-

တရားသူကြီးချုပ်ဟောင်း

အမ်၊ အင်န် ဗင်ကာတာ ချာလီယာ၏ အမှာစာ

ဆိုကရေးတီးကို နေဝင်ချိန်၏ နောက်ဆုံးရောင်ခြည်တန်းများဖြင့် စူးရှ တောက်ပနေသည့်တောင်ထိပ်နှင့် ခိုင်းနှိုင်းကြ၏။ ၎င်းသည် အချိန်ဟူသော မြူနှင်းများကြားတွင် ပျောက်ဆုံးခဲ့ခြင်းက အမှန်တရားသည် ခွန်အားရှိမှုက လူသားတို့၏ စိတ်နှလုံးတွင် ထာဝရ တည်ရှိနေဦးနေမည်ဟု ဆိုကြ၏။ ဂန္ဒီသည်လည်း အမှန်တရားဟူသော ဝင်းလက် ထွန်းလင်းသည့် တောင်ထိပ်ကဲ့သို့ ထာဝရ တည်တံ့မည်သာ ဖြစ်သည်။ သူ၏ပညာတတ် မြေးဖြစ်သူ ရပ်ချ်မိုဟန်ဂန္ဒီက ထိုအတွေးအခေါ်ကို လှပစွာ ဖော်ထုတ်ခဲ့၏။

"ထူးဆန်းသော်လည်း ဉာဏ်ပညာရှိ၏။ အခက်အခဲများစွာ ရှိခဲ့၏။ သူကိုယ်တိုင်လည်း အခက်အခဲဆုံးများ ရှိခဲ့၏။ သို့သော် သစ္စာတရားတွင် ထူးခြားစွာ တောက်ပနေ၏။ ချစ်ခြင်းမေတ္တာဖြင့် စိတ်ရှည် သည်းခံခဲ့၏။ လူသားတို့၏ ဒုက္ခဝေဒနာများကို ပြေပျောက်ရန် သူ့ဘဝကို လောင်စာအဖြစ် အပြီးထွန်းညှိပေးခဲ့၏။ တစ်ခါတစ်ရံခေါင်းမာကောင်း ခေါင်းမာရင်း သူ့ဘာသာသူ အပူဘေးအန္တရာယ်တွေ ဖြတ်သန်းရ၏။ ဂန္ဒီသည် ထိုအရာအားလုံး ပေါင်းဆုံနေ၏။ သူကား အိန္ဒိယ၏ ထူးချွန်သော လှေထိုးသမားကောင်းကြီး၊ နှစ်ဆယ်ရာစုတစ်လျှောက်လုံးတွင် ကမ္ဘာအနှံ့ ထွန်းလင်း တောက်ပစေခဲ့သော စိတ်ဓာတ်မီးပွားပိုင်ရှင်"

ဂန္ဒီ၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိရေးသူ လူဝီဖစ်ရှာက ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအိုမာ ဘရက်ဒလေပြောသော စကားကို ကိုးကားပြောခဲ့၏။

"ကျွန်တော်တို့မှာ သိပ္ပံပညာထူးချွန်သူ အများကြီးရှိခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ ဘုရားရှင်နဲ့ ပတ်သက်သူတော့ သိပ်ကိုနည်းတယ်။ ကျွန်တော်တို့က အနုမြူရဲ့ ဆန်းကြယ်မှုကို ဆုပ်ကိုင်ကြပြီး တောင်ထိပ်က တရားဒေသနာကိုတော့ ပယ်ရှားကြတယ်။ ဂန္ဒီက အနုမြူရဲ့ ဆန်းကြယ်မှုကို ပယ်ရှားပြီး တောင်ထိပ်က ဒေသနာကို ဆုပ်ကိုင်ခဲ့တယ်။ သူက အနုမြူနဲ့ ပတ်သက်လို့ သူငယ်နှပ်စားကလေးပဲ။ စာရိတ္တပိုင်းဆိုင်ရာ အနေနဲ့တော့ ဧရာမပုဂ္ဂိုလ်ကြီးပဲ။ သူက သတ်တာဖြတ်တာကို မသိဘူး။ နှစ်ဆယ်ရာစုထဲမှာ အသက်ရှင်နေထိုင်ခြင်းကိုတော့ သိတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်ပဲ"

"အကြမ်းမဖက်မှု ဘုရားဖူးခရီး" စာအုပ်တွင် မာတင်လူသာကင်း ဂျူနီယာက အခုလိုပြောခဲ့၏။

"လူသားတိုင်း အသက်ရှင်သန်ခွင့်ရှိသည်ဟု ကျွန်ုပ်တို့ ရှောင်ရှားရမည် ဖြစ်သည်။ ယခုကဲ့သို့သော အာကာသနှင့် ဒုံးပျံခေတ်တွင် အကြမ်းမဖက်ရေးနှင့် ပျက်သုဉ်းရေး လမ်းနှစ်သွယ်ရှိရာ တစ်ခုခုကို ရွေးချယ်ရမည်ဖြစ်သည်"

၁၉၈၉-ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ချက်ကိုစလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ၊ ပရာဟာမြို့ရှိ ဝင်ဆဲဆလပ်စ်ပန်းခြံ၌ ကျောင်းသားအများစုပါသော ချီတက်သူ သောင်းပေါင်းများစွာတို့ စုရုံးကြကာ သူတို့နိုင်ငံကို ကျူးကျော်သူ ဆိုဗီယက်တို့ကို ဆန္ဒပြ ထုတ်ဖော်ကြသည်။ သူတို့က ပန်းများကို ပွေ့ပိုက်သယ်ဆောင် ဖယောင်းတိုင်များ ကိုင်ဆောင်၊ အလံများ ဝှေ့ယမ်းကြသည်။ သူတို့ကို အဓိကရုဏ်းရဲများက နှိမ်နင်းသောအခါ သူတို့ခေါင်းဆောင် ဗက်ကလပ်စ်ဟာဗဲလ်က ဂန္ဒီ၏ထုံးကို နှလုံးမူကာ ဆန္ဒပြသူများကို အကြမ်းဖက်မှုမှ ရှောင်ကြဉ်ရန် အလေးအနက်တိုက်တွန်းခဲ့၏။ သူတို့က ငြိမ်းချမ်းစွာ ပန်းခြံထဲတွင် ထိုင်ကြ၏။ ပန်းခြံကို ဦးတည်လာသော လမ်းအားလုံးတို့တွင် သားချော့သီချင်းများကို ငါးရက်လုံးလုံး သီဆိုကြ၏။ ဤသည်က အလုပ်ဖြစ်ပြီး ချက်လူမျိုးတို့ကို သူတို့၏ ကတ္တီပါတော်လှန်ရေး ပေးရတော့၏။ ဟာဗဲလ်က ဤပုန်ကန်မှုသည် မုသားကို သစ္စာတရားက တိုက်ခိုက်ခြင်း၊ သန့်စင်မှုက မသန့်စင်မှုများကို တိုက်ခိုက်ခြင်း၊ လူသားနှလုံးသားက အကြမ်းဖက်မှုကို တိုက်ခိုက်ခြင်း ဖြစ်သည် ဟု ဟစ်ကြွေးခဲ့၏။

ဂန္ဒီ၏အတွေးအခေါ်များသည် ယနေ့ထက်တိုင် ဆီလျော်နေပါသေးလား ဟူသည့် မေးခွန်းကို ကမ္ဘာကြီးကို ယိုယွင်းမှု၏ ကျွန်ပြုခံနေရသော သူများက မေးကြ၏။ အသက်ရှင်ရန်အတွက် အသက်ရှူမှု အရေးကြီးသကဲ့သို့ ဂန္ဒီနှင့် မာတင်လူသာကင်းဂျူနီယာ-အကြမ်းမဖက် လှုပ်ရှားမှု၏ ဩဇာအာဏာ စာအုပ်ကို ရေးသားသူ မေရီအီးကင်း၏ စကားအရမူ ဂန္ဒီသည် အရေးကြီးတိုက်ပွဲကြီး ရှစ်ရပ်ကို ဦးဆောင်သူဖြစ်၏။ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှု ဆန့်ကျင်ခြင်း၊ ကိုလိုနီဝါဒကိုဆန့်ကျင်ခြင်း၊ ဇာတ်ခွဲခြားမှုစနစ်ကို ဆန့်ကျင်ခြင်း၊ လူကြိုက်များသော ဒီမိုကရက်တစ် ပါဝင်စေခြင်း၊ စီးပွားရေးခေါင်းပုံဖြတ်မှု ဆန့်ကျင်ခြင်း၊ အမျိုးသမီးများအား နှိမ့်ချဆက်ဆံခြင်းကို ဆန့်ကျင်ခြင်း၊ ဘာသာရေးနှင့် လူမျိုးရေးလွှမ်းမိုးကြီးစိုးမှုကို ဆန့်ကျင်ခြင်းတို့နှင့် လူမှုရေးနှင့် နိုင်ငံရေးပြောင်းလဲမှုအတွက် အကြမ်းမဖက်နည်းများကို ကိုယ်စားပြုသူဖြစ်၏။ နှိပ်စက်မှုများ၊ မုန်းတီးမှုများ၊ လူမျိုးစု သုတ်သင်ရေးများ၊ ဘာသာရေးမတည်ငြိမ်မှုများ၊ ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ၊ စစ်ရေးကျူးကျော် ခြိမ်းခြောက်မှုများ ရှိနေသေရွေ့ လူများက ဂန္ဒီဘက်ကိုသာ လှည့်လာကြသည်။ သူ၏ အသုံးဝင်မှုသည် ပဋိပက္ခများ မချုပ်ငြိမ်းသရွေ့ နိဂုံးချုပ်မည်မဟုတ်ဟု ဆိုရပေမည်။

လူ့အခွင့်အရေး နိုင်ငံတကာ ကြေညာစာတမ်း၏ အကြိမ်နှစ်ဆယ်မြောက်အတွက် လွတ်လပ်ရေးနှင့် ညီတူညီမျှရှိရေးစာတမ်းကို ရေးသူ နိုဘယ်လ်ဆုရှင် ပါမောက္ခ ရီနီဆယ်မြူသယ်အာဆင် (ပြင်သစ်ဂျူရီလူကြီးနှင့် လူ့အခွင့်အရေး ဥရောပတရားရုံး ဥက္ကဋ္ဌ)က သူ၏ စာတမ်းနိဂုံးချုပ်တွင် ယခုလို ရေးခဲ့၏။

"အကယ်၍ ကမ္ဘာကြီးက စည်းရုံးညီညွတ်မှုသို့ ရှေးရှုပြီး တိုးတက်လာလျှင် ၎င်းကို နည်းပညာက အလွန်အကျွံ အဆုံးအဖြတ်ပေးလိမ့်မည်။ လူသား၏ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် ပတ်သက်သည့် နိုင်ငံတကာ ကြေညာစာတမ်း၏ ပုဒ်မ (၁) ကို နားလည်သဘောပေါက်ဖို့က အရေးကြီးတကာ့ အကြီးဆုံးဖြစ်၏။ လူ့သိက္ခာ သိစိတ်အတွက်လူသည် သူ၏လွတ်လပ်မှုကို မမေ့မလျော့စွာ ကာကွယ်ရမည်။ မဟတ္တမဂန္ဒီက ဉာဏ်ပညာရှိစွာ ပြောကြားသကဲ့သို့ ဤလွတ်လပ်ခွင့်များကို အသုံးပြုကာ သူ၏တာဝန်ပြည့်ဝမှု ပိုမိုရရှိရေးအတွက် အသုံးပြုရမည်။ ၎င်းကို လူသားများအတွက် ညီမျှရေးနှင့် ညီရင်းအစ်ကိုပမာဖြစ်ရေးကို လုပ်ဆောင်ပေးရမည်"

မစ္စတာပါစကယ် အယ်လင်နာ ဇာရက်သ်သည် ကြီးကျယ်လှစွာသော စာရိတ္တရတနာကြီးဖြစ်သည့် မဟတ္တမဂန္ဒီကို ခမ်းနားစွာ ဂုဏ်ပြုမှုကိုအားထုတ်ခဲ့ပါပြီ။ သူ၏ ယခုစာအုပ်တွင် ဂန္ဒီ၏ ခေါင်းဆောင်မှုကို ဆန်းစစ်သုံးသပ်ထား၏။ ဂန္ဒီ၏ အောင်မြင်မှုများကို တန်းစီရေးပြထားကာ သူ၏ ကျယ်ပြောလှသောအမြင်နှင့် အကျိုးသက်ရောက်မှုကို ခေတ်ပြိုင် ခေါင်းဆောင်များနှင့် လူတစ်ဦးချင်းတို့အား တင်ပြပြီး လက်ရှိအခြေအနေတွင် နောက်ထပ် မှတ်လောက်သားလောက် ပေးဆပ်မှုမျိုးများ ရှိစေရန် ကြိုးပမ်းခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

အမ်၊ အင်န် ဗင်ကာတာ ချာလီယာ

အောက်တိုဘာ ၂ ရက်၊ ၂၀၀၅

*****

ကျမ်းဦးစကား

လွန်ခဲ့သောဆယ်နှစ်က ကမ္ဘာကြီး၏ အခင်းအကျင်းကို သာမန်ကာလျှံကာမျှဖြင့် လေ့လာကြည့်မိလျှင် အဓိကပြဿနာကြီးများကို အထင်အရှား မြင်နေပုံရပါသည်။ ယနေ့အခါတွင် သစ္စာတရား၊ တရားမျှတမှုနှင့် အကြမ်းမဖက် ပဋိပက္ခဖြေရှင်းမှုတို့တွင် အမျိုးသားရေးဆိုင်ရာ၊ အသင်းအဖွဲ့ဆိုင်ရာ၊ ဘာသာရေး သို့မဟုတ် ပုဂ္ဂလိက အကြောင်းအရာများတွင် ခေါင်းဆောင်မှု လမ်းလွဲနေကြသည်ကို နိုင်ငံများစွာ၊ ကော်ပိုရေးရှင်းများစွာ၊ အဖွဲ့အစည်းများစွာတို့ ခံစားနေကြရသည်ကို တွေ့ရ၏။ အကျိုးဆက်များစွာသည် အပျက်သဘောကို ဆောင်နေသည်။ အမေရိကန်သမ္မတစွဲချက် အတင်ခံရခြင်း၊ အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ်ကျူးလွန်သောအမှု၊ ချီလီနှင့် ပီရူးသမ္မတများတို့၏အပြစ်၊ အိန္ဒိယပါလီမန်မှာ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ၁၀ဦး ထုတ်ပစ်ခံရခြင်း၊ အင်ရွန်း၊ ဝါးလ်ကွန်း၊ မာကိုနီ၊ တိုင်ကိုနှင့် ပါမာလတ်တို့၏ ဒေဝါလီခံရမှု၊ အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့် အီရတ်မှစစ်ပွဲများ။ နိုင်ရိုဘီ၊ ဒါအက်ဆာလမ်၊ အေဒင်၊ နယူးယောက်၊ ဝါရှင်တန်၊ မော်စကို၊ ဘာလီ၊ အစ္စတန်ဘူ၊ တယ်လ်အဗစ်၊ ရာဘတ်၊ နယူးဒေလီ၊ မွန်ဘိုင်း၊ လန်ဒန်၊ ရှမ်အယ်လ်ရှိတ်၊ အာမန်တို့မှ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုများ။ ယနေ့အရေးတကြီးလိုအပ်နေသည်မှာ ဂုဏ်သိက္ခာသမာဓိရှိသည့်၊ ယုံကြည်နိုင်လောက်သည့် ခေါင်းဆောင်များဖြစ်သည်။ ထိုလိုအပ်ချက်သည် နယ်ပယ်အသီးသီးတွင် ယခုအချိန်ထက် မည်သည့်အခါမျှ ပိုမိုကြီးမားမည် မဟုတ်ပါ။

