အံ့ေမာင္၏ အမွာ
မဂၢဇင္းတိုက္မ်ား သို႔ အမ်ား ဆံုးေရာက္ေလ့ရွိသည့္ စာမူမွာ ကဗ်ာ ျဖစ္သည္။ ကဗ်ာတြင္ ေမာ္ဒန္ေခၚ ေခတ္ေပၚကဗ်ာက ၉၀ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ပါတတ္၍ ဂႏၱ၀င္ေခၚ စပ္ရိုးကဗ်ာမ်ား မွာ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းထက္မပိုဟု သိရသည္။ ဤသို႔ ျဖင့္ ျမန္မာအစဥ္အလာကဗ်ာမ်ား ကိုေရး သူ အလြန္နည္း ေနၿပီး ထိုသို႔ ေရး သူ အမ်ား စုမွာ လည္း ကဗ်ာေရး နည္းကို မကၽြမ္းမႏိုင္ၾကေၾကာင္းပါ ထပ္၍ သိရသည္။
ျမန္မာရိုးရာကဗ်ာပန္းပင္မွာ အားနည္းညွိဳးလွီေနၿပီ။
ဆရာႀကီးသခင္ကိုယ္ေတာ္ မိႈင္း၏ သားသမက္ေတာ္ သူ အစိုးရျပန္ၾကားေရး ဌာန ညႊန္ၾကား ေရး ၀န္ စာေရး ဆရာႀကီးေဇယ်က ‘ျမန္မာကဗ်ာဟာ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ ရဲ႔ အေမြအႏွစ္ ပဲ။ ကဗ်ာ ေပ်ာက္ရင္ လူမ်ိဳးပါေပ်ာက္ႏိုင္တယ္’ဟု မိန္႔ဆိုခဲ့သည္။
ကဗ်ာကို အေရး တႀကီးထားၾကပါသည္။ ယေန႔ျမန္မာ့ရိုးရာကဗ်ာ က်ံဳလွီညွိဳး ေရာ္ေန သည္ ဆိုလွ်င္ ထိုကဗ်ာပန္းပင္ကို ရွင္သန္စိမ္းလန္းေအာင္ ေစာင့္ေရွာက္ၾကဖို႔မွာ ျမန္မာတို႔၏ အမ်ိဳးသား ေရး တာ၀န္ ျဖစ္ေပ၏ ။
ဤသို႔ ေသာ အခ်ိ္န္မ်ိဳးတြင္ ျမန္မာကဗ်ာကို ခ်စ္သူ ေရး သူေရေလာင္းေပါင္းသင္ျပဳစုသူ ေျမ လတ္ေဒသဖြား ကဗ်ာဆရာေျမလတ္ေမာင္ျမင့္သူက ရယ္စရာမဂၢဇင္းအယ္ဒီတာတစ္ဦး အ ျဖစ္ မိမိ ေဆာင္ရြက္ရင္း ထိုမဂၢဇင္းသို႔ ကဗ်ာေရး ပို႔သူမ်ား ႏွင့္ ကဗ်ာအေၾကာင္း ႏွီးေႏွာေဆြးေႏြးၾကပံုမ်ား ကို စုစည္း၍ အထူးသျဖင့္ ငယ္ရြယ္သူတို႔အတြက္ အလြန္အသံုး ၀င္ေက်းဇူးမ်ား ဖြယ္ရွိေသာ ကဗ်ာေရး နည္းေဆာင္းပါးေပါင္းခ်ဳပ္ကို စာအုပ္ျပဳလုပ္ထုတ္ေ၀လိုက္သည္မွာ ပင္ၾကားအက္ထေအာင္ ေျခာက္သေယာင္းေနေသာ ျမန္မာရိုးရာကဗ်ာပန္းခင္းေျမတြင္ မုတ္သံုမိုးရြာ သြန္းၿဖိဳးလိုက္သကဲ့ သို႔ ျဖစ္ပါသည္။
ေျမလတ္ေမာင္ျမင့္သူသည္ ဤစာအုပ္တြင္ ျမန္မာကဗ်ာစပ္ထံုးစပ္နည္းမ်ား ကို အလြယ္ တကူနားလည္အသံုးခ်ႏိုင္ၾကေအာင္ လက္၀ါးေပၚတြင္ ပတၱျမားကိုတင္၍ ျပသကဲ့သို႔ ေရး ျပေပး သည္မွာ ကဗ်ာခ်စ္သူမ်ား လက္ေတြ ႕အသံုးခ်၍ မုခ်ရရွိဖြယ္ ျဖစ္ပါသည္။
ဤစာအုပ္သည္ ကဗ်ာခ်စ္သူ ကဗ်ာ၀ါႏုတို႔အတြက္သာမက ကဗ်ာကၽြမ္းသူ ၀ါရင့္ ပညာရွင္ တို႔အတြက္လည္း အေျခအျမစ္ၾကေသာ ကဗ်ာေဗဒကဗ်ာနိႆတို႔ကို ျပန္လည္ သတိေလာင္း တင္ျပေဆြးေႏြးသည္ ျဖစ္၍ အက်ိဳးေက်းဇူးႀကီးမားလွပါသည္။
ကဗ်ာႏွင္ပတ္သက္ေသာ ေျမလတ္ေမာင္ျမင့္သူ၏ ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ား မွာ ခ်စ္စရာမွတ္စရာေကာင္းသည္။
“ဘာကဗ်ာပဲေရး ေရး အသံ၏ အေရး ပါပံုကို အေလးအနက္ထား”။
“အေျခခံေကာင္းေပၚတြင္ စိတ္ကူးဥာဏ္ေကာင္းေပါင္းစပ္”
“အလွဆံုးအေၾကာင္းအရာကို အလွဆံုးပံုသဏၭာန္ျဖင့္ တင္ျပ”
ကဗ်ာမွာ နည္းစနစ္ + စိတ္ကူးဥာဏ္ + အဆန္းတၾကယ္ ဖန္တီးႏိုင္စြမ္းရည္တို႔ေပါင္းေပးရမည္ ။
ကဗ်ာအေၾကာင္းသူေရး ပံုျမင္ပံုမွာ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းသည္။
“ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔သည္ ကဗ်ာကိုႏွစ္သက္္ ျမတ္ႏိုးၾကသည္။ ကဗ်ာျဖင့္ စကားထာ၀ွက္သည္၊ ကဗ်ာျဖင့္ ရာဇ၀င္ကိုမွတ္သည္။ သတ္ပံုကိုမွတ္သည္။ ေမြးေန႔ကိုမွတ္သည္။ ရာသီဥတု ကိုမွတ္ သည္။ လယ္ထြန္ရက္ကိုမွတ္သည္။ ကဗ်ာျဖင့္ သဘာ၀အလွကိုလည္းဖြဲ႕သည္။ ကဗ်ာျဖင့္ အခ်စ္ ေရး ၊ စစ္ေရး တို႔ကိုလည္းသီကံုးသည္။ ေရွးကျမန္မာစာေပကိုေလ့လာသည္ဆိုသည္မွာ ျမန္မာ ကဗ်ာကို ေလ့လာျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ သို႔ ျဖင့္ ကဗ်ာသည္ ျမန္မာစာေပတြင္ အထူးအေရး ပါ အရာ ေရာက္ခဲ့သည္။
“ကဗ်ာကို ပညာရွိတို႔၏ ဥစၥာဟုဆိုရံုမွ်မက စိတ္ကိုႏွစ္ သိမ့္ေစၿပီးလွ်င္ အလိုရွိေသာ စိန္ေရႊ ရတနာစသည္တို႔ကို ရဘိသကဲ့သို႔ အားရတင္းတိမ္ျခင္းကိုပါ ျပည့္၀ေစသည္ဟုဆိုလိုပါသည္။ ကဗ်ာေၾကာင့္ အက်ိဳးကို ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ အျပစ္ကိုလည္း ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ လူ႔စိတ္ကိုခက္ထန္ ေအာင္လည္း ျမႇင့္တင္ေပးႏိုင္သည္။ သနားၾကင္နာေအာင္လည္း ဖန္တီးေပးႏိုင္ေလသည္။
