကုန္သြား ပုံရသည္။ ဘႀကီးေတာ္ မင္းတုန္းမင္းတရားကလည္း လ်စ္လ်ဴ႐ႈခဲ့ဟန္တူသည္။ စား၀တ္ေနေရး က်ပ္တည္းသျဖင့္ ဆရာမ ွတ္ႀကီး၏ သံတဲေက်ာင္းတြင္ ပင္ မေနရေတာ့ပါ။ ဘႀကီးေတာ္ မင္းတုန္း မင္းတရားႀကီး၏ ေထာက္ပံ့မႈ ကုိ ရရွိေရး အတြက္ ၿဗိတိသွ်ကုိယ္စားလွယ္က ၾကား၀င္ေဆာင္ရြက္ ေပးပါရန္ အကူအညီေတာင္းခံဖူးသည္ဆုိ၏ ။ ရခဲ့ဟန္မတူေပ။

အဘယ့္ေၾကာင့္ ဆုိေသာ ္ ၿဗိတိသွ်အေရး ပုိင္ မစၥတာေရွာက လင္းပင္မင္းသားကုိ လစဥ္ ေထာက္ပံ့ေၾကး ႐ူပီး ၅၀ ေထာက္ပံ့ခဲ့သည္ဟု ၿဗိတိသွ်မွတ္တမ္းမ်ား တြင္ ေတြ ႕ရေသာ ေၾကာင့္ ျဖစ္ သည္။ ၁၈၇၉ ခုႏွစ္ နန္းတြင္ အ႐ႈပ္အေထြး ေပၚေပါက္လာေသာ အခါ မႏၲေလးမွ ရန္ကုန္သုိ႔ တိမ္း ေရွာင္ခဲ့သည္။ (ထုိ႔ေၾကာင့္ ၁၈၇၉ ခု ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၁ ရက္ ေသာ ၾကာေန႔၌ ေၾကးတုိက္တြင္ ခ်ဳပ္ ထားေသာ အိမ္ေရွ႕စံကေနာင္မင္းသား၏ သားေတာ္ မ်ား ကုိ အက်ဥ္းမွလြတ္ၿပီး သက္ဆုိင္ရာ ၀န္ႀကီးမ်ား ထံ အပ္ထားေသာ စာရင္းတြင္ လင္းပင္မင္းသား၏ အမည္ ကုိ မေတြ ႔ရေပ။)

ရန္ကုန္တြင္ ၿဗိတိသွ်အစုိးရက လစဥ္ေထာက္ပံ့ေၾကး ေငြ႐ူပီး ၅၀ ဆက္၍ ေပးၿပီး စိတ္ဂၽြန္း ေက်ာင္း (ယခု လမ္းမေတာ္ အထက ၁ ေက်ာင္း) တြင္ ပညာသင္ၾကားေစခဲ့သည္။ ရန္ကုန္တြင္ ေနရစဥ္ ေထာက္ပံ့ေၾကးေငြကုိ တိုးေပးရန္ ေလွ်ာက္ထားခဲ့ေသာ ္လည္း ၿဗိတိသၽွအစုိးရက ၿမိဳ႕အုပ္ ခန္႔ၿပီး ထား၀ယ္သုိ႔ ပုိ႔ခဲ့သည္။ တတိယအဆင့္ တရားသူႀကီးအာဏာကုိလည္း ရသည္ဟု ဆုိ၏ ။ လင္းပင္မင္းသားကုိ ရန္ကုန္မွ ျပန္လာရန္ ဘႀကီးေတာ္ မင္းတုန္းမင္းက ျပန္ေခၚေသးသည္။ ၿဗိတိ သွ် အစုိးရ၏ ရာထူးကုိ လက္မခံရန္ ဗားကရာဆရာေတာ္ က တားေသးသည္ဟု ဆုိသည္။ လင္းပင္မင္းသားသည္ ၿဗိတိသွ်အစုိးရ၏ ယုံၾကည္မႈ ကုိ ရရွိေစရန္ ၿမိဳ႕အုပ္ရာထူးကုိ လက္ခံထား ေသာ ္လည္း ကုိယ္တုိင္မွာ မူ ျမန္မာျပည္ကုိ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ ၀ါးမ်ဳိမည္ ့အေရး ကုိ ေတြ းၿပီး စိတ္ေလးလ်က္ ရွိသည္ကုိ ေျပာျပသည္ဟု ဆုိသည္။

၁၈၈၁ ခုႏွစ္ တြင္ လင္းပင္မင္းသား ၿမိဳ႕အုပ္အ ျဖစ္ႏွင့္ ထား၀ယ္သုိ႔ ေရာက္ရွိေသာ အခါက လင္းပင္မင္းသား ေနရန္ရေသာ ၿမိဳ႕အုပ္အိမ္သည္ ထား၀ယ္ရွမၼလည္ဆြဲရပ္ ဟိႏၵဴဘုရားေက်ာင္း အနီးတြင္ ရွိသည္ဟု ဆုိ၏ ။ ထုိစဥ္က ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ ေျမာင္းပုလဲဲရပ္တြင္ မယ္ေတာ္ ခင္ေဖာ့၏ အစ္မ အခြန္ေတာ္ ၀န္ကေတာ္ ခင္ေၾကာ့ႏွင့္ သမီးမ်ား ျဖစ္ေသာ ခင္အူ၊ ခင္သူ၊ ခင္ငုံ၊ ခင္ခ်ဳိဆုိသူတုိ႔ ေန ထုိင္ၾကသည္။ လင္းပင္မင္းသားသည္ ရွမၼလည္ဆြဲရပ္မွ မိႀကီးေတာ္ ႏွင့္ တ၀မ္းကြဲအစ္မမ်ား ၊ ညီမ မ်ား ထံ ညေနတုိင္း ျမင္းလွည္းျဖင့္ လာေရာက္ေလ့ရွိသည္။ ၿမိဳ႕အုပ္မင္း လင္းပင္မင္းသားကုိ ေျမာင္းပုလဲရပ္သူရပ္သားမ်ား ကထြက္၍ ၾကည့္ရသည္ဟုဆုိသည္။ မယ္ေတာ္ ခင္ေဖာ့သည္ အလြန္ ေခ်ာေမာလွပရာ လင္းပင္မင္းသားသည္ အိမ္ေရွ႕စံကေနာင္မင္း၏ သားေတာ္ မ်ား တြင္ အေခ်ာဆုံး သားေတာ္ ဟု အဆုိရွိသည္။ ထုိ႔နည္းတူစြာ ေရႊဘုိမင္း (သာယာ၀တီမင္း)၏ သားေတာ္ မ်ား တြင္ ကေနာင္မင္းသားသည္ အေခ်ာဆုံး ျဖစ္သည္။

အခြန္ေတာ္ ၀န္သည္ ဦးစစ္ခါးႏွင့္ ၀န္ကေတာ္ ခင္ေၾကာ့တုိ႔၏ ဒုတိယသမီးခင္သူမွ ေမြး ေသာ ခင္ျမႇင့္(ေဒၚျမႇင့္) သည္ စာေရး ဆရာေမာင္သန္းေဆြ (ထား၀ယ္) (ယခု ယဥ္ေက်းမႈ ၀န္ႀကီး ဌာန ဒုတိယ၀န္ႀကီး)၏ အဖြား (ဖခင္ႀကီး၏ မိခင္) ျဖစ္သည္။

လင္းပင္မင္းသားသည္ မယ္ေတာ္ ဘက္မွ ႏြယ္၍ မဟာဂီတကုိ ၀ါသနာထုံခဲ့သည္။ ဆင္ျဖဴ ရွင္မင္းတရားလက္ထက္ ဂၽြမ္းျပည္(ထိုင္း) ယြန္းျပည္ (ဇင္းမယ္) (ယခု ခ်င္းမုိင္) တုိ႔မွ ပါလာေသာ အီေနာင္၊ ရာမ၊ သခၤ၊ ပတၱ၊ ေကသာသီရိဒ႑ာရီဇာတ္မ်ား ကုိ ဂၽြမ္းသံခံ၊ ယြန္းသံခံတုိ႔၏ အကူအညီ ျဖင့္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၅၁ (ခရစ္ ၁၇၉၈) ခုႏွစ္ တြင္ ျမန္မာျပန္ဆုိခဲ့ၾကသည္။

ထုိ႔ေနာက္ ျမန္မာသဘင္ပညာရွင္ရွစ္ဦးကုိ ဖိတ္ၾကား၍ ယင္းဘာသာျပန္ ဒ႑ာရီမ်ား ကုိ နန္းတြင္ းဇာတ္ေတာ္ ႀကီးမ်ား အ ျဖစ္ ခင္းက်င္းကျပႏုိင္ေစရန္ ျမန္မာတုိ႔ႏွင့္ ဆီေလ်ာ္ေသာ ဇာတ္ ကြက္ဇာတ္လမ္းမ်ား ကုိ ထုတ္ႏုတ္ေစ၍ ကဗ်ာ၊ လကၤာ၊ သီခ်င္းမ်ား ေရး စပ္ဖြဲ႕ဆုိေစခဲ့သည္။ ယင္း သုိ႔ ေရး စပ္ဖြဲ႕ဆုိေစခဲ့သည့္ အေထာက္အထားကုိ လင္းပင္မင္းသား သကၠရာဇ္ ၁၂၂၅ ခုႏွစ္ က မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္၌ တင္သြင္းခဲ့သည့္ အစီရင္ခံစာတြင္ ေတြ ႕ရွိရသည္။ ယင္းအစီရင္ခံစာေပ မူမွာ -