လွန်ခဲ့သော ရာစုနှစ်နှစ်စုသည် လူ့သမိုင်းတွင် သွေးအစွန်းဆုံး ကာလများဖြစ်၏။ နှစ်ဆယ်ရာစု တစ်စုတည်းတွင်ပင် လူပေါင်း သန်းတစ်ရာနီးပါးသည် ကမ္ဘာစစ်နှစ်ခုတွင် သေကျေခဲ့ရ၏။ အနုမြူဗုံးများကို ဟီရိုရှီးမားနှင့် နာဂါစကီတို့တွင် ချခဲ့၏။ အာရပ် အစ္စရေး၊ အိန္ဒိယ ပါကစ္စတန်၊ အီရန်-အီရတ်၊ ကိုရီးယား၊ ဗီယက်နမ်နှင့် အာဖဂန်စစ်ပွဲများ၊ စပိန်၊ ဂရိ၊ တရုတ်နှင့် ဆူဒန်ပြည်တွင်းစစ်များ၊ အာမေးနီးယားမှအစုလိုက် အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများ၊ ဟစ်တလာ၏ ဓာတ်ငွေ့အခန်းများ၊ ကမ္ဘောဒီးယား၏ လူသတ်ကွင်းများ၊ တိဘတ်၊ အယ်လ်ဂျီးရီးယား၊ အင်ဂိုလာ၊ မိုဇမ်ဘစ်နှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တို့မှ အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတိုက်ပွဲများ၊ တောင်အာဖရိကနှင့် ဂွာတီမာလာမှ လူမျိုးခွဲခြားမှု ဆန့်ကျင်ရေး တိုက်ပွဲများ၊ ဘော်လ်ကန်မှ တိုင်းရင်းသား သတ်ဖြတ်မှုများ၊ အာဖရိကမှ မရေမတွက်နိုင်သော လူမျုးစုပဋိပက္ခနှင့် ကမ္ဘာမှ အခြားသော အစိတ်အပိုင်းများတွင် လူအမြောက်အမြား သေခဲ့ကြရ၏။

ဤဖြစ်ရပ်များတွင် အကြမ်းဖက်မှုကို ပိုမို အကြမ်းဖက်မှုနှင့် တွေ့ဆုံကြ၏။ ပိုမိုကြီးမား၊ ပိုမို အစွမ်းထက်သော လက်နက်များနှင့် တွေ့ဆုံကြသည်။ ၉/၁၁ အကြမ်းဖက်သမားများ၏ တိုက်ခိုက်မှုသည် နယူးယောက်၏ကမ္ဘာကုန်သွယ်မှု ဌာနတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ၎င်းသည် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခ၏ သဘောသဘာဝကို အံ့ဖွယ်ရာ ပြောင်းလဲပစ်ခဲ့၏။ ၎င်းသည် အချိုးမညီသော စစ်ရေးခေတ်တွင် ရန်သူသည် နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်မှ မဟုတ်ဘဲ အသေခံ အကြမ်းဖက်သမားအချို့ကြောင့် ဖြစ်ရသည့်အခြေအနေမျိုးကို ဦးတည်လာ၏။ ၎င်းကြောင့် အိမ်ရှင်နိုင်ငံ၏ တန်ဖိုးရှိသော ပိုင်ဆိုင်မှုများ ဖြစ်သည့် လေယာဉ်ပျံများ၊ လေယာဉ်ကွင်းများ အသုံးပြုသည့်အတွက် အကြီးအကျယ် ဆုံးရှုံးခဲ့၏။ အကြမ်းဖက်မှု ဆန့်ကျင်ရေး လေ့လာသုံးသပ်သူများက အကြမ်းဖက်သမားများ၏ တိုက်ခိုက်မှုတွင် အနုမြူလက်နက်များ သုံးလာနိုင်ကြောင်းသည် ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိလာပြီဟု ဆိုကြ၏။ အကြမ်းမဖက်ရေးနှင့် ပျက်သုဉ်းရေးတွင် တစ်ခုခုကို ရွေးချယ်ရမည့်အချိန်ဖြစ်သည်ဟု မာတင်လူသာကင်းက ပြောကြားခဲ့သည်။ မာတင်လူသာကင်း ပြော ကြားခဲ့သည့်အချိန်ထက်ပင် ယခုအချိန်က ပိုမိုမှန်ကန်နေသည်။

အကြမ်းဖက်မှု ကိုးကွယ်ခြင်းနှင့် လူမျိုးရေး တရားမမျှတမှု၊ ကိုလိုနီဝါဒနှင့် အခြားနိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေး ယုတ်မာမှုများကို နှစ်ဆယ်ရာစုတွင် ပထမဆုံး ဆန့်ကျင်ပြီး အကြမ်းမဖက် မဟာဗျူဟာနှင့် တိုက်ခိုက်သူမှာ ကြည်ညိုသူ သန်းပေါင်းများစွာနှင့် မဟတ္တမဟုခေါ်ဆိုကြသည့် မိုဟန်ဒတ်စ်ကာရန်ချန်ဂန္ဒီပင်ဖြစ်၏။ သူ၏ သစ္စာတရားနှင့်အကြမ်းမဖက်ရေး ဆတြာဂရာဟ မဟာဗျူဟာအကြောင်းကို မရေမတွက်နိုင်သော စာအုပ်များ ရေးသားပြီးကြပြီ။

သို့သော် သူ၏ခေါင်းဆောင်မှု၊ ၎င်း၏အရည်အသွေးနှင့် ဂုဏ်သတင်းကျော်စောမှု ဤသည်တို့ကို မည်သို့ တည်ဆောက်ခဲ့သည်၊ ပြည်သူများ၊ အဖွဲ့အစည်းများ လှုပ်ရှားမှုများ၊ အင်စတီကျူးရှင်းများ၊ ပညာပါသော စည်းမျဉ်းများနှင့် သမိုင်းအပေါ်မည်သို့ သက်ရောက်ခဲ့ပုံ၊ ခေတ်ပြိုင်စစ်၊ အကြမ်းဖက်မှုနှင့် အကြမ်းဖက်ဝါဒတို့ ကပ်ဆိုက်နေသည့် မြင်ကွင်းတို့ကိုသာ ရေးသားသူ မရှိသလောက်ပင်ဖြစ်၏။ ဂန္ဒီ၏သမိုင်းဆိုင်ရာနှင့် လက်တွေ့ပိုင်းအရ ခေါင်းဆောင်မှု လက္ခဏာသွင်ပြင်များကို ဤစာအုပ်က မဝံ့မရဲချဉ်းကပ်ခြင်းသာဖြစ်၏။

ဤစာအုပ်မှကောက်နုတ်ချက်အားလုံးသည် စာရေးသူများထံမှ မှတ်ယူခြင်းသာဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့ ပါဝင်သော စာအုပ်များမှဟု မမှတ်ယူရပါ။ ၎င်းတို့ကို စာစုစာရင်းတွင် အသေးစိတ် အပြည့်အစုံ စာရင်းသွင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ပညာရှင် မိတ်ဆွေများစွာက စိတ်အားတက်ကြွစွာ အားပေးမှုများကိုသာ ရခဲ့ပါသည်။ကျေးဇူးအမျိုးစုံ သူတို့ကို တင်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် ဒေါက်တာဘီအာနန္ဒ (နယူးဒေလီ)၊ မစ္စတာနာရင်ဒါပါရီ၊ မစ္စစ် သကလနာ ရာဆင်ဟန်နှင့် မစ္စစ်သီရိဝိဒြမောင်လီ (ဘန်ဂလို) အငြိမ်းစား သံအမတ်ကြီး အေမာဒါဗန် (ခိုက်ဆိုး)၊ ဒေါက်တာ လက်တီရှား ရှာဟန်နီ (မနီလာ) မစ္စစ် ဂျင်နီလင်ပဆင် (လော့စ်အင်ဂျလိစ်) နှင့်မစ္စတာဂျီဘီ ဝုဒ်မင်း (နယူးယောက်) တို့၏ ဆန်းစစ်ဝေဖန် အကဲဖြတ် သုံးသပ်ချက်များနှင့် ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် အကြံပေးမှုများ၊ ဆရာ၊ ဆရာမများအတွက်သာ ရည်ရွယ်သော ဤစာအုပ်ကိုစာဖတ်ပရိသတ်ပိုမို ကျယ်ပြန့်စေရန် ထပ်ဖြည့်ရေးသားရန် တိုက်တွန်းကြသော ဘာကျော်နှင့် နီနာကိုသာဂါပါ၊ ဂရပ်ဖစ် ပညာရှင် ဂီလာဂါဝါရော (နယူးဒေလီ)၏ ဒီဇိုင်းနှင့် စာမျက်နှာဖွဲ့စည်းမှုနှင့် ပတ်သက်သည့် တန်ဖိုးရှိသော လုပ်ဆောင်ပေးမှုများ၊ ဤစာအုပ်ကို ပူးတွဲ၍ထုတ်ဝေသော သိပ္ပံနှင့် လူသားတန်ဖိုးဆိုင်ရာ ဂန္ဒီဌာန၊ ပြင်ဆင်မှုများ ဖြည့်စွက်မှုများကို မညည်းမညူ လုပ်ဆောင်ပေးသူ ဒဗလျူ ကြူဂျယ်ဒီပုံနှိပ်တိုက်မှ ဝီဂျီ။ ဘလာနှင့် အလီတို့ကြောင့်သာ ဤစာအုပ်ကို အပြီးသတ်နိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

အလေးအမြတ် ကျေးဇူးတင်ထိုက်သူမှာ ဤမှာစာချီးမြှင့်သည့် ထင်ရှားသော တရားသူကြီးချုပ်ဟောင်းနှင့် ဆာဗိုဒါယ နိုင်ငံတကာဂေါပကအဖွဲ့ကို တည်ထောင်သူ တရားသူကြီး အမ်အင်န်ပင် ကာတာ ချာလီယာ ဖြစ်ပါသည်။

အထူးနက်ရှိုင်းစွာ ကျေးဇူးတင်သူတစ်ဦးမှာ ကျွန်တော် ကွန်ပျူတာရှေ့တွင် နာရီပေါင်းများစွာ ထိုင်နေသည်ကို သည်းညည်းခံပြီး မကြာခဏ နံနက်စာ၊ နေ့လယ်စာနှင့် လက်ဖက်ရည်တို့ကို နံဘေးရှိ စားပွဲပေါ်သို့ ယူဆောင်ပေးခဲ့သူ ကျွန်တော်၏ ချစ်လှစွာသော ဇနီး မစ္စဆိုဘဲကိုပင် ဖြစ်ပါသည်။

ပီ၊အေ၊နာဇာရက်သ်

ဘန်ဂလို

ဇန်နဝါရီ ၃၀ ရက် ၊ ၂၀၀၆ ခုနှစ်

*****

၂၀၀၄ ထုတ် စာအုပ်အတွက် အမှာစာ

ကျွန်တော်ရေးသော "ဂန္ဒီ၏ ထူးချွန် ပြောင်မြောက်သော ခေါင်းဆောင်မှုပညာ" စာအုပ်ကို နယူးဒေလီမြို့တွင် ၂၀၀၆ခုနှစ်၊ မတ်လ ၂၁ရက်နေ့၌ ယခင် အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် မစ္စတာ အိုင်၊ကေ၊ ဂူဂျားလ်က တရားဝင်ထုတ်ဝေပေးခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ အိန္ဒယဘာသာစကားပေါင်း ဆယ်မျိုးအပြင် ပေါ်တူဂီ၊ စပိန်၊ မင်းဒရင်း၊ ကိုးရီးယားနှင့် ဘဟာဆာ အင်ဒိုနီးရှားဘာသာများဖြင့် ဆက်လက်၍ ထွက်ခဲ့၏။ မကြာမီပင် အာရပ်ဘာသာ၊ ဂျာမန်ဘာသာ၊ တူရဂီဘာသာနှင့် ရုရှားဘာသာတို့ဖြင့်လည်း ပေါ်ထွက်လာဦးမည်ဖြစ်သည်။

ဤသည်မှာ ဂန္ဒီအပေါ် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာလေးစားကြည်ညိုမှု၏ ထင်ရှားသော သက်သေသာဓကပင်ဖြစ်သည်။ ဂန္ဒီ၏ သစ္စာတရားနှင့် အကြမ်းမဖက်ရေးမဟာဗျူဟာ "ဆတြာဂရာဟ" မဟာဗျူဟာကို ကမ္ဘာအနှံ့စိတ်ဝင်စားမှုကိုလည်း ပြသခြင်းပင်ဖြစ်၏။ ဤအကြမ်းမဖက် မဟာဗျူဟာဖြင့် နိုင်ငံရေးနှင့် လူမျိုးရေးပြောင်းလဲမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး၊ မမှန်မကန်မှု၊ မုန်းတီးမှု၊ ကြမ်းတမ်းမှုနှင့် အကြမ်းဖက်ဝါဒ ဖိစီးနေသော ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာကြီးတွင် ထိုမကောင်းမှု စရိုက်များကို ဆန့်ကျင်တွန်းလှန်မည်သာဖြစ်သည်။