“ပုဂံေခတ္က အနႏၱသူရိယအမတ္သည္ ‘သူတည္း တစ္ေယာက္ ၊ ေကာင္းဖို႔ေရာက္မူ’ အစခ်ီေသာ ကဗ်ာ၏ အစြမ္းေၾကာင့္ နရပတိစည္သူမင္းၾကီး၏ ခက္ထန္ေသာ ေဒါသစိတ္ကို ေပ်ာ့ ေပ်ာင္းေစၿပီးလွ်င္ လႊတ္ေစဆိုေသာ အမိန္႔ကိုထုတ္ႏိုင္ခဲ့သည္မွာ ကဗ်ာ၏ စြမ္းရည္ သတၱိေၾကာင့္ ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ျပင္ လက္၀ဲသုႏၵရ၊ ျမ၀တီမင္းႀကီးဦးစ၊ လိႈင္ထိပ္ေခါင္တင္တို႔မွာ လည္း ကဗ်ာ၏ အစြမ္းေၾကာင့္ ေက်းဇူးမ်ား ခဲ့ၾကေပသည္။
ကဗ်ာေရး ဖြဲ႔နည္းကို ပ်ိဳးေထာင္ရတြင္ ကၽြန္ေတာ္ တို႔ငယ္စဥ္ကတည္းကလည္း မဂၢဇင္းပါ ကဗ်ာမ်ား ကို အတုယူ၍ ဆရာတင္၍ ကဗ်ာေရး သင္ခဲ့ၾကရပါသည္။ သီးသီးျခားျခား ဆရာသမား တို႔ျဖင့္ ကဗ်ာေရး နည္းမသင္ခဲ့ရပါ။ ၀ါရင့္ကဗ်ာဆရာမ ်ား ေရး ထားသည့္ကဗ်ာတို႔ကိုၾကည့္၍ အတု ယူလက္သင္ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ယခုကား ဆရာေျမလတ္ေမာင္ျမင့္သူ၏ ပို႔ခ်သင္ၾကားခ်က္မ်ား ကို ဖတ္ရႈေလ့လာ၍ စနစ္ က်ေသာ ၊ လွပျပည့္၀ေသာ ကဗ်ာမ်ား ကို ေရး ဖြဲ႔ႏိုင္ၾကလိမ့္မည္ ဟု ေမွ်ာ္လင့္ပါသည္။
သို႔ ေသာ ္ စာရႈသူမ်ား အား သတိတစ္ခုေပးလိုပါ၏ ။ ကဗ်ာစပ္နည္းကို ဖတ္၍ ျမင္၍ ကဗ်ာ ေပ်ာက္ငုပ္ေၾကာင္ဆုတ္မသြားေစလိုပါ။ စပ္နည္းကဗ်ာကိုမသတ္ေစလိုပါ။
ကဗ်ာေရး ခ်င္လွ်င္ ေရး သာေရး ပါ။ အသင့္အတင့္ေသာ သတိ၊ ျဖစ္ႏိုင္သမွ် ရံုးေပါင္းစုစည္း ထားေသာ ႀကိဳးစား အားထုတ္မႈ တို႔ျဖင့္ ေရး သာေရး ပါ။ ရဲရင့္ျခင္းက ကဗ်ာကိုေမြးဖြားေပးပါလိမ့္မည္ ။
ရင္ထဲက ကဗ်ာသည္ သူ႔ကန္အားတြန္းအားျဖင့္ ေမြးဖြားလာပါလိမ့္မည္ ။
ျမန္မာကဗ်ာကို ျမန္မာတို႔ထိန္းသိမ္းရွင္သန္ပြားစီးေအာင္လုပ္ႏိုင္ၾကလိမ့္မည္ ဟု ယံုၾကည္ ၏ ။
ကဗ်ာတို႔၏ ပံုသဏၭာန္မွာ လည္း ပန္းဥယ်ာဥ္ႀကီးထဲကပန္းေတြ ထက္ပင္ ေထြျပားပံုစံုစြာ ၊ ေမႊးရနံ႔ထံုစြာ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ၾကသည္ ျဖစ္၍ ကဗ်ာေရး လိုသူကဗ်ာခ်စ္သူတို႔သည္ စိတ္ေႏွာင့္ဗ်ာ ပါ ျဖစ္ စရာမလိုဘဲ သူ႔အခ်ိန္သူ႔အခါ သူ႔ေနရာတို႔တြင္ ဖူးပြင့္ ျဖစ္ထြန္းလာၾကေသာ ကဗ်ာမ်ိဳးမ်ား ကို လြတ္လပ္စြာ အေၾကာင့္ၾက မဲ့စြာ ေရး ႏိုင္ ဖန္တီးႏိုင္ၾကေပလိမ့္မည္ ။
ကဗ်ာသင္ ပ်ိဳႏုတို႔ မွတ္စရာ ဤစာအုပ္တြင္ းမွေတးထပ္ကဗ်ာစကေလးကို လက္ေဆာင္ ဆင့္ကမ္းေပးလိုက္ လိုပါသည္။
“စပ္မူနည္း ေရး လိုပါလွ်င္
ေတးကိုသာ ရေအာင္က်က္ပါေတာ့
ခက္လွဘူး မ်ိဳးသဂၤါ
စိုးရိမ္ႏွင့္ ဗ်ာ
ၿဖိဳးထိန္တဲ့ ကိုးစိန္လႊာငယ္
ခိုးရွိန္၀ါ အို . . . ေတာက္ပါလိမ့္ေလး။”
အံ့ေမာင္
၁၆-၆-၂၀၁၀
ရန္ကုန္
ကၽြန္ေတာ္ ၏ စာေပသက္တမ္းကို ဆန္းစစ္ၾကည့္လွ်င္ ႏွစ္ ေလးဆယ္ျပည့္ရန္ ၂ႏွစ္ ခန္႔ သာလိုပါေတာ့သည္။ ထိုသက္တမ္းအတြင္ း ကၽြန္ေတာ္ ့တြင္ ျပစရာဆို၍ စာအုပ္ ၁၀ အုပ္သာ ရွိပါေသး၏ ။ ကိုယ္တိုင္ထုတ္သည့္ ကေလးကဗ်ာစာအုပ္ ၂ အုပ္၊ စာေပဗိမာန္ကထုတ္ေပးသည့္ စာအုပ္ ၆ အုပ္ႏွင့္ ပုဂၢလိကထုတ္ေ၀သူက ထုတ္ေပးသည့္ ေဆးပညာစကား၀ိုင္းစာအုပ္ ၂ အုပ္ တို႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။
မွတ္မွတ္ရရေျပာရလွ်င္ ကၽြန္ေတာ္ သည္ ဘယ္စာအုပ္မွာ မွ အမွာ စာကို တူတူတန္တန္ မေရး ခဲ့ပါ။ ယခုထုတ္ေ၀မည္ ့ စာအုပ္သည္ ကၽြန္ေတာ့အဖို႔ ၁၁ အုပ္ေျမာက္စာအုပ္ ျဖစ္၏ ။ နိမိတ္ ေဆာင္ရေသာ ္ ကၽြန္ေတာ္ ၏ စာအုပ္ထုတ္ေ၀မႈ ဘ၀တြင္ ၁၁ မီးၿငိမ္းမည္ ့စာအုပ္ဟုပင္ အမႊမ္းတင္ လိုက္ခ်င္ပါသည္။
ထို႔အတူ ဤစာအုပ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ကၽြန္ေတာ္ ့တြင္ ေျပာစရာေတြ ရွိေနပါသည္။ ေက်းဇူး တရားႏွင့္ ေက်းဇူးေမတၱာအေၾကာင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ အယ္ဒီတာဘ၀ ကနဦး ေက်းဇူးရွင္မ်ား ဟုဆိုေသာ ္ မွာ းမည္ မထင္ပါ။ ဆိုရလွ်င္ ဌာနဆိုင္ရာက အၿငိမ္းစားယူခဲ့ေသာ ကၽြန္ေတာ္ ့အား ဆရာ အလင္းေရာင္ တင္က ဆရာဦးစည္သူ(သုခခ်မ္းသာ)ထံေခၚသြားေပး၍ သုခခ်မ္းသာမဂၢဇင္းတြင္ ပထမဦးဆံုးအယ္ဒီတာစလုပ္ခြင့္ရပါသည္။ ေလးငါးလအၾကာတြင္ သုခခ်မ္းသာ မဂၢဇင္းနားသြား သျဖင့္ ကၽြန္ေတာ္ လည္း နားခဲ့ရပါသည္။