“သကၠရာဇ္ ၁၁၅၁ ခုႏွစ္ နတ္ေတာ္ လျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္ေန႔ ဘုန္းေတာ္ ႀကီးလွေသာ အိမ္ ေရွ႕ဘုရား အမိန္႔ေတာ္ ႏွင့္ အယုဒၶယတုိင္း၊ ဂၽြမ္းျပည္ (ယိုးဒယားျပည္)၊ အရိရဥၥတုိင္း၊ ယြန္းျပည္ (ဇင္းမယ္) ပါ အရပ္ရပ္ ဒ႑ာရီဇာတ္မ်ား ကုိ ဂၽြမ္းသံခံ၊ ယြန္းသံခံတုိ႔ႏွင့္ ညိႇႏႈိင္း၍ ျမန္မာဘာသာသုိ႔ ျပန္ဆုံေစရာ လုံး၀ဥႆသုံ ၿပီးစီးသည္မ်ား ကုိ နန္းေတာ္ အိမ္ေတာ္ မ်ား ႏွင့္ သင့္ေလ်ာ္မည္ ျဖစ္ေသာ ဇာတ္လမ္းဇာတ္ကြက္မ်ား ကုိ ေရြးခ်ယ္၍ သီဆုိကျပႏုိင္ရန္ ဇာတ္လမ္းဇာတ္ကြက္အလုိက္ ကဗ်ာ၊ အလကၤာ၊ ဇာတ္ခ်င္းမ်ား အျပည့္အစုံ ျဖစ္ေအာင္ေရး လုိ သူတို႔တာ၀န္ယူၾကသည့္ ဇာတ္ခန္း ေ၀ပုံက် စာရင္း ဘုရား”

“တီးကြက္ႏွင့္ ဇာတ္ခ်င္းေရး သူမ်ား ဘုရား။

(က) ငစဥ့္ကူးမင္းမိဘုရားေဟာင္း ပဘာ၀တီဘြဲ႔ခံ သခင္မင္းမိ၊ ၎မွာ အမရပူရ ပထမ ၿမိဳ႕တည္မင္းတရား၏ သားေတာ္ ကာမၿမိဳ႕စားမင္းသားႏွင့္ ခမည္ းေတာ္ ဘုရား လက္ထက္ထိမ္းျမား သည္။

(ကာ) ပဥၥစီၿမိဳ႕စား ျမင္းမွဴးမင္းသား (ျပင္စည္မင္းသားေမာင္နဂါးကုိ ဆုိလုိသည္)

(ကိ) မလဲ့သာရြာစားငယ္တုိး (အတြင္ း၀န္ မဟာနႏၵေယာ္၀ါ ဦးက်ီစုိး။)

(ခ) မလြန္မင္းသား မင္းရဲနႏၵမိတ္ (ေနာင္ မကၡရာၿမိဳ႕စား ျဖစ္လာသူ)

(ခါ) မုိးတားၿမိဳ႕စား ၀န္ေထာက္ေတာ္ ေနမ်ဳိးေက်ာ္သြာ (စေမြယ်ပ်ဳိ႕ေရး သူ)

(ခိ) အိမ္ေရွ႕သံေတာ္ ဆင့္ ေရႊတုိက္စုိး ေနမ်ဳိးရာဇသူ (ရာမရကန္ေရး သူ ဦးတုိး)

(ခီ) ေတာင္ငူၿမိဳ႕စားမင္းသား သတုိးဓမၼရာဇာ (ပထမကာမၿမိဳ႕စား) သခင္မင္းမိႏွင့္ ထိမ္းျမားသူ”

ဇာတ္ကြက္ဇာတ္ခ်င္း ေရး ၍ ၿပီးစီးေသာ ျပဇာတ္မ်ား မွာ အီေနာင္၊ ရာမ၊ သခၤပတၱ၊ ေကသာ သီရိ၊ ယင္းသည့္ ေလးဇာတ္ဘုရား။

ယင္းသည့္ေလးဇာတ္အနက္ သခၤပတၱျပဇာတ္မွာ ေတာင္ငူၿမိဳ႕စား မင္းသားသတုိးဓမၼရာဇာ တစ္ဦးတည္း ေရး ငည္ ဘုရား။

ေကာသာသီရိျပဇာတ္မွာ ပဘာ၀တီဘြဲ႔ခံ သခင္မင္းမိ တစ္ပါးတည္း ေရး သည္ ဘုရား။

၁၂၂၅ ခုႏွစ္ ၊ တန္ေဆာင္းမုန္းလဆန္း ၁၄ ရက္ (ခရစ္ ၁၈၃၆ ခု၊ ေအာက္တုိဘာလ ၂၄ ရက္) စေနေန႔ သညာသည္ စာေရး ငသာ ထြန္းသြင္း။ ေရႊတုိက္အတြင္ း၀န္မင္းက ေရႊၾကက္ေရႊ တုိက္စုိးသို႔ အပ္စာရင္းဘုရား ဟူ၍ ျဖစ္သည္။

၁၈၇၈ ခုႏွစ္ ၊ေအာက္တိုိဘာလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီး နတ္ျပည္စံ၍ သားေတာ္ အိမ္ေရွ႕ဥပရာဇာ သီေပါမင္း ေအာက္တိုဘာ ၂ ရက္ေန႔တြင္ နန္တက္ခဲသည္။ နန္းတက္ၿပီး ေလလအၾကာ ၁၈၇၉ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၆ ရက္တြင္ မင္းညီမင္းသား၊ မင္းသမီး၊ မင္းေျမးႏွင့္ တစ္ႏြယ္ငယ္ တစ္စင္ပါမ်ား ကို ကြပ္မ်က္လိုက္သည့္ သတင္းဆိုးႀကီး ပ်ံႏွံ႔လာသည္။ လင္းပင္မင္းသားသည္လည္း ၁၈၈၂ ခုႏွစ္ တြင္ ထာ၀ယ္မွ ဟသၤာတသုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႕ခန္႔ထား ခဲ႔ရသည္။ လင္းပင္မင္းသားသည္ ရတနာပံုေနျပည္ေတာ္ သို႔ ျပန္ရန္လည္းမ ျဖစ္ႏိုင္ေပ။ အဂၤလိပ္က ေပးထားသည့္ အလုပ္အကိုင္လည္းဆက္လက္ လုပ္ကိုင္ေနရလ်ွင္ တစ္ပါးကၽြန္ ျဖစ္ေနမည္ ဟု ယူဆမိေသာ ေၾကာင့္ မည္ သို႔ ျပဳလုပ္မည္ ကို နည္းလမ္း ရွာေနခဲ့သည္။

အဂၤလိပ္အစိုးရကလည္း သီေပါမင္းအား နန္းခ်ၿပီး ေညာင္ရမ္းမင္းလင္းပင္ထိ္ပ္တင္ႀကီးႏွင့္ ေကာင္းတံု ထိပ္တင္မႀကီးတို႔၏ သား လင္းပင္ေကာင္းတံု သားႀကီးကို နန္းတင္မည္ ့ သတင္းမ်ား

ၾကားေနရသည္။ မည္ သို႔ မင္ ျဖစ္ေစ ၾကာလ်ွင္ အဂၤလိပ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ၀ါးမ်ဳိးေတာ့မည္ ဟု လင္းပင္မင္းသား ယံုၾကည္ေနသည္။ ဤအေရး ကို အည့ံခံေနလ်ွင္ ရာဇဂုဏ္၊ ရာဇမာန္ႏံုဖ်င္းရာ က်ေတာ့မည္ ။ ကုန္းေဘာင္ေသြးကို ျပန္ရေပမည္ ။ ခမည္ းေတာ္ ဘုရားေသြးကို ျပရေပမည္ ။ ခမည္ းေတာ္ ္ဘုရား ေသြးကို ျပရန္လို္္ေပသည္။ ကိုယ့္္တိုင္းျပည္၊ ကိုယ့္လူမ်ဳိ္း၏ လြတ္လပ္ေရး ကို အဆံုး႐ႈံးခံကာ သူတစ္ပါးကၽြန္၊ လူမ်ဳိးျခား၏ အမႈ ထမ္းျပဳလုပ္ေနရျခင္းသည္ မင္းသားေစ်းပ်က္ လွသည္ဟူ ယူဆလာဟန္တူပါသည္။

၁၈၈၃ ခုႏွစ္ ၊ ဇန္န၀ါရီလတြင္ လင္းပင္မင္းသားသည္ ၿဗိတိသ်ွအားဏာပိုင္တို႔၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ မရရိွဘဲ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ ကရင္နီ (ကယား)ျပည္နယ္သို႔ သြားေရာက္ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၿဗိတိသ်ွတို႔က မင္းသားကို ၿမိဳ႕အုပ္ရာထူးမွ ထုတ္ပယ္လိုက္ၿပီး လစဥ္ေထာက္ပံ့ေၾကးေငြ ႐ူပီ ၅၀ မွလဲြ၍ အျခား ေထာက္ပံ့ေၾကးမ်ား ကို ရပ္စဲလိုက္ေလသည္။ ယင္းႏွင့္ ပတ္သတ္၍ “ကုန္းေဘာင္ဆက္မဟာရာဇ ၀င္ေတာ္ ႀကီး” တတိယတဲြတြင္ -

“ယင္းသည္ ၁၂၄၅ ခု နတ္ေတာ္ လျပည့္ေက်ာ္ ၈ ရက္(၁၈၈၃ ခုဒီဇင္ဘာ ၂၂ ရက္) စေနေန႔တြင္ လင္းပင္မင္းသားသည္ ၿဗိတိလ်ွအာဏာပိုင္တို႔၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ မရရိွဘဲ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အဂၤလိပ္အေရး ေတာ္ ပိုင္ မဟာမင္းႀကီးက စာေရာက္သည္ ” ဟူ၍ ေရး သားထားေလသည္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရိွ အဂၤလိပ္အေရး ပိုင္ မဟာ၀န္ရွင္ေတာ္ ္မင္းႀကီးက ျမန္မာအစိုးရထံသို႔ လင္းပင္မင္းသား မႏၲေလးသို႔ ျပန္ေရာက္လာလ်ွင္ ဖမ္းဆီအေရး ယူေပးပါဟု အေၾကာင္းၾကားစာ ေပးပို႔ျခင္း ျဖစ္သည္။ ၿဗိတိသ်ွတို႔၏ ေထာက္ပံ့မႈ ႏွင့္ မလံုေလာက္သျဖင့္ စာ၀တ္ေနေရး ေျပလည္မႈ အတြက္ ေမာ္လၿမိဳင္တြင္ ေနထိုင္ခြင့္ျပဳရန္ မင္းသားက ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ ၿဗိတိသ်ွအာဏာပိုင္ တို႔က ထိုေတာင္းဆိုမႈ ကို ခြင့္ျပဳသည္။