လွန်ခဲ့သော ရှစ်နှစ်မှစ၍ ကမ္ဘာကြီးက အကြီးအကျယ်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ အိမ်ဖြူတော်တွင် လူမည်းသမ္မတရောက်လာခဲ့၏။ ပါကစ္စတန်တွင် အတော်ခိုင်မာသော အာဏာရှင် အုပ်ချုပ်မှုဖြစ်လာ၏။ တူနီးရှားနှင့် အီဂျစ်တို့တွင်ကား အာဏာရှင် ဗိုလ်ကျခဲ့၏။ မြန်မာပြည်မှ အောင်ဆန်းစုကြည်သည် ၁၈နှစ်ကြာ နေအိမ် အကျယ်ချုပ်မှ လွတ်မြောက်လာ၏။ သူကကြောက်လှန့်မှုကင်းစွာနှင့် အကြမ်းမဖက် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စကော့ဈေးကွက်ကြီး ထိုးကျလာမှုသည် စက်မှုနှင့်ဘဏ္ဍာရေးတောင့်တင်းသူ များစွာကိုပင် ချွတ်ခြုံကျ ဒေဝါလီခံမှု ဆဲဆဲဖြစ်စေသည်။ အဆင့်မြင့်နည်းပညာပိုင်ဆိုင်သော ဂျပန်နိုင်ငံတွင်ပင်ဖူကူရှီးမား အနုမြူအပျက်အယွင်း ကိစ္စကြောင့် ၎င်း၏အနုမြူစွမ်းအင် စက်ရုံအားလုံး၏ လုံခြုံရေးကို အကြီးအကျယ်သတိထားလာရ၏။ ဂျူလီဟန် အဆန်ဂီ၏ ဝီကီလိခ်နှင့် အက်ဒွပ်စနိုးဒင်၏ အင်န်အက်စ်အေ ထောက်လှမ်းမှု ဖွင့်ချချက်တို့သည် လေးစားအပ်သော နိုင်ငံကြီးများ ကျူးလွန်ကျသည့် သူတို့၏ မဟာမိတ်များအပေါ် မမှန်ကန်မှု၊ ကြောင်သူတော် လုပ်ရပ်၊ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှု၊ လျှိုဝှက်ထောက်လှမ်းမှုများ ဘူးပေါ်သလို ပေါ်လာခဲ့၏။ အိန္ဒိယတွင် သမိုင်းဝင်ရွေးကောက်ပွဲ၌ မဲပေးခွင့်ရှိသူ မဲဆန္ဒရှင် ကိုယ်စားလှယ် ၈၁၁၏ ၆၄ ရာခိုင်နှုန်းသာ မဲပေးခဲ့ကြ၏။ အိန္ဒိယ၏ သက်တမ်းအရင့်ဆုံးနှင့် အကောင်းဆုံးအိန္ဒိယအမျိုးသား ကွန်ဂရက် (အိုင်အင်စီ) သည် လက်ယာစွန်းပါတီ ဘာရာတီယဂျာနာတာပါတီကို ရှုံးပြီး အာဏာလက်လွတ်ခဲ့ရသည်။ သက်တမ်းအားဖြင့် နှစ်နှစ်သာရှိပြီး နုနယ်သေးသော အမ်အက်မီပါတီသည် ဂန္ဒီ၏ "ဆတြာနှင့် ဆဝါရပ်ဂျ်" အယူအဆကို ခံယူကာ ၎င်း၏ နိုင်ငံရေးအတွေးအမြင်အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းပါတီသည် ပါလီမန်တွင် လေးနေရာနိုင်ခဲ့ပြီး အိုင်အင်စီကို မဲဆန္ဒနယ်အတော်များများတွင် တတိယနေရာသို့ တွန်းပို့ခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်သစ် နာရင်ဒြာမိုဒီက အိန္ဒိယလွတ်မြောက်ရေးတွင် ဂျန်အင်ဒိုလန် (ပြည်သူလှုပ်ရှားမှု)ဖြင့် ဂန္ဒီလှုပ်ရှားသကဲ့သို့ လုပ်ဆောင်မည်ဟု ကြေညာခဲ့၏။ သူ၏ ကောင်းမွန်သော အုပ်ချုပ်ရေး၌ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်ကို ရည်ရွယ်အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းသည်လည်း ဂျန်အင်ဒိုလန်ပင်ဖြစ်သည်ဟု ကြေညာခဲ့၏။

ဤအသစ်ပြုခြင်း ထပ်မံချဲ့ထွင်ထားသော ၂၀၀၄ ခုနှစ်ထုတ်တွင် ဂန္ဒီ၏အမြင်နှင့် အကြမ်းမဖက်ရေး မဟာဗျူဟာများအပေါ် ခေါင်းဆောင်များနှင့် လှုပ်ရှားမှုနယ်ပယ်များ အမြင်များကို ထပ်မံထည့်သွင်းထားပါသည်။ တန်ဖိုးရှိသော အချက်အလက်များ ဖြည့်သွင်းပေးသော သူများ အထူးသဖြင့် မားဒပ်ဗ် ဂေါ့ဆိုးလ်၊ ဝါရင်ဒြာပရာကပ်ရှ်နှင့် ပရာတစ်ဟာလာရတို့၏ "တရားခွင်ပေါ်မှ အိန္ဒိယဒီမိုကရေစီ"၊ "ဟိန္ဒူတဗ ရှင်းလင်းချက်နှင့် သည်းမခံမှု၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်"စာအုပ်များအတွက် လည်းကောင်း၊ ဆူဒစ်ချာ ကရာဗာတီ၏ "အနီရောင် နေ-နက်ကလိုက် နိုင်ငံခရီးသွား "စာအုပ်၊ အနီလ်နောရီယံ ၏ "ဂန္ဒီ၏အတွင်းမှ အာဖရိကအစိတ်အပိုင်း" စာအုပ်၊ မာလာဘီကာပန်ဒီနှင့် ပါမောက္ခဘရင်းစလေ ဆမာရူးတို့၏ "ဂန္ဒီ၏ စာအုပ်စိမ်းနှင့်ပတ်သက်သော သတင်းအချက်အလက်များ"၊ အက်စ်ရှားရှားမား၏ခါဒ်မှ "အမေရိကန်တစ်ယောက်ဆိုသော ဆယ်မြူယယ် (ဆတြာန) စတုတ်စ်၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိ"၊ ပါမောက္ခ ဒင်နစ်ဒေါ်တန်၏ သတင်းပေးချက်အရ သိရသော နာသန်စတော့ဂ်ဖု၏ "နှလုံးသား၏ တွန်းလှန်မှုစာအုပ်"၊ ရော်ဘတ်တို ကတ်တလာနို၏ ချီရာရာလူဘစ်ရှ်နှင့် သူတည်ထောင်သော ဖိုကိုလည်း လှုပ်ရှားမှုအကြောင်း"၊ ရှရီချင်းမေနှင့် "ဂန္ဒီအလုပ်အကျွေး ဖောင်ဒေးရှင်း (ဘာလီ)အကြောင်း"၊ "ဂန္ဒီလှုံ့ဆော်သော သီချင်းရေးဆရာများနှင့် အဆိုကျော်များအကြောင်း" တန်ဖိုးရှိသည့်အချက်အလက်များပေးသည့် "နာရာ နာဟိတ်"တို့ကို အထူးကျေးဇူးတင်ပါသည်။

ဒဗလျူဂျေဂျပ်ပုံနှိပ်တိုက်မှ ချန်ဒြာမောင်လီနှင့် ပက်မာဂျာတို့၏ အသေးစိတ် ဂရုတစိုက်စာမျက်နှာ ဖွဲ့မှုနှင့် ဤ ၂၀၀၄ထုတ် စာအုပ်သစ် ပုံနှိပ်နိုင်ခြင်းတို့အတွက်လည်း အမျိုးမျိုးအဖုံဖုံသော ကျေးဇူးများစွာ တင်ရှိပါကြောင်း။

ပီ၊အေ၊နာဇာရက်သ်

ဘန်ဂလို၊ဇွန်လ ၄ရက်၊၂၀၀၄ခုနှစ်

*****

မြန်မာဘာသာဖြင့် ထုတ်ဝေသည့် စာအုပ်အတွက်

အမှာစကား

ကျွန်တော် ရေးသားပြုစုခဲ့သော "Gandhi Outstanding Leadership" စာအုပ်ကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ယခင်ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း မစ္စတာ အိုင်၊ ကေ၊ ဂူဂျာရယ် (Mr. I.K Gujral) က နယူးဒေလီမြို့တွင် ၂၀၀၆ခုနှစ်၊ မတ်လ ၂၀ရက်နေ့က ထုတ်ဝေဖြန့်ချိခဲ့ပါသည်။ စတင် ထုတ်ဝေခဲ့သည့်အချိန်မှစ၍ အိန္ဒိယ ဘာသာဖြင့် ၁၂ကြိမ်။ နိုင်ငံခြား ဘာသာများ (အာရပ်၊ ဒတ်ချ်၊ ဂျာမန်၊ ဟန်ဂေရီ၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ အီတလီ၊ ကိုရီးယား၊ မန်ဒရင်း၊ နီပေါ၊ ပေါ်တူဂီ၊ ရုရှား၊ ဆာဗီးယား၊ စပိန်၊ ဆွိဒင်၊ တူရကီ၊ ပိုလန်၊ ရိုမေးနီးယား၊ ပြင်သစ်စသည့် ဘာသာစကားများ)ဖြင့် ၁၈ကြိမ် ပုံနှိပ် ဖြန့်ချိခဲ့ပါသည်။

ယခုကဲ့သို့ ထုတ်ဝေဖြန့်ချိနိုင်ခဲ့ခြင်းသည် မဟတ္တမဂန္ဒီကို လူအများက ကြည်ညိုလေးစားပြီး၊ သူ၏ သစ္စာတရားနှင့် နှစ်ဆယ့်တစ်ရာစုတွင် လူ့လောကရှင်သန်ရေးကို ပုံစံအမျိုးမျိုးနှင့် အန္တရာယ်ပြုနေသည့် မတရားမှု ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှု၊ အကြမ်းဖက်မှုများကို အကြမ်းမဖက်ဘဲ၊ အနုနည်း ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်ရေး မဟာဗျူဟာကို နက်နက်နဲနဲ စိတ်ဝင်စားကြကြောင်း သိသာထင်ရှားစေပါသည်။

ယခု မြန်မာဘာသာနှင့် ထုတ်ဝေဖြန့်ချိသည့်စာအုပ်သည် ကျွန်တော်၏ နိုင်ငံခြားဘာသာနှင့် ထုတ်ဝေသော ၁၉အုပ်မြောက်စာအုပ် ဖြစ်ပါသည်။

ကျွန်တော်၏မေတ္တာရပ်ခံမှုကြောင့် အိန္ဒိယသံရုံး၏ (သတင်းနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ) ပထမအတွင်းဝန် Ms Gunvati ကလည်း မြန်မာဘာသာဖြင့် စာအုပ်ထုတ်ဝေနိုင်မည့်နာမည်ရှိပြီး ထုတ်ဝေသူတစ်ဦးကို ရက်ပေါင်း ၃၀အတွင်း အောင်အောင်မြင်မြင် ကူညီရှာဖွေပေးခဲ့ပါသည်။ ယင်းကဲ့သို့ ကျွန်တော် အကူအညီတောင်းခံပြီးချင်းချင်း မဆိုင်းမတွကူညီပေးခဲ့သော မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အိန္ဒိယနိုင်ငံသံအမတ်ကြီး H.E.Mr.Vikram Misri ကိုလည်း ကျေးဇူးအထူးတင်ရှိပါသည်။ ပထမအတွင်းဝန် Ms Gunavati ရှာဖွေပေးခဲ့သော Myanmar Heritage Publishion ၏ ထုတ်ဝေသူလည်းဖြစ်၊ အယ်ဒီတာလည်းဖြစ်သူ ဦးမြင့်သူက ဘာသာပြန်ဆိုပေးမည့် စာရေးဆရာ ဦးဟိန်းလတ်ကို မိတ်ဆက်ပေးခဲ့ပါသည်။

မြန်မာဘာသာဖြင့် ထုတ်ဝေမည့်စာအုပ် ဖြစ်မြောက်ရေးအတွက် ဝိုင်းဝန်းကူညီဆောင်ရွက်ပေးကြသည့် အထက်ဖော်ပြပါ ပုဂ္ဂိုလ်အားလုံးကို လှိုက်လှိုက်လှဲလှဲကျေးဇူးတင်ပါသည်။ ထို့အပြင် ယခု စာအုပ်ဖြစ်မြောက်ရေးအတွက် စေတနာရှေ့ထား၍ ငွေကြေးထည့်ဝင် လှူဒါန်းခဲ့သည့် မွန်ဘိုင်းမှ Mr Panka Ghia ကိုလည်း အထူးကျေးဇူးတင်ပါသည်။ အထက်ဖော်ပြပါ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်းကိုလည်း အထူးကျေးဇူးတင်ကြောင်း ကိုလည်း ပြောကြားလိုပါသည်။

ယခုစာအုပ်ကို တရားဝင် ထုတ်ဝေနိုင်ရေးအတွက် သဘောတူ ခွင့်ပြုပေးခဲ့သော တာဝန်ရှိသူအားလုံးကိုလည်း အထူးကျေးဇူးတင်ပါသည်။

ဤစာအုပ်နှင့် ပတ်သက်၍ ကျွန်တော့်တွင် ယုံကြည်မှုတစ်ခုရှိနေပါသည်။ ယခုစာအုပ်တွင် မြန်မာပြည်သူလူထုကြီးက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ ခေါင်းဆောင်မှုအောက်တွင် ယုံကြည်မှုအပြည့်နှင့် လွတ်လပ်ရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီ ရရှိရေးအတွက် ရဲရဲဝံ့ဝံ့ တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သည့် သမိုင်းဝင် ရုန်းကန်လှုပ်ရှားမှုအကြောင်း စာမျက်နှာလေးမျက်နှာရှိသည့် ကဏ္ဍတစ်ခုဖြင့် ဖော်ပြထားပါသည်။ ယင်းကဏ္ဍကို မြန်မာပြည်သူများက ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ဖတ်ရှုပြီး အသိအမှတ်ပြုလိမ့်မည် ယုံကြည်ပါသည်။

ပီ၊အေ၊နာဇာရက်သ်

ဘန်ဂလို၊ အောက်တိုဘာ ၃၁ရက်၊ ၂၀၀၇ ခုနှစ်

*****

ဆိုဗီယက်သမ္မတဟောင်း

မီးခေးလ်ဂိုဘာချော့ဗ်၏ အမှာစာ

မိုဟန်ဒက်စ်၊ ကာရပ်ချန် ဂန္ဒီကို တစ်ကမ္ဘာလုံးက မဟတ္တမ (မဟာဝိညာဉ်တော်)အဖြစ် သိထားကြ၏။ သူသည် ၂၀ ရာစု၏ အထင်ရှားဆုံး အတွေးအခေါ်ရှင်များထဲမှ တစ်ဦးဖြစ်၏။ သူနှင့်ပတ်သက်၍ စာအုပ်တွေ၊ ဆောင်းပါးတွေ၊ သိပ္ပံနည်းကျ လေ့လာမှုတွေ၊ ရုပ်ရှင်တွေ အများအပြားရှိခဲ့၏။ ဤမဟာ ပုဂ္ဂိုလ်ကြီး၏ ပုံရိပ်က ကောင်းစွာ တည်ဆောက်ပြီးဖြစ်သည့်အတွက် နောက်ထပ် ထပ်ဖြည့်စရာ မလိုဟုပင် ထင်နေရသည်။ မည်သို့ဆိုစေ အိန္ဒိယသံတမန် ပါစကယ် အယ်လင် နာဖာရက်သ်၏ "ဂန္ဓီ၏ ထူးချွန်သောခေါင်းဆောင်မှုပညာ" စာအုပ်သည်ကား တစ်ကမ္ဘာလုံး၏ စိတ်ဝင်စားမှုကို လှုပ်နှိုးပေးနိုင်ခဲ့၏။ ဤစာအုပ်ကို အိန္ဒိယဘာသာစကား ၁၁မျိုးနှင့် နိုင်ငံခြားဘာသာ ကိုးဘာသာ(ရုရှားဘာသာဖြင့် ၂၀၁၄ တွင် ထုတ်ပေးခဲ့၏) ဖြင့် ထုတ်ဝေပြီးခဲ့ပြီ။ နိုင်ငံခြားဘာသာဖြင့် ထုတ်ဝေသည့်စာအုပ်များထဲတွင် ဂျာမန်ဘာသာ၊ အီတလီဘာသာ၊ ဟန်ဂေရီဘာသာနှင့် ဒတ်ချ်ဘာသာတို့ဖြင့် ထုတ်ဝေသော စာအုပ်များသည် မကြာမီ ထွက်လာတော့မည်။ ဤသို့သော အောင်မြင်မှု၏ လျှို့ဝှက်ချက်က ဘာလဲ။