ဤတြင္ ေသာ င္းေျပာင္းေထြလာရယ္စရာမဂၢဇင္းတာ၀န္ခံအယ္ဒီတာ ဆရာ ေမာင္ေမာင္စ ေနက အယ္ဒီတာလုပ္ရန္ ကမ္းလွမ္းလာပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ ၁၅ ရက္ခန္႔စဥ္းစားၿပီးမွ ဆရာ ေမာင္ေမာင္စေနႏွင့္ လက္တြဲ ကာ အယ္ဒီတာလုပ္ ျဖစ္ျပန္ပါသည္။ သို႔ ျဖင့္ ေသာ င္းေျပာင္းေထြလာ ရယ္စရာအျပင္ ရယ္စရာရသစံုမဂၢဇင္းပါေပါင္း၍ ၂ အုပ္စာ လုပ္ ျဖစ္ခဲ့ၾကပါသည္။
ရယ္စရာ ရသစံုမဂၢဇင္းတြင္ အယ္ဒီတာလုပ္ရင္း နယ္ေပါင္းစံုေရာက္ရွိလာေသာ ကဗ်ာမ်ား ကိုတည္းရင္းျဖတ္ရင္း ျပင္ထည့္ေပးခဲ့ပါသည္။ တခ်ိဳ႕နယ္က ကေလးမ်ား ကို ကဗ်ာေတြ ျပင္ေပးကာ စာျပန္ပို႔ရန္လုပ္ကိုင္ေနေသာ ကၽြန္ေတာ္ ့ကို ဆရာေမာင္ေမာင္စေနက ျမင္ေတြ ႔သြားၿပီး၊ အားလံုး ေသာ လူငယ္ကဗ်ာလက္သင္ ကေလာင္ရွင္ေတြ အတြက္ ေဆာင္းပါးေရး ရန္ တိုက္တြန္း၍ “ကဗ်ာလည္းမွန္ရယ္သံလည္းလွေရး ၾကရေအာင္” ကဗ်ာေရး နည္းေဆာင္းပါးမ်ား ကို ေရး ျဖစ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါသည္။ ရယ္စရာ ရသစံုမဂၢဇင္းတြင္ ၂၀၀၆ ခု ဇန္န၀ါရီလမွစ၍ ေရး ခဲ့သည္။ ၂၀၀၆-ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလအထိေဆာင္းပါး ၉ ပုဒ္ ကဗ်ာေရး နည္း ၉ မ်ိဳးေရး ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။
ကၽြန္ေတာ္ တတ္လို႔ေရး ျခင္းမဟုတ္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္ ာ့အာေဘာ္ေတြ ခ်ည္းမဟုတ္ပါ။ ကၽြန္ ေတာ္ ေလ့လာဖတ္ရႈမွတ္သားမိသမွ် စာေပက်မ္းဂန္တို႔မွ သင့္ႏိုးရာရာကို ကဗ်ာလက္သင္တို႔အား လမ္းျပေပးျခင္းမွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။ ၿပီးျပည့္စံုၿပီဟုမဆိုလိုပါ။ ျမန္မာကဗ်ာ ကိုေလ့လာ လိုက္စား လိုေသာ ၀ါသနာရွင္တို႔အတြက္ က်မ္းႀကီးက်မ္းငယ္တို႔ကို ဆက္လက္ေလ့လာရန္ အေျခခံမွ် သာ ျဖစ္ပါသည္။ မိတ္ဆက္ေပးျခင္းမွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ ျဖစ္၍ အားနည္းခ်က္မ်ား လိုအပ္ခ်က္မ်ား ပါေကာင္းပါႏိုင္ပါသည္။
ယခုမူ ဤေဆာင္းပါးမ်ား ကို စုစည္း၍ ဟီးရိုးစာေပက စာတစ္အုပ္အ ျဖစ္ ထုတ္ေ၀ေတာ့ မည္ ဆိုေသာ အခါ၊ ျမန္မာဂႏၳ၀င္ ကဗ်ာခ်စ္သူ လက္သင္၀ါသနာရွင္တို႔အေပၚထားေသာ ကၽြန္ေတာ္ ့ ေစသနာသည္ တစ္စံုတစ္ရာေတာ့ အထေျမာက္ၿပီဟု ၀မ္းသာပီတိၾကည္ႏူးမိပါသည္။
ဤသို႔ ၾကည္ႏူး၀မ္းသာပီတိျဖာတိုင္း ဤစာအုပ္ ျဖစ္ေျမာက္ရန္အတြက္ အယ္ဒီတာဘ၀ အစကနဦးမွသည္ ကၽြန္ေတာ္ ့အေပၚ ေက်းဇူးျပဳခဲ့ၾကေသာ ၊ ဆရာလင္းေရာင္ တင္၊ ဆရာ ဦးစည္သူ(သုခခ်မ္းသာ)သို႔ မဟုတ္ ဦးေကာ႑ည၊ ဆရာေမာင္ေမာင္စေန ထုတ္ေ၀သူ ကို ေမာင္ေမာင္ထြန္းႏွင့္ တကြ ေက်းဇူးတင္ထိုက္သူအားလံုးတို႔အား အထူးပင္ေက်းဇူးတင္ရွိပါသည္။
ေလးစားစြာ ျဖင့္
ေျမလတ္ေမာင္ျမင့္သူ
(၂၀-၆-၂၀၁၀)
အခန္း(၁)
နယ္ေပါင္းစံုမွေရာက္ရွိလာေသာ စာမူေတြ က ေန႔စဥ္ႏွင့္ အမွ် တဖြဲဖြဲ။ သည္အထဲက ဗ်ာစာမူေတြ က အေရအတြက္ အမ်ား ဆံုး ျဖစ္၏ ။ မဂၢဇင္း၏ မူအရ လစဥ္က႑အလိုက္ ေရြးခ်ယ္ တည္းျဖတ္ေနေသာ အခါ ေတာ္ ရံုတန္ရံုမွ်ႏွင့္ ကဗ်ာဆရာစိတ္ကမပယ္ခ်င္။ မပယ္ရက္။ သို႔ ေသာ ္ လည္း လစဥ္ေရာက္လာသမွ်ေသာ ရာႏွင့္ ခ်ီေနသည့္ ကဗ်ာမ်ား ကို မဂၢဇင္းတြင္ အကုန္ပါေအာင္ ထည့္ဖို႔ဆိုတာလည္း မ ျဖစ္ႏိုင္။ သည္အခါမ်ိဳးတြင္ အလုပ္လုပ္သည့္အယ္ဒီတာစိတ္ျဖင့္ ျပတ္ ေအာင္ျဖတ္၍ ေရြးသင့္တာေရြး၍ ပယ္သင့္တာပယ္ရပါသည္။
မိမိတို႔ မဂၢဇင္းတြင္ လူငယ္အမ်ား စုအားႏွင့္ မာန္ႏွင့္ ေရး သားေနၾကသည္မွာ ဟာသကဗ်ာ ႏွင့္ ကဗ်ာပ်ိဳးခင္းက႑ ျဖစ္၏ ။ဤေနရာတြင္ အခ်ိဳ႕ကဗ်ာေလးမ်ား မွာ အေတြ းေကာင္းလ်က္ အေရး ဖ်က္ဆိုသလို ကဗ်ာမ်ိဳးေတြ အမ်ား ႀကီးေတြ ႔ရပါသည္။ ေခတ္ေပၚ ကဗ်ာဟန္ျဖင့္ ေရး သားထား သည္မွာ မသိသာေသာ ္လည္း ျမန္မာ့ရိုးရာဟန္ျဖင့္ ေရး သားေသာ ကဗ်ာမ်ား တြင္ ပို၍ သိသာ လွပါသည္။