သို႔ ေသာ ္ ေမာ္လၿမိဳင္အေရး ပိုင္၏ ခြင့္ျပဳခ်က္မရရိွဘဲ ေမာ္လၿမိဳင္မွ ထြက္္ခြာသြားျခင္း မျပဳ ရန္တာျမစ္ထားသည္။ ေမာ္လၿမိဳင္တြင္ ေနစဥ္ကာလအတြင္ း သီေပါမင္းအား ေတာ္ လွန္ပုန္ကန္ လ်က္ရိွသည့္ ရွမ္းေစာ္ဘြားအုပ္စု၏ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား က လင္းပင္မင္းသားအား လာေရာက္ခ်ဥ္း ကပ္ခဲၾကသည္။ ရွမ္းေစာဘြားအုပ္စုအား ေခါင္းေဆာင္ရန္ ဖိတ္ေခၚျခင္း ျဖစ္သည္။ သီေပါမင္း၏ ညံ့ဖ်င္းမႈ ေၾကာင့္ အဂၤလိပ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို လက္၀ါးႀကီးအုပ္ ခ်ယ္လွယ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ၀ါးမ်ဳိေတာ့မည္ ့အေရး ၊ ကိုယ့္တိုင္းျပည္၊ ကိုယ့္လူမ်ဳိး၏ လြတ္လပ္ေရး ဆံုး႐ံႈးမည္ ့အေရး မ်ား မွ ကာကြယ္ရန္ အဂၤလိပ္လက္ေအာက္မွ တိတ္တဆိတ္ ထြက္ခြာၿပီး သီေပါမင္းအား ပုန္ကန္မည္ ့ ရွမ္းေစာဘြားအုပ္စုႏွင့္ မဟာမိတ္ျပဳမွ ျဖစ္ေတာ့မည္ ဟု ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။

လင္းပင္မင္းသားသည္ ဖိတ္ၾကားခ်က္ကို လက္ခံ၍ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္ ၊ ႏိုင္၀င္ဘာလတြင္ ေမာ္လၿမိဳင္္မွ တိတ္တဆိတ္ထြက္ခြာခဲ့သည္။ ဇင္းမယ္(ခ်င္းမိုင္)ဘက္မွျဖတ္၍ သံလြင္ျမစ္ အေရွ႕ ဘက္ရိွ ကိ်ဳင္းတံုၿမိ္ဳ႕ကို၀င္သည္။ က်ိိဳင္းတံုမွတစ္ဆင့့္ မိိုးနဲၿမိဳ႕သို႔ သြားေရာက္ခဲေလသည္။ ထိုအခ်ိ္တ္က အိမ္ေရွ႕မင္း(ကေနာင္မင္း) ၏ သားေတာ္ အခ်ဳိ႕ သီေပါမင္းနန္းတက္စအေရး တြင္ အသက္ခံရၿပီး အခ်ဳိ႕လည္း ဘ၀ေျပာင္းကုန္ၾကသည္။ က်န္သားေတာ္ မ်ား ျဖစ္ေသာ ေတာက္ဆင္း မင္းသား၊ ေဆာက္ေတာင္မင္းသား၊ ရြာ၀မင္းသား၊ ျမင္း၀မ္းပိုက္မင္းသား ႏွင့္ ထိပ္တင္ကိုယ္ ေတာ္ ဘုိး အစရိွေသာ အိမ္ေရွ႕ဆက္သားေတာ္ မ်ား သည္ မႏၲေလးတြင္ ပင္ ညိႇဳးညိႇုဳးငယ္ငယ္ စံေနၾကရသည္။ လင္းပင္မင္းသား တစ္ပါးတည္းသာလ်ွင္ အေျခအေနအရ ေအာက္ျပည္ေအာက္ ရြာသို႔ ေရာက္ေနေလရာ ခမည္ ္းေတာ္ တူ ညီေနာက္္ရင္းမ်ား ကင္းကြာၿပီးတစ္ပါးတည္း အထီးက်န္ စံေနရေလသည္။

လင္းပင္မင္းသား မိုးနဲသို႔ ေရာက္ေသာ အခါ အဂၤလိပ္အစိုးရက သီေပါမင္းအား အိႏိၵယသို႔ ဖမ္းဆီေခၚေဆာင္သြားၿပီးစ ျဖစ္ေနေလသည္။ ရွမ္းေစာ္ဘြားအုပ္္စုႏွင့္ လင္းပင္မင္းသားတို႔ ဦးတည္တိုက္ခိုက္မည္ ့ သီေပါမင္းနန္းပလႅင္တြင္ မရိွေတာ့ေခ်။ ေရွ႕သုိ႔ဆက္္လက္၍ မည္ သို႔ လုပ္ သင့္သနည္း ဆိုေသာ ျပႆနာကို လင္းပင္္မင္းသားႏွင့္ ေစာ္ဘြားမ်ား ညိႇႏိႈင္းေဆြးေႏြးၾကသည္။ အဂၤလိပ္အစိုးရသည္ မႏၲေလးကို သိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ မဟာ၀န္ရွင္ေတာ္ မင္းႀကီးက ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္လိုက္ေလသည္။ ျပည္နယ္မ်ား မွအပ ျဖစ္ေသာ သီေပါမင္းပိုင္ဆိုင္ရာ ျမန္မာတစ္ ႏိုင္ငံလံုးသည္ ဧကရီဘုရင္မႀကီး၀ိတိုရီယ၏ လက္ေအာက္ခံႏိုင္္ငံအ ျဖစ္သို႔ ေရာက္ရိွၿပီး ျဖစ္္ ေၾကာင္း၊ ျမန္မာတစ္မ်ဳိးသားလံုးသည္ ဧကရီဘုရင္မႀကီး၏ ေက်းလက္ေတာ္ မ်ဳိး၊ ကၽြန္ေတာ္ မ်ဳိး ျဖစ္ ၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ေၾကညာသည္။

ဤသတင္းကိုၾကာရသည့္ လင္းပင္မင္းသားႏွင့္္ရွမ္းေစာ္ဘြား၊ နယ္ရွင္မ်ား သည္ ဆတ္ဆတ္ ခါ နာက်ည္္းၾကသည္။ တိုင္းတပါးသားနယ္ခ်ဲ႕အေရး ေၾကာင့္ မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ ပြားမ်ား လကာ ပို၍ စည္း႐ံုး မိၾကသည္။ အဂၤလိပ္အစုိးကို ျပန္တိုက္မည္ ။ သူ႕ကၽြန္မခံၿပီ၊ ေအာင္ျမင္လ်ွင္ လင္းပင္မင္းသားကို နန္းတင္မည္ ဟု ဆံုးျဖတ္ၾကသည္။ လင္းပင္မင္းသား ေခါင္းေဆာင္ေသာ လင္းပင္ကြန္ဖက္ဒေရစီ (Linbin Confederacy) ေခၚ လင္းပင္မဟာမိတ္အဖဲြ႕ကို ဖဲြ႕စည္းလိုက္ၾကသည္။ နယ္ရွင္ေစာ္ ဘြားစ၀္ခမ္းပု၊ မိုးနဲ႔ေစာ္ဘြား ခြန္ခ်ီ၊ ရပ္ေစာဘြားေစာ၀ိုင္း၊ မိုင္းပြန္ေစာ္ဘြားခြန္ထီး၊ ကႏၲရ၀တီ ေစာ္ဘြား ေစာလေဖာ္၊ ဖယ္ခံုေစာ္ဘြားဗိုလ္ျပား၊ ဆီိဆိုင္ေစာ္ဘြားခြန္အိုး စသူတို ျဖစ္သည္။ လင္းပင္ မဟာမိတ္အဖဲြ႕၏ ရည္ရြယ္ခ်က္၊ ေမ်ွာ္မွန္းခ်က္မ်ား ကို အျခားေစာ္ဘြား၊ ၿမိဳ႕စားမ်ား သိရိွ နားလည္ ၿပီးပူးေပါင္းပါ၀င္လာၾကရန္ စာမ်ား ေပးပို႔ကမ္းလွမ္းခဲ့ၾကသည္။

ထုိ႔ေၾကာင့္ ၁၈၈၆ ခုႏွစ္ ၌ လင္းပင္မဟာမိတ္အဖဲြ႕သို႔ က်ဳိင္းခ်ဳိင္၊ ကိုင္း႐ံုး၊ မိိုင္းေနာင္္၊ မိုင္းပ်ဥ္း၊ မိုင္းလင္း၊ မုိင္းစိတ္ စေသာ သံလြင္ျမစ္အေရွ႕ဘက္ႏွင့္ အေနာက္ဘက္ကမ္းေဒသမ်ား သာ မက မိုင္း႐ွဴး၊ ေက်းသီ၊ မန္စံ၊ မိုင္းစံ၊ မိုင္းတံု၊ ေမာက္မယ္၊ က်ဳိိင္ခမ္း၊ သထံု၊ ဘန္းရင္၊ နန္႔ခုတ္၊ ေနာင္မြန္၊ ဟိုပံုစေသာ ေဒသမ်ား မွ ေစာ္ဘြား၊ ၿမိဳ႕စားမ်ား ရွမ္းျပည္နယ္ေျမလတ္မွ ေငြခြန္မွဴး အမ်ား အျပားလည္း ပါ၀င္လာခဲ့ၾကသည္။ လင္းပင္မဟာမိ္တ္အဖဲြ႕၀င္ အားေကာင္္းလာရျခင္း အေၾကာင္းမွာ အဖဲြ႕၏ သေဘာထားမ်ား ကို နယ္ရွင္မ်ား စုက လက္ခံယံုၾကည္လာၾကေသာ ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