တကယ်တော့ ဂန္ဒီ၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အမွေအနှစ်သည် စိတ်ဝင်စားမှုကို ဆက်လက်ဖြစ်ပွားစေမည်သာမက ၎င်းသည် ပို၍ပင် အဆက်အစပ်များ ပိုရှိလာသောကြောင့်ပင်တည်း။ ကျွန်တော်တို့ ယခုနေထိုင်သော ကမ္ဘာကြီးသည် လူသားတို့ဖြစ်တည်မှုအတွက် ခြိမ်းခြောက်မှုဟောင်းများ တည်ရှိနေဆဲဖြစ်သည့်အပြင် ထပ်မံ၍လည်း စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ပေါင်းစပ်ဖြစ်တည်လျက်ရှိသေး၏။ လူတို့က ဤအကျပ်အတည်း အခြေအနေမှ လွတ်ရာလွတ်ကြောင်း လမ်းစကို အပူတပြင်း ရှာဖွေနေကြ၏။ ထိုနည်းလမ်းများထဲမှ အဖြစ်နိုင်ဆုံးနည်းလမ်းတစ်ခုကို မဟတ္တမဂန္ဒီက ညွှန်ကြားပေးခဲ့သည်။ တခြားမဟုတ် လူသားတို့အနေနှင့် အကြမ်းဖက်မှုကို ပစ်ပယ်သင့်သည်ဟူသော ညွှန်ပြချက်ဖြစ်သည်။

အယ်လင် နာဇာရက်သ်သည် ဂန္ဒီ၏ ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးကို အရေးတကြီးအသွင်အဖြစ် ရွေးချယ်ဖော်ပြခဲ့သည်။ ဂန္ဒီကို ထူးခြားသော ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုကြသူများသည်ပင်လျှင် သူ့ကို အတွေးအခေါ် ပညာရှင် စိတ်ကူးယဉ်သမားကြီး ဖြစ်လုနီးနီးအထိ သိရှိနေကြဆဲ ဖြစ်သည်။ ဤစာအုပ်တွင် စာရေးသူက မဟတ္တမဂန္ဒီကို ထူးခြားသောခေတ်သစ်ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးအဖြစ် တင်ပြထား၏။ ဂန္ဒီသည် အသက်ထင်ရှား ရှိစဉ်ကလည်းကောင်း၊ သူကွယ်လွန်ပြီးကာလ၌လည်းကောင်း အခြားခေါင်းဆောင်များအပေါ်မည်သို့ အကြီးအကျယ် သြဇာသက်ရောက်ခဲ့ကြောင်း တင်ပြထားသည်။ ဤနေရာတွင် ကျွန်တော်၏ ကိုယ်ပိုင်အတွေ့အကြုံမှ ရထားသော ထင်ရှားသည့် ဥပမာတစ်ခုကို တင်ပြလိုပါသည်။ ဆိုဗီယက်အစိုးရ ခေါင်းဆောင်အနေနှင့် ကျွန်တော်သည် အိန္ဒိယနှင့် ဆက်ဆံရေးကို အထူးအရေးပေး အလေးထား စဉ်းစားခဲ့သည်။ ကျွန်တော်က ထိုစဉ်က အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် ရာဂျစ်ဂန္ဒီနှင့် အထူးရင်းနှီးသော၊ အပြန်အလှန် အကျိုးရှိသော ဆက်ဆံရေးမျိုးကို ထူထောင်ခဲ့၏။ ကျွန်တော်တို့နှစ်ဦးလုံးသည် ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံများ၏ ခေါင်းဆောင်များဖြစ်သည်နှင့်အညီ မဟတ္တမဂန္ဒီ၏ ပဋိပက္ခများကို အကြမ်းမဖက် ဖြေရှင်းနိုင်ရေး နည်းလမ်းသည် အလွန် ဆက်လက်အသုံးဝင်မည်ဟု ယူဆကြ၏။ ကျွန်တော်တို့ နှစ်ဦးကြား ကျယ်ပြောလှသော အခြေအနေများကို နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း ဆွေးနွေးကြ၏။ နှစ်နိုင်ငံစလုံးမှ ပညာရှင်များ၏ အကြံဉာဏ်များကိုလည်း နားထောင်ခဲ့၏။

ဤသို့ဖြင့် နူကလီးယားလက်နက် ကင်းစင်ရေးနှင့် အကြမ်းမဖက် ကမ္ဘာ့မူဝါဒနှင့် ပတ်သက်သော ဒေလီကြေညာချက် ပေါ်ထွန်းလာခဲ့သည်။ ၎င်းကို နိုဝင်ဘာလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။ ၎င်းကြေညာချက်တွင် ကမ္ဘာငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းလုပ်ဆောင်ရန် မူဝါဒများစွာကို ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းတို့မှာ လူသားဘဝတွင် အမြင့်မားဆုံး အရေးတကြီး လုပ်ဆောင်ရန် ဖြစ်ကြောင်း။ အကြမ်းမဖက်ရေးသည် လူ့အသိုင်းအဝိုင်း၏ အခြေခံဖြစ်ကြောင်း။ နိုင်ငံတိုင်း၏ နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေး လွတ်လပ်မှုကို အသိအမှတ်ပြုပြီး လေးစားသင့်ကြောင်း၊ နိုင်ငံတကာလုံခြုံမှုစာချုပ်ဖြင့် အကြမ်းဖက်မှု ဟန်ချက်ညီမဟာဗျူဟာကို အစားထိုးသင့်ကြောင်းတို့ ပါင်သည်။

ဒေလီကြေညာစာတမ်းသည် ထူးခြားသော မှတ်တမ်းကြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် မဟတ္တမဂန္ဒီ၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအတွေး၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို ပြဆိုခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ မည်သို့ဆိုစေ အကြမ်းဖက်မှု အတွေးအခေါ်သည် ရုရှားရိုးရာအစဉ်အလာတွင် နက်ရှိုင်းစွာအမြစ်တွယ်ခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါသည်။

လီယိုတော်လ်စတွိုင်း၏ စာပေများသည် ဂန္ဒီငယ်စဉ်ကပင် များစွာ လွှမ်းမိုးခဲ့ကာ ဂန္ဒီက စာတွေလည်း ဖတ်၊ နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း စဉ်းစား တွေးတောခဲ့၏။ နာမည်ကျော်ရုရှား ကဗျာဆရာကြီး ကျူချက်ဗ်က ညီညွတ်မှုနှစ်သွယ်ကဗျာထဲတွင် "ညီညွတ်မှုဆိုတာ သံနဲ့ သွေးနဲ့ ဂဟေဆက်ထားတာလို့ တချို့ နက်ဝင်သည်တွေက ပြောကြတယ်။ ကောင်းပြီ၊ အဲဒါဆို မေတ္တာနဲ့ပါ ထပ်ဂဟေဆော်လိုက်၊ ဘယ်လောက်ကြာကြာထိခံသလဲဆိုတာ ကြည့်တော့" ဟုရေးသားခဲ့၏။ ဤကဗျာကို လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်းများစွာက ရေးစပ်ခဲ့၏၏ နေရာဒေသချင်းကလည်း မတူကွဲပြား ခြားနား၏။ သို့သော် ကဗျာမှပေးသောတရားသည်ကား ယနေ့ထိ မှန်ကန်ခိုင်မာစွာ တည်ရှိနေဆဲ။

အယ်လင် နာဇာရက်သ်၏ စာအုပ်တွင် ထိရောက်လှသော ဂန္ဒီ၏စကားများစွာလည်းပါသကဲ့သို့ သူ့အကြောင်းကို ပြောကြသည့် နာမည်ကျော် အတွေးအခေါ်ရှင်များ၊ ခေါင်းဆောင်များ၊ ယဉ်ကျေးမှု ဦးဆောင်ပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် ကမ္ဘာအဖွဲ့အစည်း အသီးသီးမှ အခြားပုဂ္ဂိုလ်များစွာ၏ ဂန္ဒီအပေါ် အမြင်များလည်းပါ၏။ ဤစာအုပ်ထဲရှိ အကြောင်းအရာများစွာထဲတွင် ထင်ရှားကျော်ကြားသော အိန္ဒိယ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာခေါင်းဆောင် ရှရီချင်းမေ၏အကြောင်းလည်း ပါသည်ကိုတွေ့ရ၍ ကျွန်တော် အလွန်ဝမ်းသာ၏။ သူက နယူးယောက်ရှိကုလသမဂ္ဂဌာနချုပ်တွင် ငြိမ်းချမ်းရေး ကမ္မဋ္ဌာန်းဌာနကို လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်းများစွာက တည်ထောင်ခဲ့သူ၊ လမ်းညွှန်ခဲ့သူပုဂ္ဂိုလ်ကြီးဖြစ်၏။ သူက ဂုဏ်သိက္ခာရှိလှသော ဦးသန့်ငြိမ်းချမ်းရေးဆုကို ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် မစ္စတာနာဇာရက်သ်ကို ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။

ကျွန်တော်က ရှရီချင်းမေကို ပုဂ္ဂိုလ်ရေး သိကျွမ်းခဲ့သည်။ သူက ကျွန်တော့်ကို ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်များ အလယ်တစ်ဝိုက်လောက်က ဦးသန့်ဆု ချီးမြှင့်ခဲ့၏။ သူ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ကွယ်လွန်ချိန်အထိ သူနှင့် ကျွန်တော် အဆက်အသွယ် ရှိခဲ့၏။ ကျွန်တော် သူ့စကားဖြစ်သော "ချစ်ခြင်းမေတ္တာ စွမ်းပကားက အာဏာပါဝါနေရာမှာ အစားထိုးနိုင်တဲ့နေ့ ကမ္ဘာငြိမ်းချမ်းရေးရမှာပဲ"ဆိုသည့် စကားကို အမြဲသတိရနေမိသည်။

မဟတ္တမဂန္ဒီသည် အာဇာနည်တို့ သေခြင်းမျိုးဖြင့် သေခဲ့ရ၏။ သူ အလွန်ရွံရှာမုန်းတီးသော အကြမ်းဖက်မှု၏ သားကောင် ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ သို့သော် သူ၏ဘဝနှင့် အတွေးအခေါ်များသည်ကား ချစ်ကြည်မှုကို လိုလားသော ပြည်သူအားလုံးအတွက် ခိုင်မာသောအာမခံဖြစ်ခဲ့၏။ အကြမ်းဖက်မှုတွင် အနာဂတ်မရှိပါ။ အကြမ်းဖက်မှုသည်သာ အဆုံးသတ်အောင်ပွဲ ဖြစ်ရမည်သာတည်း။

မီခေးလ်ဂိုဘာချော့ဗ်

မြန်မာဘာသာပြန်ဆိုသူ၏ အမှာစာ

ကျွန်တော် ယခုအချိန်အထိ စာအုပ်ပေါင်း ၁၄၁ အုပ် ရေးသားထုတ်ဝေခဲ့ပြီးသည့်အနက် ခြောက်အုပ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်သော စာအုပ်များ ဖြစ်ပါသည်။ ပထမဦးစွာ ၁၉၇၉ ခုနှစ်က "အိန္ဒိယမျိုးချစ်သူရဲကောင်း ဆူဘတ်ချန္ဒရာဘို့စ်"အတ္ထုပတ္တိကို ရေးသားထုတ်ဝေခဲ့ပါသည်။ အိန္ဒိယ လွတ်လပ်ရေးကို ဗြိတိသျှတို့ထံမှ ရယူရာတွင် မဟတ္တမဂန္ဒီက အကြမ်းမဖက်သောနည်း၊ အနုနည်းဖြင့် တိုက်ဖျက်နေချိန် ဆူဘတ်ချန္ဒရာဘို့စ်က ဂျပန်နှင့် ပူးပေါင်းကာ အိန္ဒိယအမျိုးသားတပ်မတော် (Indian National Army)ကို ဖွဲ့စည်းပြီး လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး ဆင်နွှဲသည့်အကြောင်း ရေးသားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် ဆွာမိ ဝိဝေကာနန္ဒ သူ့အကြောင်း သူ့ဘဝ၊ သူ့ဒဿနများ စာအုပ်ကို ရေးသားခဲ့ပြန်သည်။ ရာမခပါရှနာ၏ တပည့်သာဝကကြီး ဆွာမိဝိဝေကာနန္ဒ၏ ဘဝဖြစ်စဉ်နှင့် ချီကာဂိုတွင် ကျင်းပသည့် ကမ္ဘာ့သာသနာ့ညီလာခံကြီးတွင် သူမိန့်ကြားခဲ့သည့် မိန့်ခွန်းများကို ရေးထားသည်။