မိမိအေနျဖင့္ အေတြ းေကာင္းေသာ ကဗ်ာေလးေတြ ဖတ္ရတိုင္း လြယ္လြယ္ႏွင့္ ပယ္ပစ္ ရမွာ ႏွေမ်ာသျဖင့္ တတ္ႏိုင္သမွ် ျပင္ဆင္တည့္မတ္ေပးၿပီး မဂၢဇင္း တြင္ သံုးေပး ခဲ့တာၾကာပါၿပီ။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာရိုးရာဟန္ျဖင့္ ေရး ေသာ ဂႏၳ၀င္ကဗ်ာမ်ား ကို ျပင္ေပးခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေစတနာ မွာ အေတြ းေကာင္းတဲ့ ကဗ်ာေလးလည္းပါခြင့္ရေစ၊ ဂႏၳ၀င္ဟန္ကို၀ါသနာပါေသာ ကဗ်ာရွင္ အ တြက္လည္း အေျခခံေကာင္းရ သြားပါေစ။
ယခုလိုျပင္ၿပီးထည့္ေပးရတာ ကလည္း အေၾကာင္းရွိပါသည္။ လစဥ္ရာႏွင့္ ခ်ီပို႔ေနေသာ ကဗ်ာမ်ား ထဲတြင္ ဂႏၳ၀င္ဟန္ျမန္မာ့ရိုးရာကဗ်ာအေရအတြက္မွာ အေတာ္ ပင္နည္းလြန္းလွပါသည္။ လစဥ္ေခတ္ေပၚဟန္ ကဗ်ာအပုဒ္တစ္ရာလာလို႔ ရိုးရာဟန္ကဗ်ာဆယ္ပုဒ္မပါရွိပါ။ အဲဒီ နည္းနည္း ေလးထဲကမွ စိတ္၀င္စားလို႔ ေရး သားသူအခ်ိဳ႕မွာ နည္းစနစ္မွာ းယြင္းေနတာကိုပါ အေတာ္ မ်ားမ်ား ေတြ ႔ေနရေသာ ေၾကာင့္ ျဖစ္၏ ။
ဆိုလိုသည္မွာ ေခတ္ကာလအရ မည္ သည့္ကဗ်ာမ်ိဳးပဲေရး ေရး လြတ္လပ္စြာ ေရး သားႏိုင္ ခြင့္ရွိသလို၊ ျမန္မာရိုးရာ ကဗ်ာဟန္ကို ခ်စ္လို႔စိတ္၀င္စားသူေတြ အတြက္လည္း အခြင့္သာေစရန္ ရည္သန္ပါသည္။ ဤေနရာတြင္ ေခတ္ေပၚကဗ်ာႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေျပာသြားခဲ့ဖူးေသာ ဆရာ ဒဂုန္တာရာ၏ စကားထဲက ဂႏၳ၀င္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အယူအဆေလးမွာ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္း သည္ဟု မိမိထင္သည္။
“ေခတ္ေပၚကဗ်ာေရး ဖို႔ ဂႏၳ၀င္ကိုမသိလည္း ကိစၥမရွိပါဘူး။ ဂႏၳ၀င္ကိုသိရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းပါတယ္”တဲ့။
ေသေသခ်ာခ်ာ စဥ္းစားၾကည့္လွ်င္ အေတာ္ မွတ္သားဖို႔ေကာင္းပါသည္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကဗ်ာ တြင္ ဘာကဗ်ာပဲေရး ေရး အသံ၏ အေရး ပါပံုကို အေလးအနက္ထားရင္း၊ သင့္ေတာ္ ရာ ေရြးထား သည့္ ျမန္မာဟန္ကဗ်ာေတြ ကို အခ်ိန္ကုန္ခံ လူပင္ပန္းခံကာ ျပင္ေပးေနတာကို ေန႔စဥ္ ရိပ္မိေန ေသာ တာ၀န္ခံအယ္ဒီတာက “ဆရာဒီလိုတစ္ဦးခ်င္းေကာင္းေစခ်င္လို႔ ျပင္ေပးေနတာေကာင္း ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တစ္ဦးခ်င္းပဲသိမွာ ေပါ့ဆရာ။ ဒီေတာ့ ခုလို တစ္ဦးခ်င္းျပင္ေပးမယ့္အစား၊ လူငယ္၀ါသနာရွင္အမ်ား စုအက်ိဳးရွိေအာင္၊ သူတို႔မသိတာေလးေတြ လည္း သိသြားေအာင္ သူတို႔ အမွာ းနဲ႔ ဆရာျပင္ေပးတဲ့ နမူနာေလးေတြ ကို ယွဥ္ၿပီးေဆာင္းပါးေရး ရင္ မေကာင္းဘူးလားဆရာ. . “ ဟု
ဤသို႕အၾကံျပဳပါသည္။ မိမိကိုယ္တိုင္ေတြ းရေကာင္းမွန္းမသိေသာ အၾကံ။ အလြန္ေကာင္း ေသာ အၾကံပါ။ သို႔ ေသာ ္ မိမိစိတ္ကတစ္မ်ိဳး။ တစ္ပါးကိုသိေစ ခ်င္တာတက္ေစခ်င္တာ မွန္ေသာ ္ လည္း ဤေစတနာကို တစ္ဘက္က ဆရာလုပ္တာထင္သြားေလမလားဟူေသာ စိုးရိမ္မႈ ႏွင့္ အျမဲ လိုလိုဖင့္ေႏွးေနတတ္သည္မွာ လည္း အက်င့္ ျဖစ္ေနပါၿပီ။
သည္လို စဥ္းစားေတြ ေ၀ အခ်ိန္ေတြ ေလလြင့္ေနစဥ္ အံ့ၾသစရာေကာင္းေသာ ကဗ်ာစာမူ တစ္ပုဒ္ႏွင့္ စာတစ္ေစာင္ကို ဖတ္လိုက္ရပါသည္။ အမွတ္မထင္ပါပဲ ကဗ်ာေလးကေကာင္းေနသလို၊ သူ႔စာေလးကလည္း စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းလွပါသည္။ ေပးပို႔သူအမည္ က ‘ဂ်ိကလင္’ေနရပ္ လိပ္စာရွာမေတြ ႔။
အယ္ဒီတာလူႀကီးမင္းခင္ဗ်ား
ကၽြန္ေတာ္ ဒီကဗ်ာကို ပို႔ရတာ အလြန္ပဲစိတ္အားငယ္မိပါတယ္။ ဘာ ျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ကၽြန္ ေတာ္ ာ့ကဗ်ာဟာ ျမန္မာဆန္လြန္းတဲ့ ေရွးကဗ်ာဟန္ႀကီး ျဖစ္ေနလို႔ပါ။ ဒီကဗ်ာကို ပို႔မယ္ ဆိုေတာ့ သူငယ္ခ်င္းေတြ က ၀ိုင္းၿပီးေလွာင္ၾကပါတယ္။ မင္းကဗ်ာမ်ိဳးက ဘုရားစာတရားစာမွ ေရး တာတဲ့။ ေမာ္ဒန္ေခတ္ထဲမွာ လာမေၾကာင္စမ္းပါနဲ႔တဲ့။ အဲဒီ စကားကို ကၽြန္ေတာ္ အလြန္ပဲခံျပင္းမိပါတယ္။