က်ဳိင္းတံုေစာ္ဘြားက သီေပါေစာ္ဘြားထံ ေပးပိို႔သည့္စာတြင္ -

“ထီးနန္းအခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္စိုးသူတစ္ဦး ရိွမွသာလ်ွင္ တိုင္္းျပည္ႏွင့္ သာသနာ့ အက်ဳိး စီးပြားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္မည္ ့ ျဖစ္သည္။ လင္းပင္မင္းသား နန္းတက္္ခဲ့ေသာ ္ သႆမ ေမဓအခြန္ေတာ္ ကို လြတ္ၿငိမ္းခြင့္ေပးမည္ ့အျပင္ နယ္ရွင္ေစာ္္ဘြားမ်ား သည္ ဘုရင္ထံ သံုးႏွစ္ တစ္ႀကိမ္သာ လ်ွင္သစၥာေတာ္ ခံ၀င္္ၿပီး လက္ေဆာင္ပဏၰာဆက္သရမည္ ”ဟူ၍ ပါရိွေၾကာင္း ေတြ ႕ရိွ ရေလသည္။

လင္းပင္္မဟာမိတ္အဖဲြ႕သည္ သီေပါေစာ္ဘြားခြန္ဆိုင္ႏွင့္ ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြားေစာအံုတိုု႔ိကို စည္း႐ံုးသိမ္းသြင္းသည္။ သီေပါေစာ္ဘြားေစာခြန္ဆိုင္သည္ ၿဗိတိသ်ွတို႔က ေသဒဏ္မွ လြတ္ၿငိမ္းခြင့္ ေပးခဲ့သည္ကတစ္္ေၾကာင္း၊ ၿဗိတိသ်ွတို႔အင္အားကို အထင္ႀကီးလ်က္ရိွေနသည္္ ကတစ္ေၾကာင္း ေၾကာင့္ စည္း႐ံုးမႈ ကို လက္မခံခဲ့ေခ်။ ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြားေစာအံုကိုလည္း စည္း႐ံုး၍ မရေခ်။ သီေပါဘုရင္ကို ျခားနာ၍ က်ဳိင္းတံုသို႔ ေျပး၀င္ခိုလႈံခဲၾကေသာ ေစာ္ဘြား၊ ၿမိဳ႕စားသစ္သိို႔ကလည္း မိမိတို႔ရာထူးစည္းစိမ္ တည္တံ့ေစရန္ လင္းပင္မဟာမိတ္အဖဲြ႕မ်ား ကို တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္။ က်ဳိင္းေတာင္ ေစာ္ဘြားသစ္ႏွင့္ မိုင္းေနာင္ေစာ္ဘြားသစ္တို႔သည္ လင္းပင္မဟာမိတ္အဖဲြ႔၏ ဆန္႔က်င္ေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား ျဖစ္လာၾကသည္။

ဤအေျခအေနအရပ္ရပ္ကို သံုးသပ္ၾကည့္လ်ွင္ ၿဗိတိသ်ွကို ဆန္႔က်င္ေနေသာ လင္းပင္မ ဟာမိတ္အဖဲြ႕၀င္ ေစာ္ဘြားၿမိဳ႕စားအုပ္စု၊ လင္းပင္မဟာမိတ္အဖဲြ႕ကို ဆန္႔က်င္၍ ၿဗိသိသ်ွ တိို႔ကို လိုလားေသာ အုုပ္စု၊ ျမင္းစိုင္းမင္းသားဦးေဆာင္ေသာ အုပ္စု၊ သီေပါဘုရင္လက္ထက္က ရာထူးစည္းစိမ္ခံစားခဲ့ရေသာ အ႐ိုးအစဥ္ အဟုတ္ဘဲ အာဏာရလာေသာ ေစာ္ဘြားၿမိဳ႕စားအသစ္ မ်ား အုပ္္စုဟူ၍ အမ်ဳိးမ်ဳးိကဲြၿပီး တစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး အင္အားၿပိိဳင္လ်က္ရိွခဲ့ၾကရာ ရွမ္းကုန္းေျမျမင့္ တစ္ခုလံုး ျပည္တြင္ းစစ္ ျဖစ္ပြားေနသည့္ပမာရန္ မီမစဲ ရိွခဲ့သည္။

သို႔ ျဖစ္၍ ၿဗိတိသ်ွတို႔သည္ ရွမ္းျပည္္နယ္စစ္ဆင္ေရး ကို ၁၈၈၇ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ ၃ ရက္ေန႔ တြင္ လိႈ္င္တက္မွစတင္ခဲ့သည္။ ၿဗိတိသ်ွစစ္္တပ္ကို ဦးေဆာင္သည့္္ ႏိုင္ငံေရး အရာရိွမွာ ဟီလ္ဒီ ဘရင္း ျဖစ္၍ ကာနယ္စတက္မန္္းက စစ္ဆင္ေရး ကို ဦးေဆာင္သည္။ လင္းပင္မင္းသား ဦးေဆာင္ သည့္ အဖဲြ႕ကလည္းေျမျပန္႔မွ ရွမ္းျပည္နယ္ဘက္သို႔ တက္လာႏိုင္သည့္ ေက်ာက္ဆည္ နာနာတ္ ထိပ္ေတာင္ၾကားလမ္း၊ မိတီၳလာနယ္ ဆင္ကူလယ္ေခါင္းေတာင္ၾကားလမ္း၊ ၀က္ျဖဴေရ၊ ေရေသာက္ မ ေတာင္ၾကာလမ္းတို႔မွေန၍ ခံတပ္၊ ကတုတ္မ်ား ျပဳ႕လုပ္ကာ အခုိုင္အခ့ံ ျပင္ဆင္ထား ၾကသည္။

ဤအခ်ိန္တြင္ ၿဗိိတိသ်ွဆန္႔က်င္ေရး အင္းအားစု၏ ေခါင္းေဆာင္ျမင္းစိုင္မင္းသားသည္ ၁၈၈၆ ခုႏွစ္ ၊ ၾသဂုတ္လ ၁၃ ရက္ေန႔ကပင္ ရွမ္းျပည္နယ္ ရြာငံတြင္ ငွက္ဖ်ား ေရာဂါ ျဖင့္ ကံကုန္သြား ခဲ့ဲၿပီး ျဖစ္သည္။ ဟီလ္ဒီဘရင္ဒ (A.H Hildebrand) သည္ ရွမ္းျပည္နယ္သိမ္းတပ္ကို လူ ၃၀၀ အထိ တိုးခ်ဲ႕ဖဲြ႕စည္းကာ လင္းပင္မင္းသား၏ ဆရာလုပ္ခဲ့ဖူးေသာ ၿဗိိတိသ်ွစစ္တပ္သည္ ရွမ္းျပည္နယ္သို႔ မဟာမိတ္ျပဳလို၍ ခ်ီတက္လာရေၾကာင္း၊ လူမ်ဳိးစုအသီးသီး၏ ဘာသာဓေလ့ထံုးစံႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ ကိုေလးစားေၾကာင္း၊ ေတြ ႔ဆံုလိုသူတုိ႔ိကို ေကာင္းစြာ လက္ခံ၍ အႏၲရာယ္ျပဳမည္ မဟုတ္ေၾကာင္း စသည္္ ျဖစ္ေၾကညာခ်က္မ်ား ကို ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။

၁၈၈၇ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ ၁၅ ရက္ေန႔တြင္ ဆင္ကူ၊ လယ္ေခါင္းေတာင္ၾကားလမ္းကို ျဖတ္၍ ခ်ီတက္လာသည္ႏွင့္ လင္းပင္အုပ္စုတပ္ဖဲြ႕၀င္မ်ား က ဆီးႀကိဳတိုက္ခိုက္ၾကေလသည္။ ျမက္္ခါးဒင္ ရြာတြင္ တစ္ႀကိမ္နန္ခံုရြာတြင္ တစ္ႀကိမ္ အျပင္းအထန္ ခုခံတိုက္ပဲြ၀င္ၾကရသည္။ လင္းပင္အုပ္ စုတပ္ဖဲြ႕မ်ား က ဆီးႀကိဳတိိုက္ခိုက္ၾကေလသည္။ လင္းပင္အုပ္္စုုတပ္ဖဲြ႕တြင္ တူမီးေသနတ္ႏွင့္ ဓား၊ လွံ၊ ေလျမားေလာက္ေသာ ရိွ၍ အဂၤလိပ္စစ္တပ္တြင္ ေတာင္ေပၚပစ္္ အေျမႇာက္ႀကီးမ်ား ႏွင့္ ရိုင္ဖယ္ေသနတ္မ်ား ပါ ရိွလာသျဖင့္ လက္နက္အင္အားခ်င္း မမ်ွရာ ေတာ္ လွန္ေရး အင္အားမွာ အက်အဆံုးမ်ား ရေလသည္။ တိုက္ရင္းခိုုက္ရင္းႏွင့္ ခံစစ္ျပဳ၍ ဆုတ္ခြာေပးလာခဲရရာ အဂၤလိပ္တပ္ သည္ ေပြးလွရြာကို သိမ္းပိုက္၍ စခန္းခ်ရပ္နာႏိုင္ေလသည္။ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕ကို နယ္ခ်ဲၿဗိတိသ်ွတို႔ သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲဲ့သည္။ အဂၤလိပ္တို႔သည္ ေစာ္ဘြားနယ္ရွင္မ်ား ထံသို႔ စာမ်ား ေပးပို႔ကာ စည္း႐ံုးသိမ္းသြင္းမႈ မ်ား ျပဳလုပ္ၾကသည္။