သူ၏မိန့်ခွန်းကြောင့် ကမ္ဘာ့ဘာသာတရား အသီးသီး၏ ချီးကျူးလေးစားခြင်းခံရသော ဟိန္ဒူဒဿနပညာရှင်ကြီး ဖြစ်လာခြင်း အကြောင်းများကို ရေးသားထားပါသည်။ ဒရိဒြနာရာယဏခေါ် ဆင်းရဲသား ဘုရားသခင်ဝါဒကို ထူထောင်ကာ လူသားများအတွက် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖြည့်ဆည်းရာ စာကြည့်တိုက်များ၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကုစားရန် ဆေးရုံများ နိုင်ငံတကာတွင် ဆောက်လုပ်လှူဒါန်းကာ လူမှုရေး သာသနာပြုခဲ့သည့်အကြောင်းကို စံနမူနာယူစရာ ရေးသားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ထို့နောက် ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် နိုဗယ်ဆုရ အိန္ဒိယစာဆိုတော်ကြီး ရာဝိန္ဒရာ နတ်သ်တဂိုး၏ အတွေးအခေါ် ဒဿနများကို တင်ပြထားသော တဂိုး၏ဒေသနာ အနုအလှများစာအုပ်ကို ရေးသားခဲ့၏။ (ဤစာအုပ်ကို ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် မျိုးမြန်မာစာပေမှ တဂိုးအတွေး တဂိုးအရေးအမည်ဖြင့် ပြန်လည် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။) မြန်မာစာဖတ်ပရိသတ်အတွက် တဂိုး၏စာအုပ် တော်တော်များများ မြန်မာပြန်ဆို ထုတ်ဝေပြီးခဲ့သော်လည်း ကျွန်တော့်၏စာအုပ်မှာ တဂိုး၏အတွေးအခေါ်များ (Thoughts From Tagore) သီးသန့်စာအုပ်ဖြစ်၍ မြန်မာဘာသာဖြင့် တစ်ခါမျှ မထုတ်ဝေခဲ့ဖူးသေးသော စာအုပ်ဖြစ်ပါသည်။

၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင်ကား ဗုဒ္ဓ၏ ခြေဖဝါးတော်နောက်မှ ထပ်ကြပ်မကွာဆိုသော စာအုပ်ကို ရေးသားခဲ့သည်။ တကယ်တော့ အိန္ဒိယပြည်တွင်ရှိသော ဗုဒ္ဓ၏ ဒေသစာရီ ကြွချီသော နေရာဒေသများ လမ်းညွှန်စာအုပ် ဖြစ်သည်။ သို့သော် သမိုင်းနောက်ကြောင်းများ၊ မြေပုံ၊ ဓာတ်ပုံများဖြင့် ပြည့်စုံစွာ တင်ပြထားသဖြင့် အိန္ဒိယသမိုင်းစာအုပ်ဟုလည်း ခေါ်ဆိုနိုင်ပါသည်။ စာမျက်နှာ တစ်မျက်နှာစီကို ဒီဇိုင်းပန်းချီ ကျော်မင်းမောင်၏ အပြင်အဆင်ဖြင့် စာမျက်နှာအားလုံး ဆေးရောင်စုံပုံနှိပ်ထားသဖြင့် ထူးခြားသော စာအုပ်တစ်အုပ် ဖြစ်ပါသည်။ စတုတ္ထမြောက်စာအုပ်မှာ စူပါပါဝါ တရုတ်ယုန်နှင့် အိန္ဒိယလိပ်တို့၏ အပြေးပြိုင်ပွဲ စာအုပ်ဖြစ်သည်။ ယခု လောလောဆယ်တွင် စီးပွားရေး၊ စစ်ရေး စသည်တို့တွင် အားသာနေသော တရုတ်ကို မကြာခင် အမီလိုက် ကျော်တက်သွားတော့မည့် အိန္ဒိယအကြောင်းကို မှီငြမ်းကိုးကား စာအုပ်ပေါင်း ၂၁ အုပ် အကူအညီဖြင့် ရေးသားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

ပဉ္စမမြောက်စာအုပ်မှာ ဒေါက်တာသန့်မြင့်ဦး ရေးသားသော တရုတ် အိန္ဒိယဆုံမှတ်(Super Power-India and China)စာအုပ်ဖြစ်သည်။ တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ သမိုင်းကြောင်းများကို ဖော်ပြရင်း ထိုနှစ်နိုင်ငံကြားမှ မြန်မာပြည်၏ အခြေအနေကို သုံးသပ်တင်ပြထားသော စာအုပ်ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး ထိုနှစ်အတွက် ထွန်းဖောင်ဒေးရှင်း စာပေပဒေသာဆု ရခဲ့ပါသည်။ ဆဋ္ဌမမြောက် စာအုပ်ကား ယခုလက်ရှိအိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် နာရင်ဒရာမိုဒီ၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိဖြစ်သည်။ သူ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ပြီါ် မရှေးမနှောင်းမှာပင် ၂၀၁၅ ခုနှစ်၌ ကျွန်တော် သူ့အကြောင်း ဦးဦးဖျားဖျား ရေးသားခဲ့သည်။ မြန်မာပြည်တွင် သူ့အကြောင်း ပထမဦးဆုံး မိတ်ဆက်ခွင့်ရသည်ဟုပင် ဆိုရမည်။

ဂန္ဒီ၏ ထူးချွန်ပြောင်မြောက်သော ခေါင်းဆောင်မှုပညာ (Gandhi’s Outstanding Leadership) စာအုပ်ကား ကျွန်တော်၏ အိန္ဒိယပြည်နှင့် ပတ်သက်သော သတ္တမမြောက်စာအုပ် ဖြစ်ပါသည်။

(၂)

မဟတ္တမဂန္ဒီအကြောင်းကိုကား အထူးပြောစရာ မလိုတော့ပါ။ ကမ္ဘာသိ မြန်မာသိခေါင်းဆောင်ကြီး ဖြစ်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် သူ၏ အကြမ်းမဖက်သောနည်း (အဟိံသ)တိုက်ပွဲ မဟာဗျူဟာကား အထင်ရှား အထူးခြားဆုံးဖြစ်ပါသည်။ ဤနည်းဖြင့် ဂန္ဒီသည် လက်နက်အင်အား ရုပ်ဝတ္ထုအင်အား လွန်စွာ သာလွန်ကြီးမားသော ဗြိတိသျှအင်ပါယာကြီးကို သွက်သွက်ခါအောင် လှုပ်ယမ်းပစ်နိုင်ခဲ့၏။ ဆူဘတ်ချန္ဒရာဘို့စ်၏ လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲက မအောင်မြင်ခဲ့သော်လည်း ဂန္ဒီ၏ အကြမ်းမဖက်နည်းကား အောင်မြင်ခဲ့သည်။ ဤအကြမ်းမဖက်နည်းကား ဂန္ဒီခေတ် အိန္ဒိယပြည်တွင်သာ အောင်မြင်မှုရခဲ့သည် မဟုတ်။ ၂၁ ရာစုနှစ် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်တွင် ဆင်နွှဲခဲ့ကာ အောင်ပွဲများ ရခဲ့၏။ တိုက်ပွဲအသီးသီးတွင် မိမိထက် လက်နက်အင်အား အလွန်ကြီးသော၊ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှု ကမ်းကုန်သောစစ်အာဏာရှင် အသီးသီးကို ချေမှုန်း အောင်မြင်ခဲ့သည့် သာဓကများစွာ ရှိ၏။ ဝေးဝေးကြည့်စရာပင် မလိုပါ။ ကျွန်တော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်းဝင်သော ၈၈ အရေးအခင်း၊ ရွှေဝါရောင်အရေးအခင်း စသည်တို့သည် အကြမ်းမဖက်သော ဂန္ဒီနည်း၏ အနုနည်းပွဲတွေ့ လက်တွေ့ အောင်မြင်မှုများပင် ဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာကျော် အာရပ်နွေဦး တော်လှန်ရေးကို တူနီရှားနိုင်ငံမှ စခဲ့၏။ တူနီးရှားနိုင်ငံကို ၂၄ နှစ်တိုင်တိုင် အုပ်ချုပ်ခဲ့သော အာဏာရှင် သမ္မတ "ဇီနီအယ်လ်အဘီဒင်ဘင်အလီ" ပြုတ်ကျခဲ့၏။ တူနီးရှား အရေးအခင်းသည် မည်သည့်နိုင်ငံရေးပါတီ၊ မည်သည့်ခေါင်းဆောင်မှ မရှိဘဲ ပြည်သူ့အင်အားဖြင့် အကြမ်းမဖက်သောနည်းကို သုံးပြီး အောင်ပွဲရခဲ့ခြင်း ဖြစ်၏။ တူနီရှားမှ စခဲ့သော အာရပ်နွေဦးသည် အီဂျစ်နိုင်ငံသို့ပါ ကူးစက်သွားကာ သမ္မတ မူဘာရက်သည် ပြုတ်ကျသွားခဲ့၏။

လူငယ်ရော၊ လူလတ်ရော၊ အသက်အရွယ်ကြီးရင့်သူများပါ လူတန်းစားအလွှာအသီးသီး အီဂျစ်ပြည်သူအပေါင်းတို့ လမ်းပေါ်ထွက် ဆန္ဒပြကြရာ အလွန် အင်အားတောင့်တင်းသော အီဂျစ်သမ္မတ မူဘာရက်သည် ၁၈ ရက်အကြာတွင် သမ္မတရာထူးမှ ဆင်းပေးခဲ့၏။ တူနီးရှားနှင့် အီဂျစ်နိုင်ငံတို့တွင် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သော ပြည်သူ့အုံကြွမှု အောင်ပွဲသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသ၌ မြောက်အာဖရိက အာရပ်နိုင်ငံများသို့ပါ ကူးစက်ခဲ့၏။

ဤသည်ကို ကြောက်ရွံ့သော လစ်ဗျားနိုင်ငံမှ ကဒါဖီက ဆန္ဒပြမှုများကို ရက်ရက်စက်စက် နှိပ်ကွပ်၏။ မီးသတ်ပိုက် မျက်ရည်ယိုဗုံးတို့အပြင် ကျည်ဆန်အစစ်နှင့်ပါပစ်၏။ ကဒါဖီသည် သူ ၄၂ နှစ်တိုင် အုပ်ချုပ်ခဲ့မှုအပေါ် သံယောဇဉ်တွယ်နေ၏။ နောက်ဆုံးကဒါဖီ အလွတ်ရုန်း ထွက်ပြေးရ၏။ သူ ပုန်းအောင်းရာနေရာ သိမ်းပိုက်သောအခါ သူ့ကို အသေပစ်သတ်ခဲ့ကြ၏။

အီရတ်မှ ဆက်ဒမ်ဟူစိန်သည်လည်း နွေဦးတော်လှန်ရေးထဲ၌ လွင့်ပါးသွားခဲ့ရသည်။ ဤသည်တို့မှ အကြမ်းမဖက်နည်း သို့မဟုတ် ဂန္ဒီနည်းများ၏ အောင်ပွဲပင် ဖြစ်သည်။

ကျွန်တော် ဤစာအုပ်ရေးနေစဉ်အတွင်း ကမ္ဘာ့ဒေသ အတော်များများတွင် အကြမ်းဖက် ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လျက် ရှိနေ၏။ အထူးသဖြင့် နူကလီးယား စစ်နှုတ်ခမ်းဝမှ ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ် အရေးအခင်းကား မထိတ်သာမလန့်သာ အခြေအနေ ဖြစ်နေ၏။ မြောက်ကိုရီးယား၏ နူကလီးယား ခြိမ်းခြောက်မှုမှာ အမေရိကန် အစိုးရအဖို့ ခေါင်းခဲစရာဖြစ်နေ၏။ မြောက်ကိုရီးယားနှင့် အမေရိကန်တို့ ဆက်ဆံရေးအခြေအနေက အဆိုးရွားဆုံး အနေအထားသို့ ရောက်နေ၏။ ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်တွင် စစ်ရိပ်စစ်ငွေ့သန်းနေသည်။ ပို၍ တိတိကျကျ ပြောရလျှင် နူကလီးယား အရိပ်အငွေ့များ သန်းနေသည်ဆိုက ပိုမှန်ပါလိမ့်မည်။ ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်က စစ်နှုတ်ခမ်းဝသို့ ရောက်နေပြီ။ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းက စိုးရိမ်တကြီး ရင်တလှပ်လှပ်နှင့် စောင့်ကြည့်နေကြ၏။ တရုတ်နှင့် ရုရှားက ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်း ဆောင်ရွက်ရန် နှစ်ဖက်စလုံးကို မေတ္တာရပ်ခံထားသည်။ ဂျပန်နှင့် တောင်ကိုရီးယားတို့ကား သေနတ်ပြောင်းဝတွင် အချိန်ခံထားခံရသူများအဖြစ် မှတ်ယူကြကာ ၎င်းတို့၏ လုံခြုံရေးအတွက် အပြင်းအထန် လုံးပန်းနေကြ၏။

ဤအချိန် ဤကာလတွင် ဂန္ဒီ၏ အကြမ်းမဖက်နည်းကို မည်မျှထိ သုံးနိုင်ပါမည်နည်း။ နူကလီးယားအန္တရာယ် ထိပ်ဆုံးဆင့် ရောက်နေချိန်တွင် နှစ်ဦးနှစ်ဖက် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်တိုက်ပွဲဆင်၍ကား ဤခေတ်ဤကာလတွင် မရနိုင်တော့ပြီ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် သူ့မှာလည်း နူကလီးယား အဖျက်လက်နက်တွေ ရှိနေပြီး သူကလည်း သူ့ကို နည်းနည်းလေး ထိလိုက်သည်နှင့် နူကလီးယားလက်နက်ဖြင့် ပြန်လည် တုံ့ပြန်မည် မုချဖြစ်၏။

"အမေရိကန် စစ်ရေးအရ ဆောင်ရွက်မယ့်လမ်းကို ရွေးချယ်ရဲလို့ လက်ဦးမှုရယူပြီး ဌာနချုပ်တွေကို ရှင်းလင်းတိုက်ခိုက်မယ်ဆိုရင် မြောက်ကိုရီးယားကလည်း အမေရိကန်ဘက်က လိုလားတဲ့ စစ်ရေးပုံစံအတိုင်း တုံ့ပြန်ဖို့ အဆင်သင့်ပါပဲ" ဟု မြောက်ကိုရီးယားက အတိအလင်းပြောခဲ့၏။

မြောက်ကိုရီးယား၏ နူကလီးယားထိပ်ဖူးကို သယ်ဆောင်နိုင်မည့် ဒုံးကျည်နည်းပညာက အမေရိကန်အထိ ရောက်အောင် ပစ်နိုင်၊ မပစ်နိုင် မသေချာလှသော်လည်း အနီးအနားက အမေရိကန်၏ မဟာမိတ်နိုင်ငံများ ဖြစ်ကြသော ဂျပန်နှင့် တောင်ကိုရီးယားကိုကား ပစ်နိုင်တာ သေချာနေ၏။ ထိုကြောင့် များမကြာမီနှစ်များအတွင်းတွင် ဂျပန်နှင့် တောင်ကိုရီးယားတို့ကလည်း ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် ကာကွယ်ရန် နူကလီးယားလက်နက် ဖျက်သိမ်းရေးဟူသော အသံတွေ ကြွေးကြော်နေရင်းမှပင် ကမ္ဘာအနှံ့ နူကလီးယားလက်နက်တွေ မှိုလိုပေါက် ပေါများလာကြတော့မည်။

ဤအချိန် ဤအခြေအနေတွင် ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင် အသီးသီးနှင့် နိုင်ငံရေးသမားတို့အနေနှင့် ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းရမည့် လက်နက်ကား ဂန္ဒီ၏ အကြမ်းမဖက်နည်းသာလျှင် တစ်ခုတည်းသော ရွေးချယ်စရာ ဖြစ်လာလိမ့်မည်။