လူႀကီးမင္းခင္ဗ်ား။ ကၽြန္ေတာ္ တို႔ဆီမွာ ျမန္မာဂႏၳ၀င္ကဗ်ာမ်ိဳးေရး တာဆိုလို႔ ကၽြန္ေတာ္ အပါအ၀င္ ႏွစ္ ေယာက္ ပဲရွိပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ဒီကဗ်ာေရး တာဟာ ေမာ္ဒန္ေခတ္ထဲမွာ ျမန္မာက ဗ်ာေတြ မတိမ္ေကာေစခ်င္လို႔ပါ။ ျမန္မာစာေပမွာ စည္းကမ္းတက်အလြန္ေသသပ္က်နတဲ့ ျမန္မာ ကဗ်ာေတြ ကို ကၽြန္ေတာ္ ျမတ္ႏိုးတယ္။ ေလးစားတယ္။ အားေပးတယ္။ ေမာ္ဒန္ကဗ်ာကိုမေကာင္း ဘူးလို႔ ကၽြန္ေတာ္ မဆိုပါဘူး။ သူ႔ေခတ္သူ႔အခါနဲ႔ေတာ့ ဟုတ္ပါရဲ့။
ဒါေပမယ့္ သူေခတ္စားလာတဲ့အေၾကာင္းနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ တို႔ရဲ့ အစဥ္အလာႀကီးမားတဲ့ ျမန္မာ ကဗ်ာေတြ ေပ်ာက္ကြယ္ေပးရတာ ေတာ့ မ ျဖစ္ေကာင္းပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္ ဟာ ဘယ္ေခတ္ ဘယ္အခါပဲေရာက္ေရာက္ ျမန္မာစာေပကို ေစာင့္ေရွာက္တဲ့အေနနဲ႔ ျမန္မာကဗ်ာကို ေလ့လာလိုက္ စားေရး သားေနဦးမွာ ပါပဲ။ ျမန္မာစာေပကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးတဲ့လူႀကီးမင္းမ်ား အေနနဲ႔လည္း ျမန္မာစာေပ ရဲ့အသက္ ဒါမွမဟုတ္ ရသ ျဖစ္တဲ့ ျမန္မာကဗ်ာေတြ က္ုိ အားေပးခ်ီးေျမႇာက္ထြန္းေတာက္ေစလိမ့္ဦး မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္မိပါတယ္ခင္ဗ်ား။
ကၽြန္ေတာ္ ့စာေၾကာင့္ လူႀကီးမင္းမ်ား စိတ္အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ေတာင္းပန္ပါ တယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ့စာကို စိတ္ရွည္စြာ သည္းခံဖတ္ေပးတဲ့အတြက္လည္း ေက်းဇူးအလြန္တင္ပါတယ္ ခင္ဗ်ား။ လူႀကီးမင္းမ်ား အားလံုး ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ ျဖာက်န္းမာၾကပါေစ။
(ဂ်ိကလင္)
သူ႔စာကိုဆံုးေအာင္ဖတ္မိေတာ့မွ သူဘာေၾကာင့္ လိပ္စာထည့္မေပးသည္ကို နည္းနည္း ရိပ္မိလာပါေတာ့သည္။ သူ႔ကဗ်ာကိုဖတ္ၾကည့္ေတာ့လည္း သိပ္မေခလွ။ ေရး မယ့္ေရး ေတာ့လည္း တကယ့္ရွားရွားပါးပါး ‘ေတးထပ္’ကဗ်ာ။ အေရး အသားမွန္ရံုတင္မက ဟာသပါေျမာက္ေနသည့္ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ ျဖစ္ေနပါ၏ ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ၂၀၀၆ ဇန္န၀ါရီလထုတ္ရယ္စရာရသစံု မဂၢဇင္း၊ ရယ္စရာ့၊ ရယ္စရာ၊ ရယ္ကဗ်ာက႑တြင္ အခ်ိန္မီ ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။
ကဗ်ာရွင္ ဂ်ိကလင္ရဲ့ စာကိုဖတ္ၿပီး မိမိစဥ္းစားတံု႔ဆိုင္းေနေသာ ေစတနာအလုပ္ကို ယခု လိုစာတစ္ေစာင္ေပတစ္ဖြဲ႔အ ျဖစ္ စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္လိုက္မိပါသည္။
ဦီးစြာ ပထမ ေက်ာ္စိုးသူ (ဥသွ်စ္ပင္) ရယ္/ခ်စ္သူအဖြဲ႔၀င္ (၈၀၂)ေပးပို႔လိုက္ေသာ ကဗ်ာ (၆)ပုဒ္အနက္မွ နမူနာတစ္ပုဒ္ ျဖစ္ပါ၏ ။ ေက်ာ္စိုးသူ(ဥသွ်စ္ပင္) အေနျဖင့္ သူ႔ကဗ်ာေတြ ကို ဘာပံုစံ အ ျဖစ္ေရး သလဲမသိပါ။ မိမိဘာကဗ်ာဟန္ေရး ေနတာလဲဆိုတာကိုေတာ့ ဦးစြာ သတိထားဖို႔သင့္ပါ သည္။
မိမိသူ႔ကဗ်ာကို ဖတ္လို႔ရသမွ်ေတာ့ ေခတ္ေပၚဟန္လည္းေျပာမရပါ။ ဂႏၳ၀င္လည္းမမည္ ပါ။ သို႔ ေသာ ္ က၏ သူ႔ကဗ်ာထဲက သူႀကိဳးစားထားေသာ စာသားေတြ အသံေတြ ကို လိုက္ေျခရာခံလိုက္ ေသာ အခါ ဂႏၳ၀င္အခ်ိဳးတြဲ ကဗ်ာထဲတြင္ သံုးေလ့ရွိေသာ နေဘသံအခ်ိဳ႕ႏွင့္ စာသားအခ်ိဳ႕ကို ေတြ ႔လိုက္ရပါသည္။
ယင္းသို႔ ေတြ ႔လိုက္ရေသာ အသံႏွင့္ စာသားကို ေျခရာခံကာ ကဗ်ာရွင္ေက်ာ္စိုးသူ (ဥသွ်စ္ ပင္)၏ ကဗ်ာကို သူ႔စာသားႏွင့္ သူ႔ဟန္မဖ်က္ဘဲ အနီးစပ္ဆံုး ျဖစ္ေအာင္ ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္လိုက္ ေသာ အခါ ခ်စ္စရာေကာင္းသည့္ ေဒြးခ်ိဳးကဗ်ာေလးတစ္ပုဒ္ ျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ ႔ႏိုင္ပါသည္။ ျမန္မာ့ရိုးရာကဗ်ာခ်စ္သူ မ်ား ေလ့လာႏိုင္ရန္ မူရင္းကဗ်ာႏွင့္ ယွဥ္၍ ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။
စာရြက္ေပၚက အကၡရာ
ဖ်က္စရာခဲဖ်က္ရွိေပမယ့္။
ႏွလံုးသားထက္က အကၡရာ