အဂၤလိပ္တို႔က ရွမ္းျပည္နယ္ ၿငိမ္ခ်မ္းသာယာေရး ကို တည္ေဆာက္ရန္အတြက္လာ ေၾကာင္း၊ ဖိႏိွပ္္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္မရိွေၾကာင္း၊ လြတ္လပ္ခြင့္ေပးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ မိတ္ေဆြ ျဖစ္ေရး ကိုသာ အဓိကထားေၾကာင္းစသည့္ စာလႊာမ်ား ေပးပို႔စည္း႐ံုးခဲ့ေလသည္။ လင္းပင္ မင္းသား ကိုလည္း ခိုု၀င္လာရန္ဖိတ္ေခၚခဲ့၏ ။ အျပစ္ကို လံုး၀ ခြင့္လႊတ္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ မင္းသားအား တစ္လလ်ွင္ လစာေငြ ၁၅၀ ေထာက္ပ့ံမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေမာ္လၿမိဳင္(သို႔ ) ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ တို႔အနက္ ႏွစ္ ္သက္ရာၿမိဳ႕တြင္ အိမ္တစ္လံုးရေစမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း စသည္ျဖင့္ စာေရး သားေပးပို႔ သည္။

သို႔ ေသာ ္ မည္ သူမ်ွမခုိ၀င္လာၾကေခ်။ ကႏၲာရ၀တီေစာ္ဘြားေစာလေဖာ္သည္ “ကုလားျဖဴ ေတြ ကို လက္မခံၾကႏွင့္ ၊ ခုခံေတာ္ လွန္ၾကေလာ့၊ သို႔ မဟုတ္လ်ွင္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔အားလံုး ကၽြန္ ျဖစ္မည္ ” ဟု စကားေစာ္ဘြားႏွင့္ ဖယ္ခံုေစာ္ဘြားတို႔ထံသို႔ တပ္လွန္႔ ႏိႈးေဆာ္စာမ်ား ေပးပို႔ခဲ့သည္။ ၿဗိတိသ်ွ တပ္စခန္းမွ ရြာကင္းစခန္းမ်ား ၊ အေစာင့္မ်ား ၊ စာပို႔မ်ား ကို ၀င္ေရာက္လာတိုက္ခိုက္ျခင္း၊ လမ္းက ဖတ္၍ ခ်ံခိုတိုက္ခိုက္ျခင္း စသည့္ ေရွာက္တခင္တိုက္ပဲြမ်ား ဆင္၍ ဆက္လက္ပုန္ကန္ ၿမဲပုန္ကန္ ေနေလသည္။

၁၈၈၇ မတ္လ ၃၀ ရက္ေန႔တြင္ ၿဗိတိသ်ွတပ္က ေနာက္ဆံုးရာဇသံေပးပို႔ကာ ခ်ီတက္ တိုက္ခိုက္ရန္ ျပင္ဆင္လာေလသည္။ လဲခ်ားေစာ္ဘြားႏွင့္ ေက်းသီေစာ္ဘြားတို႔ ေခါင္းေဆာင္ေသာ အဖဲြ႔တို႔က ညအခါတြင္ ၿဗိတိသ်ွတပ္ကို ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ၾကသည္။ မိုင္းပြန္းေစာ္ဘြားသည္ ကိုယ္တုိင္ေတာ္ ေပၚဂူဘုရားအနီးရိွ ခံကတုတ္မွေန၍ တုိက္ခိုက္ေလသည္။ သို႔ ေသာ ္လက္နက္ခ်င္း မမ်ွသျဖင့္ တျဖည္းျဖည္းဆုတ္၍ ေပးၾကရသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ လင္းပင္မင္းသားမွာ အျပင္းဖ်ား လ်က္ရိွသည္။ မိုးနဲ႔ေစာ္ဘြားမွာ လည္းအၾကားအဆစ္မ်ား ေယာင္၍ လမ္းေလ်ွာက္ႏိုင္ေခ်။ လင္းပင္ မင္းသားသည္ အားမတန္၍ မာန္ေလ်ွာ့ရမည္ ့ အေျခအေနသို႔ ေရာက္ေနသျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ မိမိအတြက္ႏွင့္ လူအမ်ား ကို အတိဒုကၡေရာက္ၾကရမည္ ့အေရး ကို ေမ်ွာ္ေတြ းမိ၍ လည္းေကာင္း ၿဗိတိသ်ွတို႔ႏွင့္ ေစ့စပ္၍ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရယူရန္း ဆံုးျဖတ္လိုက္သည္။

ထိုစဥ္က လင္းပင္မင္းသားသည္ မိုးနဲ႔ေစာ္ဘြားခြန္ရီွ၊ ေမာက္မယ္ေစာ္ဘြားခြန္မႈ ံတို႔ႏွင့္ အတူ မိုင္းပြန္မွ မိုးနဲ႔သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕စံေနသည္။ မိုင္းပြန္ေစာ္ဘြား ခြြန္ထီးအား ၿဗိတိသ်ွတို႔ ႏွင့္ အဖဲြ႔၀င္တို႔ သည္ မိုင္းပြန္ေစာ္ဘြားႏွင့္ အေျပအလည္ ေဆြးေႏြးကာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရယူရန္ အတည္ျပဳသည္။ ၁၈၈၇ ခုႏွစ္ ေမလ ၂ ရက္ေန႔တြင္ စေကာ့ႏွင့္ အဖဲြ၀င္တို႔သည္ မိုင္းပြန္ေစာ္ဘြား ခြန္ထီႏွင့္ အတူ လင္းပင္မင္းသားစံရာ မိုးနဲ႔ၿမိဳ႕သို႔ သြားၾကည့္သည္။ ဆရာတပည့္ျပန္လည္ ေတြ ႔ဆံု ၾကရေသာ အခါ ၀မ္းနည္း၀မ္းသာ ျဖစ္ခဲ့ၾကရေလသည္။ ၿဗိတိသ်ွတပ္တြင္ ပါလာသည့္ ေဆးမွဴးအား စမ္းသပ္ေစရာ လင္းပင္မင္းသား၌ အသည္းေရာင္ ၍ အစာအိမ္ ေရာဂါ ျဖစ္ေနေၾကာင္း ေတြ ႔ရေလ သည္။ မိုးနဲ႔ေစာ္ဘြားခြန္ခ်ီမွာ လည္း အေၾကာေသြးမေလ်ွာက္သည့္ ေ၀ဒနာစဲြကပ္ေနေၾကာင္း ေတြ ႔ရသည္။ အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးေျပာဆိုၾကၿပီးေနာက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရယူရန္ အတည္ျပဳလိုက္ ၾကသည္။

လင္းပင္မဟာမိတ္အဖဲြ႔သည္ စစ္ေရး အရၿပိဳကဲြရေသာ အခါ လင္းပင္မင္းသားသည္ ပေဒ သာရာဇ္အရိုက္အရာႏွင့္ တကြာ အေဆာင္အေယာင္မ်ား ဆံုး႐ံႈးရသည့္အ ျဖစ္မ်ဳိးသို႔ မဆုိက္ေရာက္ ရန္ ၿဗိတိသ်ွအာဏာပိုင္တို႔ထံ-

-ျမန္မာမင္းအမႈ းထမ္းမ်ား ကို လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပးရန္၊

-အိႏိၵယႏိုင္ငံမွ ဂိုလက္ဆင္းကဲ့သို႔ ရာဇာအဆင့္တြင္ ထားရန္၊

-ကိုယ္ပိုင္လက္နက္ကိုင္ တပ္ဖဲြ႕ထားရိွခြင့္ျပဳရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။

ကိုယ္ေရး ကိုယ္တာအတြက္မူ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ား ကို တင္ျပေလသည္။

(၁) မိမိအေပၚတြင္ ရာဇ၀တ္ေၾကာင္း၊ တရားမေၾကာင္းမွ စ၍ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပးရန္၊

(၂) မိမိပိုင္ေသာ ဆင္၊ ျမင္းႏွင့္ ေရႊ႕ေျပာင္းႏိုင္ေသာ ပစၥည္းမ်ား ကို ယူေဆာင္ခြင့္ျပဳရန္၊

(၃) မိမိအား ယခင္ ခြင့္ေပးထားသည့္အတိုင္း တစ္လလ်ွင္ လစာ ႐ူပီ ၂၅၀ ေထာက္ပံ့ရန္၊

(၄) မႏၲေလးၿမိဳ႕အနီးရိွ အိမ္ေရွ႕မင္းပိုင္သည့္ လယ္ယာေျမ (ထန္းေတာ့အပါအ၀င္) အားလံုးကို ပိုင္ဆိုင္ိခြင့္ေပးရန္။

စသည္တို႔ ျဖစ္သည္။ ၿဗိတိသ်ွတို႔သည္ ေတာင္းဆိုခ်က္ ၁ မွ ၃ အထိိကို လိုက္ေလ်ာသည္။ ၄ ခ်က္ကို မလိုက္ေလ်ာသည္မွာ အိမ္ေရွ႕မင္းပိုင္သည့္ လယ္ယာေျမအားလံုး လင္းပင္မင္းသား တစ္ပါးတည္းကို ပိုင္ဆိုင္ခြင့္မေပးႏိုင္။ အိမ္ေရွ႕မင္းတြင္ အေမြဆိုင္ အျခားေသာ သားေတာ္ ၊ သမီ္းေတာ္ မ်ား ရိွေသ၍ ျဖစ္သည္။ ဤအခ်က္ႏွင့္ ပတ္သတ္၍ လင္းပင္မင္းသား ေတာင္းဆိုခဲ့သည္ မွာ မိမိတစ္ဦးတည္းအတြက္ မဟုတ္ေပ။ က်န္သားေတာ္ ၊ သမီးေတာ္ မ်ား အားလံုးတို႔၏ ကိုယ္စား ဦးေဆာင္ေတာင္္းဆိုျခင္းသာ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။

လင္းပင္မဟာမိတ္အဖဲြ႕တြင္ ခုိင္မာျပတ္သားေသာ နယ္ခ်ဲဆန္႔က်င္ေရး အေျခခံ မရိွခဲ့ေခ်။ မူလႏိုင္ငံေရး ဦးတည္ခ်က္သည္ သီေပါမင္း၏ အာဏာစက္မွ လြတ္ကင္းေသာ ထီးနန္းတစ္ဆက္ ထူေထာင္ရန္ သာ ျဖစ္သည္။ သို႔ ရာတြင္ အေျခအေနသည္ ရုတ္ျခည္းေျပာင္းလဲသြားသည္။ သီေပါမင္းပါေတာ္ မူၿပီးေနာက္ လင္းပင္မဟာမိတ္အဖဲြြ႔၏ လႈပ္ရွားမႈ သည္ ၿဗိတိသ်ွဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရွားမႈ အ ျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားခဲ့သည္။ သို႔ ေသာ ္ နဂိုကတည္းကပင္ ခုိင္မာျပတ္သားေသာ လမ္းစဥ္၊ ရည္ရြယ္ခ်က္မရိွသလို စစ္ေရး အင္ နန္းဆန္႔က်င္ေရး ေစာ္ဘြားတစ္ခု၏ ဖိတ္ေခၚမႈ ေၾကာင့္ ေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။