ဤစာအုပ်တွင် စာရေးသူ သံအမတ်ကြီးဟောင်း ပါစကယ် အယ်လင် နာဇရက်သ်က ဂန္ဒီ၏ ခေါင်းဆောင်မှုပညာ ထူးခြားချက်များကို အပြည့်အဝ တင်ပြထား၏။ နိုင်ငံအသီးသီးမှ ဂန္ဒီနည်းကို လက်တွေ့အသုံးချ အောင်မြင်ခဲ့ပုံများလည်း ဥပမာ သာဓကများစွာဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။

မဟတ္တမဂန္ဒီအကြောင်း စာအုပ်များစွာ ထွက်ခဲ့ပြီးပါပြီ။ သို့သော် မစ္စတာ ပါစကယ်အယ်လင် နာဇရက်သ် ရေးသားသော ဂန္ဒီ၏ ထူးချွန်ပြောင်မြောက်သော ခေါင်းဆောင်မှုပညာ စာအုပ်ကဲ့သို့ ဂန္ဒီ၏ ခေါင်းဆောင်မှုအရည်အသွေးကို အသေးစိတ် ခွဲခြားစိတ်ဖြာသုံးသပ်ထားသော စာအုပ်မိုး တစ်ခါမျှ မထွက်ဘူးသေးပါ။ ယခုအချိန်ကဲ့သို့ အကြမ်းဖက်မှုမျိုးစုံ လွှမ်းမိုးနေသော ကမ္ဘာကြီးအတွက် ယခုစာအုပ်သည် အသင့်တော်၊ အလျော်ညီဆုံးစာအုပ်ဖြစ်သဖြင့် မြန်မာစာဖတ်ပရိသတ်အတွက် ဝမ်းမြောက်ဂုဏ်ယူစွာ မြန်မာပြန်ဆိုလိုက်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးတွင် ဘာသာပေါင်း ၂၀ ကျော် ပြန်ဆိုခဲ့ပြီးသော စာအုပ်ကို မြန်မာဘာသာဖြင့် ပြန်ဆိုခွင့်ရသည့်အတွက် ကျွန်တော် အလွန် ဝမ်းမြောက် ဂုဏ်ယူမိပါသည်။

ဟိန်းလတ်

၁၃၇၉ ခုနှစ်၊ မြန်မာနှစ်ဆန်း (၁)ရက်

ခေါင်းဆောင်မှုလိုအပ်ချက်များနှင့်

ထင်ရှားသော ခေတ်သစ်ခေါင်းဆောင်များ

ရာ့ဇ်ဝေါလ်ဒိုအီမာဆင်က "ကြီးမြတ်သောပုဂ္ဂိုလ်များဟူသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာက ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အင်အားထက် ပိုမိုအားကောင်းသူများသာဖြစ်၍ သူတို့၏ အတွေးအခေါ်များသည် ကမ္ဘာကို လွှမ်းမိုးခြင်း ဖြစ်သည်" ဟုပြောခဲ့သည်။

အမေရိကန်ခေါင်းဆောင်မှုပညာ ဂုရုကြီး ဂျွန်းမက်ဆွဲကလည်း ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်ရန် မရှိမဖြစ် လိုအပ်ချက် နှစ်ဆယ့်တစ်ချက်ကို တင်ပြခဲ့၏။ စရိုက်လက္ခဏာ၊ သြဇာတိက္ကမ၊ ကတိ၊ ဆက်ဆံရေးပြေပြစ်မှု၊ ပြိုင်ဆိုင်မှု၊ ရဲစွမ်းသတ္တိ ထိုးသွင်းသိမြင်မှု၊ အာရုံစူးစိုက်မှု၊ ရက်ရောမှု၊ ကိုယ်စွမ်းကိုယ်စ၊ နားထောင်တတ်မှု၊ စိတ်အားထက်သန်မှု၊ အပြုသဘောရှုမြင်တတ်မှု၊ ပြဿနာ ဖြေရှင်းတတ်မှု၊ ပေါင်းသင်းဆက်ဆံမှု၊ တာဝန်ယူမှု၊ လုံခြုံစိတ်ချမှု၊ မိမိဘာသာမိမိ ထိန်းသိမ်းတတ်မှု၊ အလုပ်အကျွေးပြုမှု၊ သင်ယူနားလည်မှုနှင့် အမြင်ကျယ်မှုတို့ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ခေါင်းဆောင်မှု ဖွင့်ဆိုချက် အကျဉ်းချုပ်အနေနှင့် သူက ဗြိတိသျှဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဘားနတ်မောင်ဂိုမာရီ၏ "ခေါင်းဆောင်မှုဆိုတာ အမျိုးသားအမျိုးသမီးတွေကို ဘုံရည်ရွယ်ချက်ရယ်၊ ယုံကြည်မှုရှိတဲ့ စရိုက်လက္ခဏာဖြစ်အောင်ရယ်၊ လှုံဆော်စည်းရုံးနိုင်တဲ့ စွမ်းရည်နဲ့ ဆန္ဒကို ခေါ်ဆိုတာပဲ"ဟူသော ပြောစကားကို ကိုးကားခဲ့၏။

အထက်ဖော်ပြပါ ခေါင်းဆောင်အရည်အချင်း လိုအပ်ချက်များတွင် အမြင်ကျယ်မှုကို နောက်ဆုံးစာရင်းတွင် ဖော်ပြထား၏။ မည်သို့ဆိုစေ ၎င်းသည် အဦးဆုံးသော လိုအပ်ချက်ဖြစ်သည်။ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးသည် သူ့ပြည်သူများကို မည်သည့်နေရာသို့ ဦးဆောင်ခေါ်ယူသွားရမည်ကိုလည်းကောင်း၊ ထိုနေရာသို့ မည်သည့်နည်းနှင့် ခေါ်ဆောင်သွားရမည်ကိုလည်းကောင်း သိရမည်။ ထို့အပြင် သူတို့ ရောက်ရှိနေဆဲ ဆိုးရွားသော နေရာမှ ပိုမိုကောင်းမွန်သောနေရာသို့ ပြည်သူကို သူက ဦးဆောင်သွားရမည်။ ထိုရည်ရွယ်ချက် ပြည့်မြောက်အောင် အမြင်ကျယ်မှုအပြင် စရိုက်လက္ခဏာ၊ သြဇာတိက္ကမ၊ ကရုဏာ၊ ရဲစွမ်းသတ္တိ၊ သံန္နိဋ္ဌာန်၊ ရည်မှန်းချက်၊ ဆက်ဆံရေးပြေပြစ်မှု၊ စည်းရုံးတတ်မှု၊ အုပ်ချုပ်စီမံတတ်မှု၊ မဟာဗျူဟာမြောက် ကျွမ်းကျင်မှု၊ စိတ်သဘောထား ကြီးမြတ်မှု၊ မိမိကိုယ်မိမိ ယုံကြည်မှု၊ မျိုးချစ်စိတ် ထက်သန်မှုနှင့် လောကအမြင် ကျယ်ပြန့်မှုတို့လည်း ရှိမှသာလျှင် သူ့ပြည်သူများကို လှုံ့ဆော်ဦးဆောင်နိုင်ပါမည်။ ရိုးရာနိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ သိပ္ပံ၊ လူမှုရေး၊ ဘာသာရေး သို့မဟုတ် အတွေးအခေါ်များကို ကျော်လွန်ကာ သမိုင်းတွင် ထာဝရ မပျက်ပြယ်နိုင်သော အမှတ်လက္ခဏာကို ချန်ထားရစ်နိုင်ရပါမည်။ ထိုအမှတ်လက္ခဏာက လူမှု အသိုင်းအဝန်း၊ အမျိုးသား ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာနှင့် အသိဉာဏ်ပိုင်းဆိုင်ရာတို့ ပို၍ကြာရှည်ခံလေ ပိုအကျိုးကျေးဇူးများလေ၊ သူ၏ အနာဂတ်အမြင်က ပိုပြီး တိကျမှန်ကန်လေဖြစ်ကာ ထိုခေါင်းဆောင်မှု ပို၍ထင်ရှားကျော်ကြားမည် ဖြစ်ပါသည်။

ခေတ်သစ်သမိုင်းကို လေ့လာကြည့်လျှင် ပြင်သစ်တော်လှန်ရေးသည် နိုင်ငံများ၏ ခေတ်သစ် ရှေ့တော်ပြေးဟု ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ခံထားရမည်။ ထိုအချိန်က ထင်ရှားသော ခေါင်းဆောင်ကြီးများ ဖြစ်ကြသည့် နပိုလီယံ၊ ဘိုလီဗော၊ လင်ကွန်း၊ လီနင်၊ ကီမားအာတာတပ်၊ ဟစ်တလာ၊ ချာချီ၊ ရုစဗဲ့၊ စတာလင်၊ ဂန္ဒီ၊ နေရူး၊ မော်စီတုံး၊ ဟိုချီမင်း၊ ဂမာဒလ်နာဆာ၊ ဂျွန်အက်ဖ်ကနေဒီ၊ ဖီဒယ်ကတ်စထရို၊ မာတင်လူသာကင်း၊ အင်ဒီရာဂန္ဒီ၊ အယာတိုလာခိုမေနီ၊ အန်ပါဆဒက်၊ မာဂရက်သက်ချာ၊ နယ်လ်ဆင်မင်ဒဲလား၊ လက်ချ်ဝါလက်ဆာ၊ ပက်ကလပ်ဖ် ဟာဗယ်လ်၊ ကိုရာဇန်အကွီနိုနှင့် ၁၄ ဆက်မြောက် ဒလိုင်းလားမားတို့သည် ခေါင်းဆောင်များအနေနှင့် ထင်ရှားခဲ့ကြ၏။ သူတို့အားလုံးသည် သူတို့၏ ပြည်သူများကို ရိုးရာဥခွံများထဲမှ ကျော်လွန်ဖောက်ထွက်စေပြီး သမိုင်းတွင်မည့် အမှတ်လက္ခဏာများ ရေးထိုးခဲ့ကြ၏။ ထိုအမှတ်လက္ခဏာများသည် ကြီးသည် ငယ်သည်ဖြစ်စေ၊ လိုလားသည်ဖြစ်စေ၊ မလိုလားသည်ဖြစ်စေ၊ ပြည်တွင်း၊ ဒေသတွင်း၊ ကမ္ဘာတွင်းဖြစ်စေအရေးမကြီးပါ။

နိုင်ငံတကာမှ လေးစားသော ခေါင်းဆောင်တိုင်းသည် လက်နက်ခွန်အားထက် အမှန်တရားကို ပိုချစ်မြတ်နိုးကြ၏။ အမုန်းတရား အကြမ်းဖက်မှုနှင့် စစ်ပွဲအစား သစ္စာတရား၊ တရားမျှတမှုနှင့် အကြမ်းမဖက်မှုတို့ကို ပိုတန်ဖိုးထားကြသည်။ လင်ကွန်းက "အမှန်တရားဟာ လက်နက် ခွန်အားထက် စွမ်းပကားရှိတယ်ဆိုတာ ကျုပ်တို့ ယုံကြည်ထားရမယ်။ ဒီယုံကြည်ချက်နဲ့ အဆုံးစွန်ထိ ကျုပ်တို့တာဝန်ကို ရဲရဲဝံ့ဝံ့ ထမ်းဆောင်သွားကြရမယ်" ဟု ပြောခဲ့သည်။ ထိုစကားကို ပြောခဲ့သည်မှာ နှစ်ပေါင်း ၁၅၀ ကျော်ခဲ့သော်လည်း ယခုတိုင် စွမ်းပကား ထက်မြက်နေဆဲ။ နပိုလီယံ၏ စကားများကလည်း သူ့ကို အကျဉ်းချထားသည့် ဝေးလံခေါင်သီသော စိန့်အယ်လီနာ အကျဉ်းထောင်ကို ကျော်လွန်ခဲ့သည်။ " ကမ္ဘာပေါ်မှာ ပါဝါစွမ်းပကားက နှစ်ခုတည်းရှိတယ်။ စိတ်ဓာတ်နဲ့ ဓားပဲ။ ရေရှည်ကျရင် ဓားကို စိတ်ဓာတ်က အမြဲတမ်း အနိုင်ရစမြဲ"ဟု နပိုလီယံက ပြောခဲ့သည်။ ဟစ်တလာကလည်း အောင်နိုင်သူဆိုတာ အမှန်ကိုသာပြောရင် ထပ်ပြီး "အမေ့မခံရပါဘူး" ဟု ပြောခဲ့သည်။ ချာချီကလည်း "စစ်ပွဲမှာ မုသားရဲ့ သက်တော်စောင့်ကို သစ္စာတရားတိုင်းက နိုင်တယ်" ဟု ပြောခဲ့၏။

နိုဘယ်လ်ဆုရှင် ဒက်စမွန်တူးတူးက ၂၀၀၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ဘန်ဂလို အိန္ဒိယသိပ္ပံတက္ကသိုလ်၌ လူသားတို့အတွက် မျှော်လင့်ချက် ရှိသေးသလား ဟူသော ဟောပြောချက်ကို ဟောပြောခဲ့ရာ ကျွန်တော်တို့ ချီးကျူးကြရသူတွေ၊ မြတ်နိုးချစ်ခင်ရသူတွေဟာ ယောက်ျားပီသလွန်းလို့ မဟုတ်ဘူး၊ တက်ကြွ ထက်သန်လွန်းလို့ မဟုတ်ဘူး၊ အောင်မြင်ကြလွန်းလို့ မဟုတ်ဘူး၊ ကျွန်တော်တို့ သိပ်ကြည်ညိုလေးစားကြတဲ့သူတွေဟာ မဟတ္တမဂန္ဒီ၊ မာတင်လူသာကင်းဂျူနီယာ၊ ဒလိုင်းလားမား၊ မာသာထရီဆာ၊ နယ်လ်ဆင် မင်ဒဲလားတို့ပဲ၊ ဘာကြောင့်လဲ။ ဘာကြောင့်လဲ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ သူတို့က ကောင်းကြလို့ပဲ။ ကျွန်တော်တို့ လူဖြစ်လာကြတာဟာ ကောင်းဖို့အတွက်၊ ချစ်ကြဖို့အတွက်၊ နူးညံ့ဖို့အတွက်၊ ကရုဏာထားဖို့အတွက်၊ ဝေမျှဖို့အတွက်ပဲ။ ဝိရောဓိသဘောပြောရရင် အလယ်အလတ်တွေက အကန့်အသတ်မဲ့တွေအတွက် ဖန်ဆင်းပေးထားတာပဲ ဟု ဟောပြောခဲ့၏။