ဖ်က္ပါရင္ အသဲအက္မွာ မို႔
စြဲမိသူကိုယ့္အ ျဖစ္က
ဖံုးခ်စ္မိမွာ း။ ။
ေက်ာ္စိုးသူ(ဥသွ်စ္ပင္)
စာရြက္ေပၚက အကၡရာ
ဖ်က္စရာခဲဖ်က္ရွိေသာ ္ျငား။
ႏွလံုးသားထက္က အကၡရာ
ဖ်က္ပါရင္အသည္းအက္မွာ မို႔
စြဲမက္သူကိုယ့္အ ျဖစ္က
ဖုန္းခ်စ္မိမွာ း။ ။
ေက်ာ္စိုးသူ(ဥသွ်စ္ပင္)
ယခုမိမိယွဥ္၍ ျပင္ျပလိုက္သည္မွာ ေက်ာ္စိုးသူ၏ ကဗ်ာကို အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ေအာင္ ျပင္ဆင္ေပးလိုက္ ျခင္းမဟုတ္ပါ။ သူ႔စာသားေတြ ကို အေျခခံ၍ သူ႔စာသားအတိုင္း အနီးစပ္ဆံုး အမွန္ ျဖစ္ေအာင္သာ တည့္ေပးလိုက္ ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ကဗ်ာေကာင္း ျဖစ္ရန္အတြက္ ေနာက္တစ္ ဆင့္ႀကိဳးစားႏိုင္ရန္ ေဒြးခ်ိဳးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အေျခခံမူအခ်က္အလက္မ်ား ကို မိမိၾကားဖူး၊ မွတ္ဖူး ေလ့လာဖူးသမွ်တို႔မွ လို တို ရွင္း ျဖစ္ေအာင္တင္ျပလိုက္ပါသည္။
ေဒြးခ်ိ္ဳး
ေဒြးဆိုတာႏွစ္ ။ ပါဠိဘာသာ ‘ေဒြး’ သဒၵါမွ ‘ေဒြး’ဟုေျပာင္းလာ။ အခ်ိဳးႏွစ္ ခ်ိဳးပါ၀င္။ ထို႔ ေၾကာင့္ ေဒြးခ်ိဳးဟုေခၚ။ ေဒြးဆစ္ဟုလည္းေခၚ၏ ။ သီခ်င္းအေနျဖင့္ မူ ႏွစ္ ဆစ္သီခ်င္း။ ႏွစ္ ဆစ္ ခ်ိဳးသီခ်င္း။ ႏွစ္ ေက်ာ့သီခ်င္းဟုေခၚၾကသည္။
ပထမအခ်ိဳးကို အခံ(သို႔ )အခ်ီဟုေခၚသည္။ ဒုတိယအခ်ိဳးကို အအုပ္(သို႔ )အခ်ဟုေခၚသည္။ ႏွစ္ ဆစ္ခ်ိဳးလို႔လည္းေခၚ။ အခ်ိဳးႏွစ္ ခ်ိဳးအနက္၊ အခံခ်ိဳးတြင္ အနည္းဆံုးႏွစ္ ပိုဒ္ေရး ၿပီး၊ အအုပ္ခ်ိဳး တြင္ လည္း အနည္းဆံုးႏွစ္ ပိုဒ္ျဖင့္ အုပ္ေလ့ရွိသည္။ သို႔ ေသာ ္ စိတ္ကူးဥာဏ္ခ်ဲ႕ႏိုင္သေလာက္ (၂) ပိုဒ္ခံ (၃)ပိုဒ္အုပ္ေဒြးခ်ိဳး၊ (၃)ပိုဒ္ခံ (၃)ပိုဒ္အုပ္ေဒြးခ်ိဳး။ (၃)ပိုဒ္ခံ (၄)ပိုဒ္အုပ္ေဒြးခ်ိဳး စသည္ျဖင့္ ေရး ႏိုင္သည္။
အေရး ၾကီးသည္မွာ ေဒြးခ်ိဳးကဗ်ာတြင္ ပိုဒ္ဆံုးကာရန္ (သို႔ ) အခ်ိဳးသတ္ကာရန္သည္ ခ်သံ မ်ား ျဖစ္ရမည္ ။ (၀ိသဇၨွနီသံမ်ား ဟုေခၚ) ဥပမာ (ေအး၊ အား၊ အင္း၊ အဲ. . ) စသည့္အသံမ်ိဳး ျဖစ္၏ ။ မည္ သည့့္အခါမွ် ခ်ီသံတက္သံမ ျဖစ္ေစရပါ။ ေနာက္တစ္ခ်က္မွတ္ရန္မွာ ျမန္မာကဗ်ာ၏ အေျခခံ မူ ျဖစ္ေသာ အခံပိုဒ္ေရာ အအုပ္ပိုဒ္မ်ား တြင္ ပါ တစ္ပိုဒ္ခ်င္း ပိုဒ္တြင္ းကာရန္မ်ား ခ်ိတ္မိဖို႔လည္း အထူးလိုအပ္လွပါသည္။ နမူနာပံုစံတြင္ စာလံုးမည္ း/ေစာင္းႏွင့္ ျပသည္မွာ ပိုဒ္ဆံုးကာရန္ အခ်ိဳးသတ္ကာရန္ ျဖစ္ၿပီး၊ ရိုးရိုးစာလံုးမည္ းႏွင့္ ျပထားသည္မွာ ပိုဒ္တြင္ းကာရန္မ်ား ျဖစ္၏ ။ ကဗ်ာမွန္ၿပီး ဟာသဥာဏ္ပြင့္ႏိုင္ၾကပါေစ။
အခန္း(၂)
၂၀၀၆ ဇန္န၀ါရီလထုတ္ ရယ္စရာရသစံုမဂၢဇင္း အမွတ္(၂)တြင္ ဤက႑ကို စတင္ေရး ျဖစ္ခဲ့ပါ၏ ။ ရယ္စရာစာခ်စ္သူမ်ား သတိထားဖတ္မိသူရွိသလို အမွတ္တမဲ့ ေက်ာ္လႊားသြားသူ မ်ား လည္း ရွိႏိုင္ပါသည္။ ရည္ရြယ္သည္မွာ ယေန႔ျမန္မာကဗ်ာကို လိုက္စားၾကေသာ ၀ါသနာရွင္ လူငယ္မ်ား အတြက္ တစ္စံုတစ္ရာအေထာက္အကူ ျဖစ္ေစရန္ႏွင့္ အေျခခံေကာင္းတစ္ခုရသြား ေစရန္ ျဖစ္ပါသည္။
ဤေနရာတြင္ ကဗ်ာႏွင့္ ပတ္သက္၍ စနစ္တက် အစီအစဥ္လိုက္တင္ျပသြားႏိုင္လွ်င္ ပို၍ သင့္ေတာ္ မည္ မွန္ေသာ ္လည္းး အယ္ဒီတာစားပြဲတြင္ ေရာက္လာေသာ ကဗ်ာစာမူအေနအထား ကိုလိုက္၍ စာေရး သူစိတ္ကူးရသည့္အတိုင္း ေရး သားခဲ့ရာ ပထမ ေဆာင္းပါးတြင္ ‘ေဒြးခ်ိဳးအ ေၾကာင္း’က စ ျဖစ္ သြားပါသည္။
ယခုလတြင္ မူ ေလးလံုးစပ္လကၤာကဗ်ာ ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေရး စရာအေၾကာင္း ေပၚလာ ပါသည္။ တစ္ေန႔တြင္ မဂၢဇင္းတိုက္သို႔ နယ္ေပါင္းစံုမွ ေန႔စဥ္ေရာက္ရွိလာေသာ ကဗ်ာပုဒ္ေရ (၃၀)ႏွင့္ အတူ စာတစ္ေစာင္ပါ ပါလာ၏ ။ သူ႔စာကို အတိုခ်ံဳးေဖာ္ျပရလွ်င္ ‘ကဗ်ာအယ္ဒီတာ ခင္ဗ်ား၊ ကဗ်ာပ်ိဳးခင္းအညႊန္းပါ ဆရာတို႔စာအရ ျမန္မာ့ရိုးရာကဗ်ာမ်ား လိုအပ္ေနေၾကာင္းသိရပါသျဖင့္ ယခုစာႏွင့္ အတူ ကၽြန္ေတာ္ ကိုယ္တိုင္ေရး ရိုးရာကဗ်ာအပုဒ္(၃၀)ကိုပါ ပူးတြဲ ေပးပို႔လိုက္ပါသည္” တဲ့။