“သူ(လင္းပင္မင္းသား) ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ား သည္ ဘာမ်ွ အေရး မႀကီး။ အေရး ႀကီးသည္မွာ သူ႔ကိုတိုင္းျပည္မွ တျခားသို႔ ေရာက္သြားေအာင္ လုပ္ရန္သာ ျဖစ္သည္ ” ဟု ေနာင္တြင္ ေဂ်ာ့စေကာ့ (J.Geore Scolt) ၏ Gazelteer of Upper Burma ans Shan States စာအုပ္၌ ေရး သားထားသကဲ့သုိ႔ ၿဗိတိသၽွကုိယ္စားလွယ္မ်ား ႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးစဥ္က လင္းပင္မင္းသား၏ ေတာင္းဆုိမႈ မ်ား သည္ ျမန္မာမင္းမႈ ထမ္းမ်ား ကုိ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပးရန္အခ်က္မွတစ္ပါး က်န္ အခ်က္မ်ား အားလုံးသည္ သူ၏ ကုိယ္ေရး ကုိယ္တာအတြက္မ်ား သာ ျဖစ္သည္ကုိ ေတြ ႔ရေပသည္။

ဤသုိ႔ျဖင့္ လင္းပင္မင္းသားသည္ ၁၈၈၇ ခုႏွစ္ ေမလ ၁၃ ရက္တြင္ ၿဗိတိသွ် အာဏာပုိင္တုိ႔ ထံ လက္နက္ခ်လုိက္ရေလသည္။

ထုိ႔ေနာက္ လင္းပင္မင္းသားကုိ မုိးနဲမွ မုိးေသာက္သုိ႔ ေခၚေဆာင္၍ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သုိ႔ ပုိ႔လုိက္ သည္။ ထုိစဥ္က ၿဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕တုိ႔သည္ ျမန္မာတစ္ႏုိင္ငံလုံးကုိ ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ ျခင္း မရွိေသးေခ်။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လင္းပင္မင္းသားအား ရန္ကုန္တြင္ ၾကာၾကာထားလွ်င္ ၎တုိ႔ အတြက္ အႏၲရာယ္ရွိႏုိင္သည္ဟု တြက္ဆကာ လင္းပင္မင္းသား ရန္ကုန္မွ အိႏၵိယသုိ႔ ျပည္ႏွင္ဒဏ္ ေပးလုိက္သည္။ မူလ ၿဗိတိသွ်တုိ႔သည္ လင္းပင္မင္းသားအား ရန္ကုန္ (သုိ႔မဟုတ္) ေမာ္လၿမိဳင္၌ အိမ္တစ္လုံး ေပးထားပါမည္ ဟု ကတိျပဳခဲ့ေသာ ္လည္း ထုိကတိကုိ တုိင္းႀကီးျပည္သားႀကီးသား အလြန္ သိကၡာရွိပါသည္၊ ကတိတည္ပါသည္ဆုိေသာ ၿဗိတိသွ်တုိ႔သည္ လြယ္လြယ္ျဖင့္ ပင္ အဆုိပါ ကတိကုိ ခ်ဳိးေဖာက္ခဲ့ေလသည္။

ျပည္ပေရာက္ ကုန္းေဘာင္ဆက္မင္းသားမ်ား အနက္ ျမင္ကံန္းျမင္းခုံတုိင္ညီေနာင္၊ ေညာင္ ရမ္းေညာင္အုပ္ညီေနာင္တုိ႔၏ အေနအထားႏွင့္ လင္းပင္မင္းသားအေနအထားမွာ မတူညီေပ။ ျမင္ကြန္းႏွင့္ ေညာင္ရမ္းမင္းသားႏွစ္ ပါးကုိသာ နယ္ခ်ဲ႕က ျမန္မာ့နန္းလ်ာမ်ား အ ျဖစ္ သေဘာထား သည္။ အသုံးတည့္သည့္အခါ ထုတ္သုံးရန္ ၀ွက္ဖဲမ်ား ဟု ယူဆထားပုံရသည္။ သုိ႔ေသာ ္ ျမင္းခုံတုိင္ မင္းသားမွာ ေစာစီးစြာ ကံကုန္သြားသည္။ ေညာင္ရမ္းမင္းသားသည္လည္း သက္ေတာ္ မရွည္ရွာ ေပ။ ေညာင္အုပ္မင္းသားကုိ အဂၤလိပ္က အထင္မႀကီးသကဲ့သုိ႔ ေညာင္အုပ္မင္းသားကလည္း ေနာက္ပုိင္းတြင္ ေအးေဆးစြာ ပင္ ေနလုိက္ေတာ့သည္။

နယ္ခ်ဲ႕တုိ႔သည္ လင္းပင္မင္းသားကုိ နန္းလ်ာအ ျဖစ္ သေဘာမထားပါ။ ျမန္မာျပည္တြင္ ရွိ ပါက ေျခ႐ႈပ္မည္ စုိး၍ အေ၀းသုိ႔ ပုိ႔ထားျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ လႈိင္မင္းသား၏ သားေတာ္ လႈိင္ထိပ္တင္ လတ္ကုိ အိႏၵိယသုိ႔ ပုိ႔ထားျခင္းမွာ လည္း ထုိသေဘာပင္ ျဖစ္သည္။

လင္းပင္မင္းသားကုိ ပထမကာလကတၱား (ယခု ကုိးလ္ကတၱား)တြင္ ထားသည္။ ေနာင္ အခါ အာလာဗတ္ၿမိဳ႕သုိ႔ ပုိ႔လုိက္သည္။

ၿဗိတိသၽွတုိ႔၏ ႏုိင္ငံေရး ပင္စင္ဇယားတြင္ လင္းပင္မင္းသားအား ေထာက္ပံ့ေငြ ႐ူပီ ၅၀၀ ဟု ျပထားရာ၌ လင္းပင္မင္းသား၏ ခယ္မ (ခင္ေလးငယ္) ေထာက္ပံ့ေငြ ႐ူပီး ၃၀ ဟု ၁၈၈၂ ရက္ေန႔ ရက္စြဲျဖင့္ ျပထားရာ ေရနံ႔သာခင္ခင္ႀကီး၏ ညီမ ေရနံ႔သာခင္ခင္ကေလးပင္ ျဖစ္သည္။

ထို႔ေနာက္ ၿဗိတိသၽွတုိ႔သည္ လင္းပင္မင္းသားအား ၁၉၁၂ ခုႏွစ္ တြင္ ျမန္မာျပည္သုိ႔ ျပန္ခြင့္ ျပဳလုိက္သည္။ လင္းပင္မင္းသားသည္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အာလာဟဗတ္ၿမိဳ႕တြင္ ၂၅ ႏွစ္ တုိင္ ေနထုိင္ ေတာ္ မူခဲ့ရေလသည္။ အာလာဟဗတ္ၿမိဳ႕တြင္ ၂၅ ႏွစ္ တုိင္ ေနထုိင္ေတာ္ မူရစဥ္က ၿဗိတိသွ်အစိုးရ က မည္ သုိ႔ပင္ ျပည့္စုံစြာ ထား၍ အဆင့္အတန္းျမင့္ျမင့္ႏွင့္ အထက္တန္းလႊာတြင္ ၀င္ဆံ့ေအာင္ ေန ႏုိင္ေတာ္ မူေသာ ္လည္း ျမန္မာျပည္သုိ႔သာ ျပန္ခ်င္ေတာ္ မူေနသည္ဟု ဆို၏ ။

ဤသို႔ ျဖင့္ ျမန္မာျပည္သို႔ ျပန္ခြင့္ျပဳသည္ႏွင့္ တစ္ၿပဳိင္နက္၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာ ရန္ကုန္သို႔ ျပန္လာေတာမူခဲ့ေလသည္။ ၿဗိတိသ်ွအစိုးရက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဗဟန္းၿမိဳ႕နယ္ရိွ ကင္းဘဲလမ္း (ယခု၀ကၤပါလမ္း) ၿခံနံပါတ္ ၁၁ ရိိွ မစၥတာေကာ့ဗ္ရွက္ (Mr. Covshed) အိမ္ကို ေနရန္ေပးထား သည္။ မင္းသာႀကီး ထိုအိမ္တြင္ ေနထိုင္စဥ္က အိမ္နားတြင္ အလြန္ဆိတ္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းၿပီး ဘုရား၊ ေက်ာင္း၊ ကန္မ်ား သာရိွသည္။ ေက်းရြာကေလးတစ္ရြာရိွ ရြားထဲမွလမ္းမ်ား လမ္းေကြ႕လမ္း ေကာက္အလြန္မ်ား ျပားေသာ ေၾကာင့္ ရြာအမည္ ကို ၀ကၤပါရြာဟုေခၚၾကသည္။ ထို႔ေနာက္တြင္ အဂၤလိပ္ကိုလို္နီေခတ္တြင္ ကင္းဘဲလ္လမ္း (Compbell Road) ဟုေခၚခဲ့သည္။ထို႔ေနာက္ ၀ကၤပါလမ္းဟု ယခုအခါ ေျပာင္းလဲေခၚေနၿပီး ျဖစ္သည္။