အထင်ရှား အကျော်ကြားဆုံး ခေါင်းဆောင်

လေးစားအပ်သော အောင်မြင်မှုများနှင့် သမိုင်းဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော် အားပေးမှုဆိုင်ရာ အကျိုးသက်ရောက်မှုများအရဆိုလျှင် ဂန္ဒီသည် ခေတ်သစ်ခေါင်းဆောင်များအနက် အထင်ရှားဆုံးဖြစ်၏။ သမိုင်းတစ်ခေတ်၏ အကြမ်းတမ်းဆုံးကာလတွင် အကြမ်းမဖက်သောနည်းနှင့် အကြီးမားဆုံး အင်အားအရှိဆုံး အင်ပါယာကြီးကို ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်ခဲ့ကာ အိန္ဒိယ၏ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပဉ္စမမြောက် လူဦးရေအများဆုံး နိုင်ငံကြီးလည်း ဖြစ်၏။ ဂန္ဒီကြီးက အကြမ်းမဖက်သော ပြည်သူ့တိုက်ပွဲက ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ ကိုလိုနီဆန့်ကျင်ရေးတွင် အောင်ပွဲရစေခဲ့တာ အမေရိကနှင့် တောင် အမေရိကတို့တွင် လူမျိုးရေးဖိနှိပ်မှုများကိုလည်း တွန်းလှန်နိုင်ခဲ့၏။

ပိုလန်၊ ရိုမေနီးယား၊ ဟန်ဂေရီ၊ ချက်ကိုစလိုဗားကီးယား၊ လစ်သူယေးနီးယား၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ ဆိုဗီယက်ယူနီယံ၊ ချီလီ၊ ဆားဗီးယား၊ ဂျော်ဂျီယာ၊ ယူကရိန်း၊ ဥဇဘက်ကစ္စတန်၊ တူနီးရှားနှင့် အီဂျစ်နိုင်ငံတို့၏ အာဏာရှင်စနစ်ကိုလည်း ချုပ်ငြိမ်းစေခဲ့၏။ သူရဲကောင်းပီသစွာတိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သော တိဘက်နှင့် မြန်မာပြည်သူများနှင့် ဂေဟဗေဒပညာရှင်များ၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းမှုများ၊ လူမှုရေးလှုပ်ရှားမှုများနှင့် ကမ္ဘာအနှံ့မှ အခြားသူများသည်လည်း သူ၏ လှုံ့ဆော်မှုများဖြင့် ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အပြင် သူ့အကြောင်း ရေးသားသော စာအုပ်များစွာ၊ သူ့သတင်းအချက်အလက်ဌာနများစွာ၊ အသင်းအဖွဲ့များစွာလည်း ကမ္ဘာအနှံ့တွင်ရှိပြီး သူ၏ အကြမ်းမဖက် နည်းဗျူဟာသည် အခြားသော ခေတ်သစ် ခေါင်းဆောင်များစွာထက် ပိုမိုလွှမ်းမိုးသာလွန်ခဲ့၏။ ဖိလစ်ဂလပ်စ်၏ ဆတြာဂရာဟ အော်ပရာဇာတ်ကြီးကိုလည်း သက္ကဋဘာသာနှင့် သီဆိုကြပြီး၊ အမေရိကန်နှင့် ဥရောပမြို့ကြီးများမှ ဇာတ်ရုံကြီးများတွင် ဂုဏ်ပြု ကပြခဲ့ကြ၏။ ရစ်ချက်အက်ဝင်ဘားရား၏ ဂန္ဒီရုပ်ရှင်ကိုလည်း အခြားသော ခေတ်သစ်ခေါင်းဆောင်များအကြောင်း ရုပ်ရှင်ထက် ပရိသတ် ပိုမိုများပြားစွာ ကြည့်ခဲ့ကြ၏။ ၁၉၉၉ ခုနှစ်က ထောင်စုနှစ်လူသား မဲဆန္ဒခံယူခဲ့ရာ ဂန္ဒီသည် တစ်နေရာတွင် နံပါတ်တစ်၊ အခြားတစ်နေရာတွင် နံပါတ်သုံး၊ စာရင်းပေါက်ခဲ့၏။

စွမ်းပကားအရှိဆုံးအင်အား ရုပ်ရှင် ဇာတ်လမ်းတွဲများ (ယော့ဇင်မားမန်းအဖွဲ့နှင့် ဝါရှင်တန်ဒီစီ ဝီတာ အဖွဲ့က ထုတ်လုပ်) သည့် မော်ကွန်းရုပ်ရှင်များတွင် အိန္ဒိယ၊ အမေရိက၊ တောင်အာဖရိက၊ ဒိန်းမတ်၊ ပိုလန်၊ ချီလီတို့မှ အောင်မြင်သော အကြမ်းမဖက်တိုက်ပွဲများကို တင်ပြခဲ့သည်။ ထိုရုပ်ရှင်များ အားလုံး၏ ခေါင်းစည်းတွင် ၂၀ ရာစုကို ပြောင်းလဲစေခဲ့သော ဂန္ဒီ၏ အကြမ်းမဖက်စွမ်းအင် ရှာဖွေတွေ့ရှိသူ ဟု စာတန်းရေးထိုးထား၏။ ဤသို့သော ပုံစံမျိုး အခြား ခေတ်သစ်ခေါင်းဆောင်များထဲတွင် ပြော၍ရသူ အတော်ကလေးရှားပါးသည်။

ခေတ်သစ်ခေါင်းဆောင်များနှင့် ပတ်သက်၍ လူဝီဖစ်ရှားက လက်ရှိသမိုင်းတွင် ချာချီ၊ ရုစဗဲ့၊ လွိုက်ဂျော့၊ စတာလင်၊ လီနင်၊ ဟစ်တလာ၊ ဝဒရိုးဝီလဆင်၊ ကိုင်ဇာ၊ လင်ကွန်း၊ နပိုလီယံ၊ မက်တာနစ်ရှ်၊ တာလီရန် စသည်တို့တွင် ထင်ရှားကြီးကျယ်၏။ လူတို့၏ စိတ်အပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော ခေါင်းဆောင်အနေနှင့် ကားလ်မတ်ခ်နှင့် ဂန္ဒီကိုနှိုင်းယှဉ်ဖော်ပြထား၏။ ဂန္ဒီကို ခရစ်တော်၊ ဗုဒ္ဓတို့အပြင် ဟိဘရူးပရော်ဖက်များ၊ ဂရိသူတော်စင်များ နှင့်လည်း နှိုင်းထား၏။ ဂန္ဒီသည်သာလျှင် ခေတ်သစ်ကာလနှင့် ခေတ်သစ်ဥပဒေကို အသုံးချနိုင်သူဟုလည်း ချီးကျူးပါသည်။ သူက ထာဝရဘုရားသခင်နှင့် ဘာသာရေးအကြောင်းတရား မဟော။ သူက သက်ရှိထင်ရှား၊ တရားဒေသနာ ဖြစ်၏။ သာကီပါဝါ ဓနဥစ္စာနှင့် ပကာသနတို့ တန်ဖိုးထား လွှမ်းမိုးသော ကမ္ဘာတွင် သူသည်သာ သူတော်စင် စစ်စစ်ဧကန်ဖြစ်သည်။

ကျွန်တော်တို့ လိုအပ်သော၊ ထိုက်တန်သော ခေါင်းဆောင်မှုသည် ထာဝရတန်ဖိုးများ ပေါ်တွင်အမြစ်တွယ်နေ၏။ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာကြည့်လျှင် ကောင်းမွန်ပြီး ယုံကြည်လောက်သော ခေါင်းဆောင်မှုက မှန်ကန်သော လှုပ်ရှားမှုအတွက် စာရိတ္တပိုင်းဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်များပင် ဖြစ်၏။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် သမိုင်းအရ ရေရှည်တွင် သစ္စာတရား တစ်ခုတည်းသည်သာ အောင်ပွဲခံ၍ ဖြစ်၏။ အတက်ပညာဆိုင်ရာ အသိတရားတစ်ခုတည်းအပေါ် လုံးဝဥဿုံ အခြေခံခြင်းက ခေါင်းဆောင်မှုကို မလိုအပ်။ မှန်ကန်သော ရွေးချယ်မှုများရရှိရန် ခေါင်းဆောင်များသည် ကမ္ဘာ့အထင်ရှားဆုံး စာရိတ္တပိုင်းဆိုင်ရာ ဒဿနပညာရှင်များနှင့် ခက်ခဲသော ပြဿနာများစွာကို အသုံးချဖြေရှင်းပေးမှုအပေါ် နက်ရှိုင်းစွာ နားလည်ရန်လိုအပ်သည်။

ပြီးခဲ့သော ဆယ်စုနှစ် ခြောက်နှစ်အတွင်းတွင် ကမ္ဘာ့မြင်ကွင်းက အကြီးအကျယ်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ နိုင်ငံတိုင်း နီးပါး လိုလို ယခုအခါ လွတ်လပ်ရေး ရနေကြပြီး သူတို့ဘာသာ သူတို့ အုပ်ချုပ်နေကြပြီ။ ခေတ်သစ် နည်းပညာက ကမ္ဘာကြီးကို ချုံ့ပစ်လိုက်သည်။ ယခင် ကာလပေါင်းများစွာ ရက်သတ္တပတ်ပေါင်းများစွာ သွားလာရသော ခရီးသည် ယခုနာရီပိုင်းအတွင်း အရောက်သွားနိုင်ပြီ။ အသံ၊ စာသား။ ရုပ်ပုံ သတင်းများကို စက္ကန့်ပိုင်းအတွင်း ထုတ်လွှင့်နိုင်ခဲ့ပြီ။ တစ်ဖက်ကလည်း ဖျက်ဆီးစွမ်းအားမြင့်သော လက်နက်များကြောင့် မြို့ကြီးများကိုလည်း စက္ကန့်ပိုင်းအတွင်း ပြာကျစေနိုင်ပြီး စီးပွားရေးလောကကြီးကိုလည်း ဧရာမလုပ်ငန်းကြီးများ၊ ကြီးမားသော ကော်ပိုရေးရှင်းကြီးများက ကြီးစိုးထားကာ လူသန်းပေါင်းများစွာ ကို ထိန်းချုပ်ထားကြ၏။ သူတို့ကို နိုင်ငံအသီးသီး၏ ဥပဒေများကလည်း အနည်းအပါးမျှသာ ထိန်းချုပ်နိုင်ကြ၏။ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကြီးကို ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းမှာ စစ်၏အနိဋ္ဌာရုံများကို ဖယ်ရှားနိုင်ရနဖြစ်၏။ သို့သော် စူပါပါဝါများက ကမ္ဘာကြီးကို လွှမ်းခြုံကြီးစိုးဆဲဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် အသိဉာဏ် လမ်းပွင့်ပြီး ယုံကြည်လောက်သော ခေါင်းဆောင်မှုသည် ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာတွင် အရေးတကြီး လိုအပ်နေ၏။

ဂန္ဒီ၏ ခေါင်းဆောင်မှုကို အကဲဖြတ်ခြင်း

ဆွန်ယက်ဆင်၏လမ်းစဉ်ကို တရုတ်ကလိုက်ကာ ဓားကိုကောက်ကိုင်ပြီး ဂျပန်တို့ လက်ထဲကျသွား၏။ လက်နက်မရှိသော အိန္ဒိယက သမိုင်းတွင် အထူးဆန်းဆုံး ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးကို ခေါင်းဆောင်အဖြစ် လက်ခံကာ သေနတ်မကိုင်သော သူတော်စင် ဦးဆောင်သည့် တော်လှန်ရေးအား ကမ္ဘာကို ပြသခဲ့သည်။ သူက ခရစ်တော်အကြောင်းကို နှုတ်က မပြော။ သို့သော် ခရစ်တော်၏ တရားတော်အားလုံးကို လိုက်နာခဲ့သည်။ အစစ်စီမှ စိန့်ဖရန်စစ်၏ နောက်ပိုင်းတွင် နူးညံ့သိမ်မွေ့မှု၊ စိတ်မဝင်စားမှု၊ ရိုးရှင်းမှု၊ ခွင့်လွှတ်မှုတို့ဖြင့် ရန်သူတို့အပေါ် ဆက်ဆံ တုံ့ပြန်သူဟူ၍ ဂန္ဒီတစ်ဦးတည်းသာ ရှိသည်။

(ဝီလ်ဒူးရန့်)

ဂန္ဒီတွင် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံး၏ အနာဂတ်ရှိ၏။ ဤအနာဂတ်ကို ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဘာတွေဖြစ်ပျက်သည်။ ဘာတွေဖြစ်ပျက်ရမည်ဟူသော ပေတံများဖြင့် တိုင်းတာ၍ မမြင်နိုင်။ ပို၍အရေးကြီးသည်မှာ ပြည်တွင်း လူမှုအပြောင်းအလဲ၌ ပြည်တွင်း ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်မှုအခြေခံ အုတ်မြစ်တစ်ခု ပေါ်ထွန်းခဲ့၏။ အီလက်ထရွန်နစ် ပြည်သူမှပြည်သူသို့ ဆက်သွယ်ရေးကြောင့် ကမ္ဘာကြီးက ပိုမိုနီးကပ်လာ၏။ ကမ္ဘာကြီးသည် အိမ်တစ်အိမ်၊ မိသားစုတစ်ခု ဖြစ်လာပြီ။ ဂန္ဒီက ဤလမ်းကို ပြခဲ့၏။ ဤလမ်းသည်ပင် ပန်းတိုင်ဖြစ်သည်။

(ပါမောက္ခ ဂျိုဟန်ဇာလ်တန်)

တော်လှန်ရေးအများစုသည် ကြီးမားလှစွာသော ပြင်းပြသည့် ရည်မှန်းချက်များကို ဖန်တီးခဲ့သော်လည်း တကယ်တမ်းတွင် မည်သည့်အခါမျှ ပြည့်ဝသည် မရှိခဲ့။ အမေရိကန်တော်လှန်ရေးသည် လွတ်လပ်မှုကို ပြသခဲ့၏။ ၎င်းသည် ရည်မှန်းချက်ပင်ဖြစ်၏။ သို့သော် အာဖရိကန် အမေရိကန်များ၊ အမေရိကန် တိုင်းရင်းသားများ၊ အချို့သော အမျိုးသမီးများအတွက်ကား မဟုတ်ခဲ့။ ပြင်သစ်တော်လှန်ရေးကား သွေးထွက်သံယို သတ်ဖြတ်မှုများ ရှိခဲ့၏။ နောက်ပိုင်းတွင် ရာစုနှစ် တစ်စုစာမျှကြာသည့် ဘုရင်စနစ် ပေါ်ခဲ့၏။ ရုရှားနှင့် တရုတ်တော်လှန်ရေးတို့သည် အာဏာရှင်ကို မွေးဖွားပေးသည်။ ဖိနှိပ်မှုနှင့် ပုပ်သိုးရပ်တန့်မှုကို ဖြစ်စေ၏။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် လုပ်ကြံခံရသော ဂန္ဒီသည်ကား ခေတ်သစ်သမိုင်းတွင် အရေးအကြီးဆုံး ပုဂ္ဂိုလ်များထဲမှ တစ်ဦးအနေနှင့် ထင်ရှားလှသော သင်္ကေတအဖြစ် ထိုက်တန်စွာ ရရှိခဲ့သည်။ ကိုလိုနီဝါဒနှင့် ဖိနှိပ်သူများကို တိုက်ဖျက်ကာ ၂၀ ရာစုကမ္ဘာ၏ အများစုကို ပြောင်းလဲပစ်ခဲ့သည်။