သို႔ ေသာ ္။ သူ႔ကဗ်ာအပုဒ္ (၃၀)ထဲက မဂၢဇင္းတြင္ သံုးလို႔ရႏိုင္တဲ့ ကဗ်ာဆိုလို႔ (၂)ပုဒ္ရ ေအာင္ မနည္းႀကိဳးစားေရြးရပါ၏ ။ ဒါေတာင္ အယ္ဒီတာျပင္ဆင္ခ်က္ႏွင့္ လြတ္လြတ္ကင္းကင္း မဟုတ္။ သင့္ေလ်ာ္ေအာင္ အနည္းငယ္တည္းျဖတ္ျပင္ဆင္ၿပီးမွ သံုးလို႔ရမွာ ျဖစ္၏ ။ ေျပာခ်င္ သည္မွာ ျမန္မာ့ရိုးရာကဗ်ာကို အလြန္လြယ္ကူသည္ဟု ထင္ေလသလား။ ဒါမွမဟုတ္သူတို႔ သိဖူးေတြ ႔ဖူးေသာ ဒီေရြ႔ဒီမွ်ႏွင့္ ပင္ ဂႏၳ၀င္ကဗ်ာ ျဖစ္ၿပီဟု အေတြ းေပါက္ေလသလားမသိ။
အယ္ဒီတာစားပြဲသို႔ ေရာက္လာေသာ ကဗ်ာအခ်ိဳးအစားႏွင့္ အမ်ိဳးအစားကိုခြဲျပရလွ်င္။ လစဥ္ေရာက္သမွ်ကဗ်ာပုဒ္ေရ (၁၀၀) ေမာ္ဒန္ဆိုလွ်င္ ဂႏၳ၀င္(ရိုးရာဟန္ကဗ်ာ)က (၁၀)ပုဒ္မွ်မရွိ။ ယင္း (၁၀)ပုဒ္အနက္ အစပ္အဟပ္မွန္ကန္ေသာ မဂၢဇင္းတြင္ သံုးလို႔ရႏိုင္ေသာ ကဗ်ာက (၂)ပုဒ္ ေတာင္မရခ်င္။ ေဒြးခ်ိဳးေလးခ်ိဳးေတြ မွန္ဖို႔မဆိုထားႏွင့္ ။ အေရး အမ်ား ဆံုးေလးလံုးစပ္ လကၤာပင္ လွ်င္ မွန္ေအာင္ မေရး ႏိုင္ၾက။ ကိုးရိုးကားရားေတြ သာမ်ား ၏ ။
အနိမ့္ဆံုးအသိ ျဖစ္သင့္သည့္ ေလးလံုးစပ္ကဗ်ာတစ္ပုဒ္တြင္ ဘယ္ႏွပိုဒ္ျဖင့္ ဖြဲ႔၍ ဖြဲ႔ထားေသာ အပိုဒ္တြင္ ပါရွိေသာ ပါဒ (ကဗ်ာစာေၾကာင္း)ထိုပါဒမ်ား အားလံုးသည ပိုဒ္တြင္ းကာရန္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ျဖင့္ မိေအာင္ေရး ရမည္ ဆိုတာမသိ။ ခုေတာ့ ကဗ်ာ တစ္ပို္ဒ္တြင္ ဖြဲ႔စည္းပံု အဓိပၸာယ္အရ ေလးငါး ပါဒေရး ထားေသာ ္လည္း ကာရန္က်ေတာ့ ၂ ပါဒတစ္မ်ိဳးစီေရး ခ်င္သလိုေရး ၍ ခ်ိတ္ခ်င္သလို ခ်ိတ္ ထားတာေတြ ေတြ ႔ေနရပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ကဗ်ာဆိုတာဖတ္လို႔လြယ္တိုင္း လြယ္လြယ္ေရး လို႔ရေသာ အရာမ်ိဳးမဟုတ္ပါ။ မည္ သည့္ပံုစံျဖင့္ ေရး သည္ ျဖစ္ေစ ခက္ခက္ခဲခဲေရး တိုင္းသာ ကဗ်ာ ေကာင္းမ ျဖစ္လွ်င္ရွိပါမည္ ။ ကဗ်ာေကာင္းတို႔မည္ သည္ ခက္ခက္ခဲခဲအားထုတ္ရတာ မ်ိဳး ျဖစ္ၿပီး လြယ္လြယ္ႏွင့္ ရစေကာင္းေသာ အရာမ်ိဳးမဟုတ္သည္ကား ေသခ်ာပါသည္။
ဒါ့ေၾကာင့္ ေရွးဆရာတို႔က ကဗ်ာဟူသည္ ပညာရွိက၀ိပစၥည္းဟု အဆိုအမိန္႔ျပဳခဲ့ေၾကာင္း ေကာင္းေကာင္းမွတ္သားခဲ့ ၾကားသိခဲ့ရဖူးပါသည္။ စင္စစ္ ‘ကဗ်ာ’ဆိုသည့္ေ၀ါဟာရ စကားရပ္ကား ျမန္မာစကားစစ္စစ္မဟုတ္ပါ။ သကၠဋဘာသာလာ ကဗ်ာ, ကာဗ်ဟူသည့္ ပုဒ္မ်ား မွလည္းေကာင္း၊ ပါဠိဘာသာလာ က၀ီယ, ကာေ၀ယ်, ကဗၺ, ကာဗ်ဟူသည္ ပုဒ္မ်ား မွလည္းေကာင္း ဆင္းသက္ ဆက္ႏြယ္ၿပီးလွ်င္ ပ်က္ျပယ္လာခဲ့ရေသာ ေ၀ါဟာရစကားတစ္ရပ္သာ ျဖစ္ပါ၏ ။
ထို ‘ကဗ်ာ’ဆိုသည့္ ပုဒ္အနက္ကို ပါဠိအေက်ာ္ ဆရာေမာ္တို႔က ‘က၀ိနံကၠမံကဗ်ံ၊ ယံဂီတႏိ ၱ၀ုစၥတိ” ဟူ၍ လည္းေကာင္း “က၀ိမွီ ဘ၀ံ ကဗ်ံ၊ က၀ီနံ အယံ၀ါ ကဗ်ာ”ဟူ၍ လည္းေကာင္း ဖြင့္ဆိုေဖာ္ျပခဲ့ၾက၏ ။ ပညာရွိက၀ိတို႔၏ (သီခ်င္းလကၤာကို ဖြဲ႔ဆိုတတ္ေသာ သူတို႔၏ ပစၥည္းဥစၥာဟု ေခၚဆို သမုတ္ခဲ့ၾက၏ ။ တစ္နည္းဆိုရလွ်င္ ‘ပညာရွိက၀ိတို႔၏ စီကံုးသီဆိုထားသည့္ အဖြဲ႔အႏြဲ႔’မ်ား ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ မွတ္ရန္မွာ ပညာရွိက၀ိတို႔ ေရး သမွ်ကဗ်ာဟု မေခၚဆိုႏိုင္ပါ။ လကၤာႏွင့္ ဂီတ (သီခ်င္း)မ်ိဳးကိုသာ ‘ကဗ်ာ’ဟု ေခၚဆိုရေခ်မည္ ဟုဆိုပါ၏ ။
ယခုတစ္ပတ္နမူနာတင္ျပမည္ ့ ကဗ်ာမွာ ၀ါသနာရွင္ ကေဘာ္နတ္ရွင္(တမူး)၏ ကဗ်ာ ျဖစ္ ၏ ။ သူ႔ကဗ်ာႏွင့္ အတူပါလာေသာ စာတိုေလးမွာ သူ႔ကဗ်ာကို မဂၢဇင္းတြင္ သံုး ျဖစ္ မသံုး ျဖစ္အ ေၾကာင္းျပန္ေပးေစလိုပါသည္တဲ့။ ဒါ့ေၾကာင့္ ယခုကဗ်ာကိုဘာေၾကာင့္ မသံုး ျဖစ္သည္ကို ကာယ ကံရွင္သိေစရန္ႏွင့္ အျခားေသာ ၀ါသနာရွင္မ်ား နမူနာယူေစရန္ တင္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
* ငါ၏ အိမ္ေရွ႕
လမ္းခ်ိဳးေကြ႕တြင္
ငတိ တစ္ေယာက္
အရက္ေသာက္၍
မူးေမွာ က္ၿပိဳလဲ
ဆိုဆဲေနေလ၏ ။
* ကူညီခ်င္တဲ့ငါ့မွာ
ကပ်ာကယာထၿပီး
လဲေနသူအား
တြဲ ထူရန္သြားေလ၏ ။
* သို႔ ေသာ ္ ငမူး
ထိုအရူး၏
တစ္ခြန္းသီခ်င္း
ဆိုညည္းျခင္းေၾကာင့္
စိတ္ေပါက္ေပါက္ႏွင့္
ထိုလူေနာက္အား
ေခါင္းေခါက္ထားခဲ့မိေလ၏ ။
* ေမာင္းမူးဆိုညည္း
သီခ်င္းႀကီးမွာ
‘မယ္ပပခင္ပ်ိဳရယ္. .