ျမန္မာျပည္သို႔ ျပန္ေရာက္လာေသာ အခ်ိန္က လင္းပင္မင္းသားႀကီး မွသက္ေတာ္ ၅၄ ႏွစ္ ရိွၿပီး ျဖစ္သည္။ အစ္မေတာ္ လည္္း ျဖစ္ ခမည္ းေတာ္ လည္း ျဖစ္သည့္ ေကာင္းတံုထိပ္ေခါင္တင္က မႏၲေလးသို႔ လာေတာ္ မူရန္ ဖိတ္ေခၚ၍ လင္းပင္မင္းသားႀကီးသည္ မႏၲေလးသို႔ ၾကြေတာ္ မူသည္။ ထိုစဥ္က မႏၲေလးတြင္ အိမ္ေရွ႕စံကေနာင္မင္းသာ၏ သားေတာ္ ၊ သမီးေတာ္ အမ်ား စုသည္ ကံကုန္ ေတာ္ မူၾကၿပီး ျဖစ္သည္။ ထိပ္ေခါင္တင္စစ္၊ ထိပ္ေခါင္တင္အိ၊ ထိိပ္ေခါင္တင္ေအး၊ ထိပ္ေခါင္ တင္လွ၊ ထိပ္ေခါင္တင္ထြဋ္၊ ထိပ္ေခါင္္တင္စိုး၊ ဒုတိယ ရန္ေအာင္ျမင္ ထိ္ပ္ေခါင္တင္ႏွင့္ ထန္းသာ ထိပ္ေခါင္တင္တို႔သာ သက္ရိွထင္ရွား ရိွၾ ကေတာ့သည္။ အိ္မ္ေရွ႕မင္းသားေတာ္ မ်ား ထဲကမူ ေတာင္ဆင္းမင္းသားႏွင့္ ျမစ္မွဴးမင္းသာထိပ္တင္ကိုယ္ေတာ္ စိုးတို႔သာ က်န္ေတာ့သည္။

လင္းပင္မင္းသားႀကီးသည္ ဇရာပိုင္း ေရာက္ေနၿပီး ျဖစ္၍ ဘာသာေရး ကို ကုိင္းရိႈင္းလာ သည္။ ေယာဂီ၀တ္ႏွင့္ သားေနသည္။ ထိုစဥ္က လင္းပင္သားႀကီးသည္ သမထလမ္းစဥ္္ က်င့္လ်က္ ရိွ္သည္။ တစ္ဖက္မွ ဖိုလည္းထိုးသည္။ သို႔ ႏွင့္ ရေသႀကီးဦးခႏီၲႏွင့္ ေပါင္းဖက္မိေတာ့သည္။ အိမ္ေရွ႕ မင္းထန္းေတာမ်ား ကို ဦးခႏီၲအားလွဴဒါန္းသည္။ ရေသ့ႀကီးဦးခႏီၲ သည္ ရိွရိွသမ်ွ အ႒ကထာ၊ ဋီကာမ်ား ကို ေက်ာက္ထက္အကၡရာတင္ၿပီး စႏၵာမုနိ ဘုရား၀င္းအတြင္ း စိုက္ထူပူ ေဇာ္ခဲ့သည္။

၁၈၆၆ ခုႏွစ္ ၊ ၾသဂုတ္လ ၂ ရက္ေန႔တြင္ ျမင္ကြန္းျမင္းခံုတိုင္ညီေနာင္ ပုန္ကန္မႈ ေၾကာင့္ အိမ္ေရွ႕စံကေနာင္မင္း၊ မလြန္မင္းသား၊ စကုမင္းသား၊ ျပင္စည္မင္းသာတို႔ က်ဆံုးခဲ့ရသည္။ ၁၈၆၇ ဇြန္လတြင္ အုတ္ဂူသြင္းၿပီး ၎ဂူေရွ႕ႏွစ္ ေတာင္အကြာတြင္ စႏၵာမုနိရုပ္ပြားေတာ္ ကိန္း၀ပ္ေတာ္ မူရန္ အုတ္ျပားသာဒ္ ျပဳလုပ္ထားသည္။ မင္းသားမ်ား ၏ အုတ္ဂူမ်ား သည္ အုတ္ျပာသာဒ္ေတာ္ ႏွင့္ ေစတီေတာ္ ႀကီးအၾကားတြင္ ေရာက္ေနသည္။ အိမ္းေရွ႕မင္းအေလာင္းေတာ္ ျမႇဳပ္ႏွံရာေပၚတြင္ အုတ္ျပားသာဒ္ တည္ထားသည္။ ၎အုတ္ျပာသာဒ္ငယ္လို ေစတီႏွင့္ စႏၵာ္မုနိရုပ္ပြားေတာ္ ျမတ္ ကိန္း၀ပ္ရာ ဂႏၶကုဋိတိုက္ေခါင္မိုး ေရတံေလ်ွာက္မွ က်ေသာ ေရမ်ား သည္ အိမ္ေရွ႕မင္းအေလာင္္း ျမႇဳပ္ႏွံရာေပၚသို႔ က်သျဖင့္ အိမ္ေရွ႕ေတာ္ ဆက္မ်ား မႀကီးပြား၊ မထြန္းကားႏိုင္ဟု ရေသ့ႀကီးဦးခႏီၲက လင္းပင္မင္းသားႀကီးကို ေျပာျပသည္။

သုိ႔ိႏွင့္ လင္းပင္မင္းသားႀကီးသည္ ခမည္ းေတာ္ ဘုရား၏ အရိုးမ်ား ကို ေဖာ္၍ ထံုစံႏွင့္အညီ ေရသို႔ ခ်ရန္ စီမံေလသည္။ ဤကိစၥကို အျခားေမာင္ႏွမေတာ္ မ်ား အား မေျပာျပခဲ့ေခ်။ သားေတာ္ လင္းပင္ထိပ္တင္လတ္၏ ေယာက္ ဖေတာ္ ျဖစ္ေသာ ဦးခင္ေမာင္ေဒြးကိုသာ ေျပာျပတိုင္ပင္၍ အတူ လိုက္ပါရန္ အေဖာ္ေခၚသည္။ ဦးခင္ေမာင္ေဒြးသည္ လင္းပင္မင္းသားႀကီး၏ ေခြ်းမေတာ္ ေရႊျပည္ခင္ခင္ႀကီး၏ ေမာင္အငယ္ဆံုး ျဖစ္ရာ ထို္စဥ္ကလင္းပင္မင္းသားႀကီး သမီးေတာ္ လင္းပင္ထိပ္တင္မေဒြးႏွင့္ ေမာင္လည္း ႏွမလည္း ျပန္၍ လက္ဆက္ေစရန္ သေဘာတူညီမႈ ရထားၿပီးေသာ သမက္ေလာင္းလည္း ျဖစ္သည္။

ဦးခင္ေမာင္ေဒြးသည္ ေရွ႕ေန ျဖစ္ရာ မင္းသားႀကီး ျပဳလုပ္မည္ ့ကိစၥသည္ ဥပေဒႏွင့္ မလြတ္ကင္းေၾကာင္းသိသည္။ သို႔ ေသာ ္ ေယာကၡမေလာင္း ျဖစ္ေန၍ ျပန္မေျပာ၀ံံ့ေခ်။ အိမ္ေရွ႕မင္း အေလာင္ေတာ္ ေဖာ္သည့္ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေမာင္္သန္းေဆြး( ထား၀ယ္) ၏ ကုန္ေဘာင္ အလြန္(ဒုတိယအုပ္) စာမ်က္ ၁၇၈ ၌ ၁၉၇၇ ၾသဂုတ္ ၁၅ ရက္က ဦးခင္ေမာင္ေဒြး ေျပာျပခ်က္ကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေရး သားဖာ္ျပထားသည္-

"'ဒီတုန္က မင္းသားႀကီးနဲ႔ ဘဘတို႔က ပန္းရန္ႏွစ္ ေယာက္ ေခၚၿပီး ညဘက္မွာ တိတ္တ ဆိတ္ သြားရတာ ၊ ပန္းရံႏွစ္ ေယာက္ ကို အဲဒီ ေခတ္က ေငြ ၁၅ ရူပီစီ ေပးရတယ္၊ ဒီတုန္းက ပုလိပ္ (ရဲသား) တစ္ေယာက္ မွ တစ္လလခ ၁၃ ရူပီသာရတဲ့ ေခတ္လ၊ မွန္းၾကည့္ေပါ့၊ အိမ္ေ႐ွ႕မင္း အေလာင္ေတာ္ ျမႇဳပ္ထားရာ အုတ္ျပားသာဒ္ေတာ္ ကို တူးရတာ ၊ အ႐ိုးေတာ္ ေတြ ကိုေတာ့ မင္းသား ႀကီးက ကတီၱပါအိတ္နဲ႔ ထည့္ၿပီး ယူသြားတယ္၊ ပန္းရံႏွစ္ ေယာက္ ကဂူကို လက္ရာမပ်က္ ျပန္ပိတ္ ေပးရတယ္"

"ဒီကိစၥဟာ ဘယ္လိုပဲဖံုးထားေပမယ့္ ပန္းရံႏွစ္ ေယာက္ က ႏႈတ္မလံုလို႔ အစိုးရက သိသြား တယ္၊ မႏၲေလးေရး ပိုင္က ဘဘကိုေခၚၿပီး `ခင္ဗ်ားတို႔ ဘာေတြ လုပ္တာလဲ၊ အဂၤလိပ္အစိုး ရျပဳတ္ေအာင္ ေဆး၀ါးစီရင္ဖို႔ လုပ္တာလား၊ ဒီလုပ္ေဆာင္ခ်က္ဟာ ဥပေဒနဲ႔ မညီညြတ္ဘူးဆိုုတာ ခင္ဗ်ား အသိဘူးလား´ လို႔ ေခၚၿပီး ႀကိမ္းပါေရာ၊ ဒီေတာ့ ဘဘက `သူ႔အေဖရဲ႕ အ႐ိုးကိုသူ႔သားက ေဖာ္တာ၊ ဘာတတ္ႏိုင္မွာ လဲ´လို္ိ႔ ခမ္မာမာျပန္ေျပာလိုက္တယ္၊ ဒီကိစၥဟာ ဘာမွမ ျဖစ္ဘဲ ေအးသြားတယ္ ထင္ရေပမယ့္ ဒီိိကိစၥေၾကာင့္ မင္းသားႀကီးကို ေနာက္ပိုင္းမွာ အိႏိၵယ ျပန္ပို႔လိုက္ တယ္ "ဟူ၍ ေရး သားထားေလသည္။