(ပါမောက္ခ အယ်လင်ဘရင်ဒလီ)

ဂန္ဒီသည် ရွှံ့နွံတောထဲသို့ ဖြတ်သန်းဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ရွှံနွံဗွက်တောက မည်မျှသန့်စင်ကြောင်း ပြသခဲ့သူဖြစ်သည်။ သူကိုယ်တိုင်လည်း ရွှံ့နွံဗွက်တောထဲတွင် သန့်ပြန့်အောင် နေပြခဲ့သည်။ ဤသည်မှာ လူ့သမိုင်း အလှည့်အပြောင်းကာလတွင် သူ၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာစွမ်းအားနှင့် လူသားတို့အတွက် အရေးပါလှသော အလုပ်အကျွေးပြုခဲ့မှုပင် ဖြစ်သည်။

(အာနိုးလ်တွိုင်းဘီး)

ဂန္ဒီသည် အကြမ်းဖက်မှုမရှိသောစစ်ပွဲ၏ တိုးတက်မှုကို စမ်းသပ်ခဲ့သူဖြစ်၏။ သူ၏လုပ်ရပ်မှာ ရှေ့ဆောင်လမ်းပြဖြစ်၏။ သူ၏လုပ်ရပ်သည် သမိုင်း၏ ထင်ရှားမှုထဲတွင် ကျင့်ဝတ်အရလည်းကောင်း၊ နိုင်ငံရေးအရလည်းကောင်း၊ အဓိကတိုးတက်မှုကို ကိုယ်စားပြုခဲ့သည်။ ဂန္ဒီသည် စကားအနေနှင့်ရော လုပ်ရပ်အနေနှင့်ပါ တစ်စုံတစ်ဦးသည် ငြိမ်းချမ်းစွာနှင့် တက်ကြွစွာ ပြုမူဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် ဖိနှိပ်မှုနှင့် မတရားမှုများကို ထိရောက်သစွာ ဆန့်ကျင်နိုင်ခဲ့၏။

(ပါမောက္ခဂျင်းရှပ်)

သူ့ပြည်သူများ၏ခေါင်းဆောင်၊ ပြင်ပမှ မည်သည့် အထောက်အပံ့မှမရှိဘဲ အင်အားကို မသုံးသည့် အောင်မြင်သော တိုက်ပွဲဝင်သူ၊ ဥရောပ၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုကို သူ၏အသိပညာနှင့် ဂုဏ်သိက္ခာ ကြီးမြတ်မှုကို ပြသခဲ့သူ၊ ဤကဲ့သို့သော အသွေးအသားနှင့် ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးက ဤကမ္ဘာမြေပေါ်တွင် ပေါ်ထွန်းလာခြင်းသည်ကား ယုံကြည်ဖို့ ခက်ခဲလေစွ။

(အဲလ်ဘတ်အိုင်းစတိုင်း)

သမိုင်း၏ မအောင်မြင်မှုများကို စိန်ခေါ်နိုင်သည့် ပုဂ္ဂိုလ်မှာ မဟတ္တမဂန္ဒီပင် ဖြစ်၏။ သူက အိန္ဒိယတွင် အကြမ်းမဖက်ရေး ပေါ်လစီနှင့် နည်းပညာကို အသုံးချခဲ့၏။ ဂန္ဒီ၏ အကြမ်းမဖက်ရေးဝါဒမှာ ခေတ်သစ်အခြေအနေတစ်ခုကို ပေါ်ထွန်းစေခဲ့သည်။

(ပါမောက္ခ ရာဗ်အာ့ဂျင်း(စ်)

ဂန္ဒီလုပ်ဆောင်ခဲ့မှုများ - ကမ္ဘာနှင့် အိန္ဒိယ

ဂျင်းရှပ်က ဤသို့ရေးခဲ့သည်။

"ဂန္ဒီသည် ဇာဘုရင် နီကိုလပ်စ်၊ လီနင်၊ စတာလင်၊ ကိုင်ဇာဝီလင်နှင့် အဒေါ့ဖ်ဟစ်တလာ၊ ဝုဒ်ရို၊ ဝီလ်ဆင်နှင့် ဖရန်ကလင်ရုစဗဲ့၊ တရုတ်ပြည်၏နောက်ဆုံးဧကရာဇ်၊ ဆွန်ယက်စင်၊ ချန်ကေရှိတ်၊ မော်စီတုံးတို့နှင့် ခေတ်ပြိုင်ဖြစ်၏။ ရိုင်ဖယ်ဖြင့်တိုက်ကြသော စစ်ပွဲမှသည် အနုမြူဗုံးနှင့် စစ်ခင်းကြသော ခေတ်အထိ အချိန်ကာလကြားတွင် သူက ရှင်သန်ခဲ့၏။ လူမျိုးရေးဝါဒ လွှမ်းမိုးလာပြီး အမျိုးသမီးများနှင့် ဇာတ်နိမ့်သူများသိက္ခာနှင့် အခွင့်အရေးများ ဆုံးရှုံးရသည့်ကာလကို ဖြတ်သန်းခဲ့ရ၏။ ထိုအဖြစ်အပျက်များထဲမှ လူမှုရေးနှင့် နိုင်ငံရေးအနိဋ္ဌာရုံများ၏ အဖြေကို ဂန္ဒီက ရှာဖွေပေးခဲ့သည်"

အိန္ဒိယမြင်ကွင်းကိုကား မာတင်ဂရင်းက အောက်ပါအတိုင်း ရေးခဲ့သေးသည်။

"အိန္ဒိယတွင် တော်လှန်စာပေ၏အဓိကဖခင်ကြီးမှာ ဗန်တင်ချန် ဒရာချက်တာဂျီ (၁၈၃၈-၉၄) ဖြစ်သည်။ သူက ဘင်္ဂါလီဝတ္ထုရေးဆရာ ဖြစ်၏။ သူ၏ အကျော်ကြားဆုံးဝတ္ထုမှာ အနာမက်သ် ဖြစ်သည်။ ၎င်းစာအုပ်သည် လျှို့ဝှက်အသင်းအဖွဲ့များ၏ သမ္မာကျမ်းစာ ဖြစ်လာသည်။ ထိုစာအုပ်ထဲမှ သူရဲကောင်း ဆတ်ယှာန်မှာ တော်လှန်ရေးသမားများ၏ စံပြပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်လာသည်။ ဤဝတ္ထုတွင် အိန္ဒိယလွတ်လပ်ရေးသီချင်းထမောထရံ၏ အရင်းခံအကြောင်းရင်း ပါခဲ့၏။ ရုရှားနိုင်ငံတွင် ချာနီယက်ဖ်စကီး၏ ဒါပြီးရင် ဘာလုပ်ကြမလဲက လှုံဆော်သကဲ့သို့ ဤစာအုပ်က ဘင်္ဂါလီတော်လှန်ရေးသမားများကို လှုပ်နှိုးနိုင်ခဲ့သည်"

ထိုသို့ရေးခဲ့ပြီးနောက် ဤဝတ္ထုသည် အော်ရိုဘင်ဒိုဂို့ရှ်အပေါ် မည်သို့ သက်ရောက်ခဲ့ကြောင်း ဆက်ရေးခဲ့သည်။ သူက မန်ချက်စတာတွင် စက်မှုပညာကို သင်ယူခဲ့၏။ ထို့နောက် ကိန်းဘရစ်တွင် ပညာ ဆက်လက်ဆည်းပူးကာ အိန္ဒိယ အရွေးချယ်ခံဝန်ထမ်းအိုင်စီအက်စ်အဖြစ် အရွေးခံရသည်။ သို့သော် သူက အိုင်စီအက်စ်ရာထူးကို စွန့်လွှတ်ပြီး တော်လှန်ရေးသမားများနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့၏။ ထို့နောက် သူက ဘာဘန်နီမန်ဒီရ်ကို ရေးသားကာ အမိအိန္ဒိယသရုပ်ကို ဖော်ဆောင်ခဲ့သည်။ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုနှင့် ဒုက္ခမျိုးစုံ ခါးစည်းခံနေရကာ တိုင်းတစ်ပါး၏ ဖိနှိပ်မှုအောက်မှ အိန္ဒိယနိုင်ငံကြီးကို ကယ်တင် ကူမပေးပါရန် စွမ်းအင်နတ်သမီးထံ ဆုတောင်းခြင်းကို သူက ရေးဖွဲ့ထား၏။ ၁၉၀၆-ခုနှစ်တွင် ယုဂန်တာခေါ် ဘင်္ဂါလီ အပတ်စဉ်စာစောင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ "တိုင်းတစ်ပါး၏ ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုအောက်တွင် နေရမည့်အစား သေတာက ပိုမြတ်သည်"ဆိုသည့် အယူအဆကို လှုံဆော်သော စာစောင်ဖြစ်သည်။ ၁၉၀၇-ခုနှစ်တွင် အော်ရိုကဒ်ဒို၏ မိတ်ဆွေတစ်ဦးက "ခေတ်သစ်စစ်ပညာ"ဆိုသော စာအုပ်ကို ထုတ်ဝေကာ ဘာကူနင်၏ အတွေးအခေါ်ဖြစ်သော "ဖျက်ဆီးခြင်းသည်ပင် ဖန်ဆင်းခြင်း၏ ပုံစံတစ်မျိုး ဖြစ်သည်"ဟူသော အယူအဆကို ဖြန့်ချိခဲ့၏။

ဘာလ်ဂန်ဂါဝါ တိလက်ဆိုသော ပုဂ္ဂိုလ်ကလည်း တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုများကို ဘာသာရေးပွဲတော်များတွင် ပြုလုပ်ခဲ့၏။ ထိုသို့သော တော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများကြားတွင် မီတြာမီလာ ဆိုသော အဖွဲ့လည်း ပါဝင်၏။ ထိုအဖွဲ့တွင် ဆာဗာကာနှင့် သူ့ညီတို့ ပါဝင်သည်။ ဆာဗာကာက ထောက်ပံ့ကူညီသဖြင့် တိလက်သည် လန်ဒန်တွင် ပညာသင်ခွင့် ရခဲ့၏။ လန်ဒန်တွင် သူက "အိန္ဒိယ လွတ်လပ်ရေးစစ်ပွဲ"ကို ရေးသည်။ ၁၈၅၇-ခုနှစ်က ပုန်ကန်မှုအကြောင်း ဖြစ်သည်။ တိလက် လန်ဒန်တွင် ဗုံးလုပ်နည်းကိုလည်း သင်ယူခဲ့၏။ နိဂုံးချုပ်တွင် ဂရင့်က ဤသို့ရေးခဲ့၏။

"ဂန္ဒီနှင့် သူ၏နောက်လိုက်များကို ဘင်္ဂါလီတော်လှန်ရေးသမားများကသာမက တိလက်ဆာ ဗာကာ စစ်သွေးကြွ မျိုးချစ်များကလည်းကောင်း ဆန့်ကျင်ကြ၏။ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများစွာကို လန်ဒန်အခြေစိုက် အိန္ဒိယလူမျိုးတစ်ဦး ဖြစ်သော ခရစ်ရှနာဗာမက နိုင်ငံခြားမှနေ၍ ထောက်ပံ့ခဲ့၏"

ဗြိတိသျှအရာရှိ အတော်များများ လုပ်ကြံခြင်း ခံခဲ့ရ၏။ ၁၉၀၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် လုပ်ကြံခံရမှုမှ သီသီလေး လွတ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၁၂ ခုနှစ် ခရစ္စမတ်နေ့မတိုင်မီ နှစ်ရက်က ဟာဒင်ဂီသည် ဒေလီဘူတာရုံတွင် လုပ်ကြံခံရခြင်း ဖြစ်သည်။

သူ၏ ကိုယ်ရံတော် သေသွားသော်လည်း ဘုရင်ခံက ဒဏ်ရာပြင်းထန်စွာ ရခဲ့၏။ ဘုရင်ခံ၏ နားစည် ကွဲသွားကာ သူ့တစ်ကိုယ်လုံးတွင် စိုက်သွားသောသံများ၊ ဝက်အူများ၊ ဓာတ်စက်မှ အပ်များကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာအောင် ခွဲစိတ်ထုတ်ယူခဲ့ရသည်။ လုပ်ကြံသူကို မမိ။ ဤလုပ်ကြံမှုမှာ ဘဲရှယ်အမျိုးသားဝါဒီတို့၏ တော်လှန်ရေး အကြမ်းဖက်မှု၏ အမြင့်ဆုံး လုပ်ရပ်ဖြစ်ခဲ့၏။

၁၉၁၉ ခုနှစ် အမ်ရစ်ဆာညီလာခံတွင် ဂန္ဒီက သစ္စာတရားနှင့် အကြမ်းဖက်မှုအကြောင်းကို ဟောပြောခဲ့သည်။ တိလက်က "ဒီမှာသူငယ်ချင်း နိုင်ငံရေးမှာ သစ္စာတရားဆိုတာ မရှိဘူးကွ"ဟု ပြောခဲ့သည်။ နောက်ထပ် နှစ်နှစ်ဆယ်အကြာ ၁၉၃၈ ခုနှစ်တွင် ကွန်ဂရက်ဥက္ကဋ္ဌ ဆူဘတ်စ်ချန္ဒရာဘို့စ်က ဂန္ဒီ၏ အကြမ်းမဖက်ရေး မဟာဗျူဟာကို သဘောမတူကြောင်း ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ဝေဖန်ခဲ့၏။ ထို့နောက် သူသည် ဂျာမနီနှင့် ဂျပန်သို့ လျှို့ဝှက်စွာ ထွက်ခွာခဲ့၏။ သူက အိန္ဒိယအမျိုးသားတပ်မတော်ကို ထူထောင်ခဲ့သည်။ သူ၏တပ်ဖွဲ့ဝင်များကို စစ်ရေးလေ့ကျင့်ပေးကာ အိန္ဒိယကို ဝင်တိုက်ရန် ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ သူ၏ဆောင်ပုဒ်က "ကျုပ်က ခင်ဗျားတို့ကို လွတ်လပ်ရေး ပြန်ပေးမယ်လို့ ကတိပေးတယ်" ဟူ၍ ဖြစ်၏။

ဂန္ဒီက အိန္ဒိယအမျိုးသားကွန်ဂရက်တွင် ပြန်လည်အရွေးခံရပြီး သူ၏သစ္စာတရားနှင့် အကြမ်းမဖက်ရေး မဟာဗျူဟာကို ချပြခဲ့သည်။

***