မင္းထူမွ ထမယ္. . ထမယ္”
ဟူသတတ္။ ။
ကေဘာ္နတ္ရွင္ (တမူး)
ကေဘာ္နတ္ရွင္ (တမူး)၏ ကဗ်ာေလးကို ဆံုးေအာင္ဖတ္ၾကည့္ေသာ အခါ ၿပံဳးခ်င္စရာ ဟာသဉာဏ္ေလးတစ္ကြက္ကိုသြားေတြ ႔ရ၏ ။ ဇြဲႏွင့္ ဆက္လက္ႀကိဳးစားေလ့က်င့္လွ်င္ တစ္ေန႔ ျဖစ္ႏိုင္မည္ ့ကဗ်ာဉာဥ္ေလးကိုလည္း တပါတည္း ဖမ္းလိုက္မိပါ၏ ။ သို႔ ေသာ ္ ဖတ္အားမွတ္အား ေလ့လာအား အေျခခံေကာင္းဖို႔ေတာ့လိုသည္။ မွန္ဖို႔လည္းလိုသည္။
ယခုသူေရး ထားေသာ ကဗ်ာသည္ ေလးလံုးစပ္လကၤာကဗ်ာမ်ိဳး ျဖစ္သည္။ ကဗ်ာတြင္ အပိုဒ္ ေလးပိုဒ္ခြဲထား၏ ။ မူအရဆိုလွ်င္ (၆)ပါဒ ျဖစ္၍ ပိုဒ္တြင္ းကာရန္ (၆)ခ်က္မိရပါမည္ ။ ယခုမူ ဒုတိယ ပါဒႏွင့္ တတိယပါဒအကူးတြင္ ကာရန္ လံုး၀ေပ်ာက္ေနသည္။ ဤသို႔ မ ျဖစ္ရပါ။
ဒုတိယအပိုဒ္တြင္ မူ စကားလံုးမ်ား ေဖာင္းပြၿပီး ဒုတိယပါဒႏွင့္ တတိယပါဒကာရန္မခ်ိတ္ မိဘဲ လြတ္ေန၏ ။ ထို႔အတူ တတိယအပိုဒ္တြင္ လည္း ဒုတိယပါဒႏွင့္ တတိယပါဒအကူးတြင္ လည္း ကာရန္လြတ္ေနျပန္ပါ၏ ။ ယခုေထာက္ျပသည္မွာ သူ႔ကဗ်ာ၏ မူရင္းအတိုင္း အေရး အသားသက္ သက္ ကာရန္အလြဲမ်ား ကိုသာ ျမင္ေအာင္ေထာက္ျပျခင္း ျဖစ္၏ ။
သို႔ ျဖစ္၍ သူ႔မူရင္းကဗ်ာကို အေျခခံၿပီး အနီးစပ္ဆံုး သူ႔စာသားမ်ား အတိုင္း ကဗ်ာပံုစံမွန္ ေအာင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ျပင္ျပလိုက္ပါသည္။ ယွဥ္ဖတ္ၾကည့္လွ်င္ အမွာ းႏွင့္ အမွန္ကို လက္ေတြ ႔ သေဘာေပါက္သြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။
* ငါ၏ အိမ္ေရွ႕
လမ္းခ်ိဳးေကြ႕တြင္
ေတြ ႕သူ တစ္ေယာက္
အရက္ေသာက္၍
မူးေမွာ က္ၿပိဳလဲ
ဆိုဆဲေနေလ၏ ။
* ကူညီေပးရန္
ရည္သန္စိတ္ကဲ
လဲေနတဲ့သူ
တစ္ဖက္လူကို
တြဲ ထူရန္ ထသြားေလ၏ ။
* သို႔ ေသာ ္ ငမူး
ထိုအရူး၏
သီက်ဳးညည္းျခင္း
သူ႔သီခ်င္းေၾကာင့္
ခံျပင္းေဒါေဖာက္
ထိုလူေနာက္အား
ေခါင္းေခါက္ထားခဲ့မိေလ၏ ။
* ေမာင္းမူးဆိုညည္း
သီခ်င္းႀကီးမွာ
‘မယ္ပပခင္ပ်ိဳရယ္. .
မင္းထူမွ ထမယ္. . ထမယ္”
ဟူသတတ္။ ။
ကေဘာ္နတ္ရွင္ (တမူး)
မွတ္မိေအာင္ ျပန္ေျပာရလွ်င္ အထက္ပါကဗ်ာသည္ ေလးလံုးစပ္ကဗ်ာ။ ထိုကဗ်ာတြင္ အပိုဒ္ ေလးပိုဒ္ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထား၏ ။ ပထမပိုဒ္တြင္ (၆)ပါဒပါ၏ ။ ဒုတိယပိုဒ္တြင္ (၅)ပါဒပါ၏ ။ တတိယ အပိုဒ္တြင္ (၇)ပါဒပါ၏ ။ စတုတၳပိုဒ္တြင္ (၄)ပါဒပါ၏ ။ တစ္ပိုဒ္ခ်င္းပိုဒ္တြင္ းကာရန္မ်ား မွန္ေအာင္ စပ္ျပထား၏ ။
ေလးလံုးစပ္လကၤာအဓိပၸာယ္
ေလးလံုးလွ်င္တစ္ပါဒစပ္ဆိုရေသာ ကဗ်ာအဖြဲ႔ ျဖစ္သည္။ ‘လကၤာ’ဆိုသည္မွာ ‘အလကၤာရ’ မွဆင္းသက္လာေသာ စကား။ တန္ဆာဆင္ျခင္းဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ ပို၍ ကြဲျပားေအာင္ ဆိုရလွ်င္ လကၤာဆိုတာကဗ်ာ။ အလကၤာဆိုတာကဗ်ာ။ အလကၤာဆိုတာ တန္ဆာဆင္ျခင္း။ ျမန္မာကဗ်ာ တြင္ အသံုးအမ်ား ဆံုး ကဗ်ာအဖြဲ႔။
စပ္နည္းအေျခခံမွာ သံေပါက္စပ္နည္းနားလည္လွ်င္ လကၤာစပ္နည္းကို အလိုလိုနားလည္ ႏိုင္သည္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေရွးဆရာတို႔က ‘ကဗ်ာအစ သံေပါက္က’ဟုဆိုၾက၏ ။ လြယ္လြယ္သိႏိုင္ရန္ ‘အစေလးလံုး၊ အလယ္သံုး၊ အဆံုးငါး ခုနစ္’ဟု မွတ္သားေလ့ရွိသည္။ ကာရန္ယူပံုမွာ ၄-၃-၂ စနစ္ ျဖစ္သည္။ ေလးလံုးစပ္လကၤာတြင္ ၄-၃-၂ စပ္နည္းသည္ အေျခခံ ျဖစ္ပါသည္။ အနည္းဆံုးေလးလံုး လွ်င္ တစ္ပါဒႏွင့္ သံုးပါဒမူတည္ထား၍ ေရး သားဖြဲ႔ဆိုအပ္သည္။
အၾကမ္းအားျဖင့္ ေလးလံုးစပ္လကၤာစပ္နည္း (၆)မ်ိဳးရွိ၏ ။ ေလးလံုးလွ်င္ တစ္ႀကိမ္ျဖတ္ ေတာက္ပါ။ စည္း၀ါးမွန္ေအာင္ဖြဲ႔ပါ။ ဖြဲ႔ေသာ အခါေအာက္ပါပံုစံအတိုင္း ကာရန္ယူ၍ ဖြဲ႔ဆိုရသည္။ ကာရန္ႏွင့္ အတူ အသံအနက္လွလွ်င္ ပိုေကာင္း၏ ။
(၁) ၄-၃-၂ နည္း
(၂) ၄-၃-၁ နည္း
(၃) ၄-၁ နည္း
(၄) ၄-၂ နည္း
(၅) ၃-၁ နည္း
(၆) ၃-၂ နည္းဟူ၍ စပ္ဆိုႏိုင္သည္။
ဤစပ္နည္း (၆)မ်ိဳးအျပင္ အျခားနည္းမ်ား လည္း ရွိႏိုင္ပါေသးသည္။ သို႔ ရာတြင္ က်ယ္မည္ စိုး၍ သင့္ရံုသာတင္ျပ လိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဤအေျခခံေလာက္ကို သေဘာေပါက္နားလည္ ေအာင္ေလ့က်င့္ႏိုင္လွ်င္ပင္ လံုေလာက္ၿပီဟုဆိုႏိုင္ပါသည္။
တစ္ခုေျပာခ်င္သည္မွာ ကဗ်ာစပ္နည္းမ်ား ကို သိကၽြမ္းထားရံုျဖင့္ ေျပာင္ေျမာက္ေသာ ကဗ်ာေကာင္းမ်ား ေရး ဖြဲ႕ႏိုင္စြမ္းၿပီဟု မဆိုႏိုင္ပါ။ သို႔ ေသာ ္ ကဗ်ာစပ္နည္းမ်ား ကို တတ္ကၽြမ္း ထားျခင္းသည္ ကဗ်ာေကာင္းမ်ား ေရး ဖြဲ႕ႏိုင္ရန္ အေျခခံေကာင္းတစ္ရပ္ ျဖစ္သည္ကိုကား ေမ့ ထား၍ မရပါေပ။ ၀ါသနာရွင္တိုင္း ကဗ်ာေကာင္းမ်ား ေရး သားဖြဲ႔ဆိုေပ်ာ္ရႊင္ႏိုင္ၾကပါေစ။
 ေရႊျပည္စိုးရဲ႕ေတးသံသာ |  အလွကိုယ္စီ ပန္းလုိသီ ကေလးကဗ်ာမ်ား |  ပြဲ၀င္တဲ့ပန္း |