အိမ္ေရွ႕မင္း၏ အ႐ိုးေတာ္ မ်ား ကို လင္းပင္မင္းသား တိ္တ္တဆိတ္ ေဖာ္သည့္ကိစၥသည္ မႏၲေလးရိွ အိမ္ေရွ႕မင္း၏ သားေတာ္ ၊ သမီ္းေတာ္ မ်ား သိသြားေတာ္ မူသည္။ ယင္းတို႔အား မတိုင္ပင္ ဘဲျပဳသည္ကို လင္းပင္မင္္းသားအေပၚ အေတာ္ ပင္ မေက်မနပ္ ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ လင္းပင္မင္းသား က အိမ္ေရွ႕ေတာ္ ဆက္တစ္ခုလံုး ေကာင္းစားေရး အတြက္ အိမ္ေရွ႕ဘုရား အ႐ိုးေတာ္ မ်ား ကို ရတနာပန္းေတာင္းျဖင့္ ထည့္၍ ဘိ္သိက္ေျမႇာက္ၿပီး လိႈင္ျမစ္ထဲသို႔ ခ်ခဲ့သည္ဟု သိရသည္။

အဆိုပါကိစၥေၾကာင့္ လင္းပင္မင္းသားႀကီးအားမႏၲေလးသိ႔ု လာခြင့္မေပးေတာ့ေခ်။ သို႔ ျဖင့္ ၿဗိတိသ်ွကိုလိုနီအစိုးရသည္ ပထမကမာၻစစ္ႀကီးအတြင္ း ၁၉၁၅ ခုႏွစ္ တြင္ လင္းပင္မင္းသားကို အိႏိၵယသို႔ ထပ္မံျပန္ပိို႔ခဲ့သည္။ ဤအႀကိမ္တြင္ မူ ကာလကတၱာ၌ ေနရသည္။ လင္းပင္မင္းသားႀကီး သည္ ၆ ႏွစ္ တိုင္တိုင္ ေနခဲ့ရၿပီး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ေကာင္းမြန္ုစြာ ေနထိုင္ပါမည္ ဟု ကတိ၀န္ခံခ်က္ ျပဳကာ ၁၉၂၁ ခုႏွစ္ တြင္ ျမန္မာျပည္သို႔ ျပန္လာသည္။ နံပါတ္ ၁၁၂၊ ကံဘဲ့ပါ့တ္လိန္တြင္ ေျမ ၃ ဧကကို အပိုင္ေပးသည္။ ၎ ေျမေပၚတြင္ မင္းသာႀကီးသည္ အလြန္ခမ္းနားေသာ အိမ္ႀကီး တစ္ေဆာင္ စိတ္ႀကိဳက္ေဆာက္လုပ္ေနထိုင္ခဲ့သည္။

အိမ္ေတာ္ ၏ ေလးဖက္ေထာင့္တြင္ ေရကန္ေလးကန္တူးၿပီး ထြက္လာသည့္ ေျမမ်ား ကိုုဖို႔ ကာ အလယ္တြင္ အိမ္ေဆာက္သည္။ ႏွစ္ ထပ္တိုက္ခံအိမ္္ႀကီး ျဖစ္သည္။ အေရွ႕ဘက္ တြင္ ၀ရံတာ ရိွသည္။ ေအာက္္ထပ္တြင္ ထမင္းစားခန္းႏွင့္ အိပ္ခန္းေလးခန္း (ေရး ခ်ဳိးခန္း၊ အိမ္သာတဲြလ်က္) ရိွသည္။ ေပၚထပ္တြင္ လည္း အိပ္ခန္းမ်ား ႏွင့္ ျဖစ္သည္။ အိမ္ေတာ္ ႀကီးအရြယ္ ဆင္္႐ုပ္တုႀကီး ရိွသည္။ ဆင္ေအာက္တြင္ ႏိုင္ငံျခားမွ ၀ယ္ယူထားေသာ သစ္သီးအတုမ်ား ကို ကလပ္ႀကီးျဖင့္ အလွဆင္ထားသည္။

ဧည့္ခန္းနံရံတြင္ က်ားေခါင္းႀကီးႏွင့္ က်ားေရခ်ပ္ႀကီးမ်ား ကို က်ားေခါင္းအေပၚလွန္၍ ဆြဲကပ္ျပထားသည္။

ဤမွ် ခမ္းနားေသာ အိမ္ႀကီးကို ``ရတနာသိဃၤ´´ဟု အမည္ ေပးထားသည္။ ဤအမည္ ကို ေၾကးျပားေပၚတြင္ ေရး ၍ အိမ္အေပၚထပ္နံရံတြင္ ကပ္ထားရာ ယခုတိုင္ရွိေသးသည္။ ယခုအခါ အဆိုပါအိမ္ေတာ္ ႀကီးတြင္ တ႐ုတ္နန္ယန္ေက်ာင္း (ယခု ဗဟန္း အထက၂) ျဖစ္လာသည္။ ၀င္းေတာ္ အတြင္ း ေအာက္ေဟာင္ (Out House) တစ္ေဆာင္ ေဆာက္လုပ္ထားသည္။ အိမ္ေတာ္ ကေလးဟု ေခၚသည္။ ၎အိမ္ေတာ္ ကေလးထဲတြင္ ဒံုမင္း၊ ပတၱလား၊ ေစာင္း အစရွိ သည့္ တူရိယာမ်ား ရွိသည္။ လင္းပင္မင္းသားႀကီးသည္ အဆိုပါအိမ္ေတာ္ ၌ ၀င္းေတာ္ ထိန္းရန္ မာလီ (ဥယ်ာဥ္မွဴး)၊ ဖို႔ဒ္ကားတစ္စီး၊ ဘိြဳင္ (စားပြဲထိုး)၊ ကြတ္(ထမင္းခ်က္) စသည္တို႔ႏွင့္ ဥေရာပ ဆန္စြာ ေနထိုင္ေတာ္ မူသည္။

ထိုအခ်ိန္က လင္းပင္မင္းသား၏ သားေတာ္ ၊ သမီးေတာ္ မ်ား အနက္ သားေတာ္ အႀကီးဆံုး လင္းပင္းထိပ္တင္ႀကီးမွာ ကံကုန္ေတာ္ မူသြားၿပီး ျဖစ္သည္။ သမီးေတာ္ အငယ္ဆံုး လင္းပင္ ထိပ္တင္မေထြးမွာ လည္း မင္းသားႀကီး အိႏၵိယမွ ျပန္လာၿပီးေနာက္ ကံေတာ္ ကုန္သြားသည္။ ေျမာက္သားေတာ္ ေရနံ႔သာခင္ခင္ႀကီးမွာ လည္း အသက္ ၆၈ ႏွစ္ အရြယ္တြင္ ကံကုန္သြားသည္။ မင္းသားႀကီးသည္ ငယ္ေပါင္း ျဖစ္၍ အလြန္ေၾကကြဲေတာ္ မူသည္။ လင္းပင္မင္းသားသည္ အျခား မင္းသားမ်ား ကဲ့သို႔ ကိုယ္လုပ္ေတာ္ အမ်ား အျပားမထားခဲ့ပါ။ တပါးတည္းသာ ထားခဲ့သည္။ ကိုယ္ လုပ္ေတာ္ ေဒၚေရႊၾကင္ႏွင့္ လည္း ကြာရွင္းျပတ္စဲၿပီးသည္မွာ ၾကာၿပီ ျဖစ္သည္။ ေရနံ႔သာခင္ခင္ႀကီး မရွိသည့္ ေနာက္ ရတနာသိဃၤစံအိမ္ေတာ္ ႀကီးတြင္ အထီးက်န္စြာ တစ္ပါးတည္းစံေတာ္ မူေနရေလ သည္။ သားေတာ္ ထိပ္တင္လတ္ႏွင့္ ေရႊျပည္ခင္ခင္ႀကီးတို႔မွ ဖြားေတာ္ မူသည့္ ေျမးေတာ္ ကေလး မ်ား ႏွင့္ သာ မင္းသားႀကီးမွာ အၿငီးေတာ္ ေျဖေနရသည္။

ထို႔ေနာက္ ၁၉၃၃ ခုႏွစ္ တြင္ လင္းပင္မင္းသားႀကီးသည္ `ရတနာသိဃၤ´ စံအိမ္ေတာ္ ၌ ပင္ ကံကုန္သြားခဲ့ေလသည္။ အိမ္ေရွ႕စံ ကေနာင္မင္း၏ သားေတာ္ မ်ား အနက္ ေနာက္ဆံုးကံကုန္ေတာ္ မူေသာ သားေတာ္ ျဖစ္သည္။ အေလာင္းေတာ္ ကို ျမန္မာမင္းခမ္းမင္းနားအတိုင္း ငါးထပ္ႀကီးဘုရား ကုန္းေတာ္ ေပၚရွိ ေဆြေတာ္ မ်ဳိးေတာ္ မ်ား သၿဂၤဳိဟ္ေတာ္ မူရာေနရာတြင္ ေျမာက္သားေတာ္ ေရနံ႔သာ ခင္ခင္ႀကီး၏ အုတ္ဂူေဘး၌ ဂူသြင္းျမႇဳပ္ႏွံသၿဂၤဳိဟ္လိုက္ေလသည္။

ယခုအခါ အုတ္ဂူမ်ား ကို ၿဖိဳဖ်က္၍ က်ဴးေက်ာ္အိမ္မ်ား ေဆာက္လုပ္ေနထိုင္ေနေသာ ေၾကာင့္ လင္းပင္မင္းသားႀကီးႏွင့္ ေျမာက္သားေတာ္ ေရနံ႔သာခင္ခင္ႀကီးတို႔၏ အုတ္ဂူတို႔သည္ ပ်က္စီးေပ်ာက္ကြယ္ေလသည္။